"Món ăn không được thêm hành. Mọi nhà hàng đều phải đối mặt với tình trạng thiếu hành. Bạn có thể thấy các biển hiệu được viết như vậy ở khắp mọi nơi."
Theo thống kê chính thức, giá hành tím ở Philippines đã tăng lên khoảng 700 peso (tương đương 12,8 USD) /kg vào tháng trước.
Con số này cao hơn giá thịt và mức lương tối thiểu hàng ngày của quốc gia Đông Nam Á này.
Rizalda Maunes, người có một tiệm pizza ở trung tâm thành phố Cebu, cho biết mặc dù giá đã giảm trong những tuần gần đây, nhưng hành vẫn là một thứ xa xỉ đối với nhiều người tiêu dùng.
"Chúng tôi từng mua 3-4 kg hành mỗi ngày. Bây giờ chúng tôi chỉ mua được nửa kg", bà Maunes nói.
"Khách hàng của chúng tôi thông cảm vì không chỉ mỗi nhà hàng mà các hộ gia đình đang gặp khó khăn khi nhiều món ăn được làm ngọt bằng hành," bà nói thêm.
Hành tím là thành phần chính trong hầu hết các món ăn của người Philippines, giá hành tăng cao đã trở thành biểu tượng của việc chi phí sinh hoạt ngày càng tăng.
Đây là hệ quả khi lạm phát đạt mức cao nhất trong vòng 14 năm qua ở Philippines hồi tháng trước.
Tổng thống Ferdinand Marcos Jr, đồng thời là Bộ trưởng Nông nghiệp Philippines gọi giá lương thực tăng cao là một "tình huống khẩn cấp". Đầu tháng này, ông Marcos đã phê duyệt việc nhập khẩu hành đỏ và vàng nhằm tăng nguồn cung.
Các chuyên gia cho rằng việc mở cửa trở lại nền kinh tế Philippines đang thúc đẩy nhu cầu, trong khi thời tiết khắc nghiệt đã ảnh hưởng đến việc sản xuất lương thực, trong đó có hành tím.
“Từ tháng 8/2022, Bộ Nông nghiệp đã dự báo khả năng thiếu hụt cây trồng lấy củ. Vài tháng sau, Philippines bị hai cơn bão mạnh tấn công gây thiệt hại đáng kể cho mùa màng", Nicholas Mapa, nhà kinh tế cấp cao tại Ngân hàng ING cho biết.
Ông Mapa nói thêm: “Chúng tôi cũng nhận thấy nhu cầu tăng mạnh khi nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ.”
Hệ quả lan rộng
Giá cả tăng cao cũng đã ảnh hưởng đến các quầy thức ăn đường phố ở Cebu, nơi được người dân địa phương và khách du lịch ưa chuộng.
Rau củ, thịt và hải sản chiên giòn thường được phục vụ với hành và nước chấm pha giấm.
Alex Chua, người đã cắt giảm món hành tím tại gian hàng của mình, cho biết: "Hành là một nguyên liệu quan trọng trong các món ăn của chúng tôi. Nó tạo thêm độ giòn và vị ngọt để tương phản với vị mặn của thức ăn".
"Chúng tôi rất biết ơn vì chính phủ đang thực hiện các biện pháp để ngăn chặn việc tăng giá. Chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp đó để giá giảm hơn nữa", ông nói.
Hành tây được săn đón nhiều đến nỗi April Lyka Biorrey đã chọn mang theo một bó hoa kết bằng hành trong đám cưới của cô ở thành phố Iloilo.
"Tôi đã hỏi chồng liệu chúng tôi có thể sử dụng hành tím thay vì hoa không, vì sau đám cưới, hoa sẽ héo và cuối cùng sẽ bị vứt đi", Biorrey nói với một tờ báo địa phương.
"Vậy tại sao không dùng hành? Nó thực tế vì vẫn có thể được sử dụng sau đám cưới," cô châm biếm.
Những người khác đã gặp rắc rối vì buôn lậu hành tây vào Philippines.
Đầu tháng này, 10 thành viên phi hành đoàn của Philippine Airlines đã bị điều tra vì âm mưu tuồn gần 40kg hành và trái cây trong hành lý.
Khủng hoảng gia tăng
Cuộc khủng hoảng đã gây áp lực lên Tổng thống Marcos, người đã hứa sẽ thúc đẩy sản xuất lương thực với tư cách là Bộ trưởng Nông nghiệp. Một số nhà lập pháp đã kêu gọi ông bổ nhiệm người thay thế.
Phát biểu tại một phiên điều trần về tình trạng giá lương thực tăng cao, Thượng nghị sĩ Philippines Grace Poe nói: "Trước đây là đường, giờ là hành. Cuối cùng, chúng ta sẽ có một phiên điều trần về mọi thứ trong nhà bếp."
Marie-Anne Lezoraine từ công ty tư vấn Kantar Worldpanel cho biết biến đổi khí hậu cũng là mối đe dọa lớn đối với an ninh lương thực của đất nước này.
"Sức mua eo hẹp đối với hầu hết người tiêu dùng vốn chỉ mua những thứ thiết yếu. Nếu biến đổi khí hậu gây ra tình trạng thiếu hụt và do đó giá cả tăng cao, sẽ gây ra tác động rất tai hại đối với một bộ phận lớn người tiêu dùng ở Philippines", bà Lezoraine nói.
Nhưng ông Mapa tin rằng giá hành có thể ổn định khi chính phủ Philippines nhập khẩu hành nhiều hơn.
“Tuy nhiên, thời điểm này có thể không thuận tiện vì trùng với mùa thu hoạch tháng Hai của sản xuất tại hành địa phương”, ông nói. "Giá hành thực sự có thể giảm đáng kể khi cả nguồn cung từ thu hoạch và nhập khẩu tung ra thị trường gần như đồng thời."
Annabelle Liang
