Giá vàng đang bùng nổ nhưng nhà đầu tư có nguy cơ lỗ lớn

Emma là giám đốc chiến lược của Hatton Garden Metals, một doanh nghiệp kinh doanh vàng gia đình ở khu trang sức Hatton Garden tại London, và chiếc hộp đựng đủ thứ lặt vặt trông chẳng có gì đặc biệt này chỉ là một phần nhỏ trong số những gì họ mua tại quầy mỗi ngày.

Thực tế, đây là vàng phế liệu, sẽ được nấu chảy và tái chế.

Cũng trên chiếc bàn đó, được bày biện trang nhã hơn nhiều trong một khay lót da lộn, là một loạt đồng xu và thỏi vàng. Thỏi lớn nhất có kích thước và độ dày tương đương một chiếc điện thoại di động. Thỏi đó nặng tới 1kg và trị giá khoảng 80.000 bảng Anh (2,7 tỷ đồng).

Các đồng xu bao gồm những đồng Britannia to bằng bánh quy, mỗi đồng chứa đúng một ounce (28 gram) vàng 24 karat, cũng như những đồng Sovereign nhỏ hơn. Tất cả đều có sẵn để mua - và việc giá vàng tăng vọt gần đây đã dẫn đến sự gia tăng về nhu cầu kim loại quý này.

Zoe Lyons, chị em gái của Emma và là giám đốc điều hành, chưa bao giờ chứng kiến điều gì tương tự - thường thì cô thấy những người muốn bán sẽ xếp hàng trên phố. "Có sự phấn khích và náo nhiệt trên thị trường nhưng cũng cả lo lắng và e ngại," cô nói với tôi.

"Người ta lo lắng không biết thị trường sẽ đi theo hướng nào tiếp theo và những cảm xúc như vậy sau cùng lại tạo ra những giao dịch lớn," cô giải thích.

Tại một tiệm kim hoàn MNR cách đó vài con phố, một nhân viên bán hàng đồng tình: "Nhu cầu mua vàng chắc chắn đã tăng lên."

Vàng chắc chắn đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ.

Giá vàng đã tăng hơn 40% trong năm qua. Vào cuối tháng Tư, giá vàng đã vượt quá 3.500 đô la Mỹ (gần 91 triệu đồng)/ một ounce troy (một đơn vị đo lường kim loại quý). Đây là mức cao kỷ lục mọi thời đại, ngay cả khi đã tính đến lạm phát, vượt qua đỉnh cao trước đó đạt được vào tháng 1/1980. Khi đó, tính theo giá đô la là 850 đô la, tương đương 3.493 đô la theo giá trị ngày nay.

Các nhà kinh tế đã giải thích điều này bằng nhiều yếu tố khác nhau.

Yếu tố chính trong số đó là những thay đổi khó lường trong chính sách thương mại của chính quyền Trump với tác động đã làm rung chuyển thị trường.

Ngược lại, vàng được nhiều người coi là một khoản đầu tư an toàn. Những lo ngại về sự bất ổn địa chính trị càng làm tăng thêm sức hấp dẫn của vàng. Nhiều nhà đầu tư đã đánh giá cao sự ổn định tương đối mà một loại hàng hóa từng bị tỷ phú Warren Buffett xem là "vô tri" và "vừa vô dụng vừa không sinh lợi" mang lại.

"Đây là kiểu điều kiện mà chúng tôi coi là một cơn bão hoàn hảo cho vàng," Louise Street, chuyên gia phân tích thị trường cấp cao tại Hội đồng Vàng Thế giới, một hiệp hội thương mại do giới khai thác mỏ tài trợ, giải thích.

"Đó là sự tập trung vào áp lực lạm phát tiềm ẩn. Rủi ro suy thoái đang gia tăng, gần đây thì Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hạ dự báo tăng trưởng kinh tế..."

Nhưng cái gì lên thì cũng có thể xuống. Mặc dù vàng có tiếng là một tài sản ổn định, nhưng không tránh khỏi những biến động về giá. Trên thực tế, trong quá khứ, những đợt tăng giá mạnh thường đi kèm với những đợt giảm giá đáng kể.

Vậy, nguy cơ kịch bản này lặp lại - khiến nhiều nhà đầu tư đang hăm hở lao vào hôm nay phải gánh chịu những khoản lỗ to - là bao nhiêu?

Điều gì châm ngòi cho cơn sốt vàng

Nhờ sự tương đối khan hiếm, vàng đã được xem là một phương tiện tích trữ giá trị nội tại trong nhiều thế kỷ. Nguồn cung toàn cầu có hạn.

Theo Hội đồng Vàng Thế giới, chỉ có khoảng 216.265 tấn vàng từng được khai thác (tổng số hiện tại tăng khoảng 3.500 tấn mỗi năm). Điều này có nghĩa là vàng được nhiều người coi là một tài sản "nơi trú ẩn an toàn" sẽ giữ được giá trị của mình.

Tuy nhiên, trong vai một khoản đầu tư, vàng có cả lẫn ưu và nhược điểm.

Không giống như cổ phiếu, vàng không bao giờ trả cổ tức. Không giống như trái phiếu, vàng không mang lại thu nhập ổn định hay có thể dự đoán được, còn các ứng dụng trong công nghiệp lại tương đối hạn chế.

Nhưng sức hấp dẫn của vàng nằm ở chỗ đây là một sản phẩm vật lý tồn tại bên ngoài hệ thống ngân hàng. Vàng cũng được sử dụng như một chính sách bảo hiểm chống lại lạm phát: trong khi các loại tiền tệ có xu hướng mất giá theo thời gian, vàng thì không.

"Các ngân hàng trung ương không thể in vàng và kim loại này cũng không thể tự nhiên mà có," Russ Mould, giám đốc đầu tư tại công ty môi giới chứng khoán AJ Bell, nhận định.

"Trong thời gian gần đây, một phản ứng chính sách lớn từ các nhà chức trách khi có khủng hoảng là: cắt giảm lãi suất, tăng cung tiền, nới lỏng định lượng, in tiền. Vàng được xem là một nơi trú ẩn khỏi điều đó và do đó là một phương tiện tích trữ giá trị."

Gần đây, đã có sự gia tăng đáng kể trong nhu cầu vàng từ các Quỹ Giao dịch Hối đoái (ETF), các công cụ đầu tư nắm giữ một tài sản như vàng, trong khi các nhà đầu tư có thể mua và bán cổ phần trong quỹ này.

Các công cụ này phổ biến với các nhà đầu tư tổ chức lớn - và hành động của họ đã giúp đẩy giá vàng lên cao.

Khi vàng đạt mức kỷ lục trước đó vào tháng 1/1980, Liên Xô vừa xâm lược Afghanistan. Giá dầu tăng vọt, đẩy lạm phát lên cao ở các nền kinh tế phát triển, và các nhà đầu tư tìm cách bảo vệ tài sản của mình. Giá vàng cũng tăng mạnh sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, dẫn đến một đỉnh cao khác vào năm 2011.

Sự tăng giá gần đây dường như phần lớn là do cách thị trường phản ứng với sự hỗn loạn gây do chính quyền Trump gây nên.

Đợt tăng giá gần đây nhất xảy ra sau khi Tổng thống Donald Trump tấn công trực tuyến Jerome Powell - Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ. Kêu gọi cắt giảm lãi suất ngay lập tức, ông Trump gọi ông Powell là một "kẻ thất bại lớn" vì đã không giảm chi phí đi vay đủ nhanh.

Những bình luận của ông Trump đã bị một số người diễn giải là một cuộc tấn công vào sự độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ. Thị trường chứng khoán giảm, giá trị đồng đô la so với các đồng tiền chính khác cũng giảm - và vàng đạt mức kỷ lục gần đây.

Tuy nhiên, sức mạnh hiện nay của vàng không hoàn toàn đến từ yếu tố Trump.

Lo ngại việc vũ khí hóa hệ thống đô la

Giá vàng đã trên đà tăng trưởng mạnh mẽ kể từ cuối năm 2022, một phần, theo bà Louise Street, là do các ngân hàng trung ương. "Họ đã là những người mua ròng vàng để bổ sung vào dự trữ chính thức của mình trong 15 năm qua," bà giải thích. "Nhưng chúng tôi thấy điều đó thực sự tăng nhanh trong ba năm qua."

Các ngân hàng trung ương đã mua ròng hơn 1.000 tấn vàng mỗi năm kể từ năm 2022, tăng so với mức trung bình 481 tấn mỗi năm trong giai đoạn 2010 đến 2021. Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Azerbaijan và Trung cộng là những người mua hàng đầu trong năm ngoái.

Các nhà phân tích cho rằng bản thân các ngân hàng trung ương có thể đã cố gắng xây dựng các lớp đệm dự phòng trong bối cảnh bất ổn kinh tế và địa chính trị ngày càng gia tăng.

Ông Daan Struyven, đồng trưởng bộ phận nghiên cứu hàng hóa toàn cầu tại Goldman Sachs, bình luận: "Vào năm 2022, dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga đã bị đóng băng trong bối cảnh Nga xâm lược Ukraine và các nhà quản lý dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới nhận ra rằng, 'Có lẽ dự trữ của mình cũng không an toàn, nếu mình mua vàng và giữ trong hầm của mình thì sao?'."

"Và vì vậy, chúng ta đã thấy nhu cầu vàng từ các ngân hàng trung ương tăng gấp năm lần một cách có tổ chức."

Simon French, kinh tế trưởng và trưởng bộ phận nghiên cứu tại công ty đầu tư Panmure Liberum, cũng tin rằng sự độc lập khỏi hệ thống ngân hàng dựa trên đồng đô la là một động lực chính cho các ngân hàng trung ương. "Tôi sẽ nhìn vào Trung cộng, và cả Nga nữa, ngân hàng trung ương của họ là những bên mua vàng lớn, của Thổ Nhĩ Kỳ cũng vậy."

"Có một số quốc gia lo ngại về việc hệ thống đô la và có khả năng cả hệ thống Euro bị 'vũ khí hóa'," ông nói.

"Nếu họ không liên kết với quan điểm của Mỹ hoặc phương Tây về ngoại giao, về quân sự... thì việc có một tài sản trong ngân hàng trung ương mà không bị kẻ thù quân sự hoặc chính trị kiểm soát là một đặc điểm khá hấp dẫn."

Một yếu tố khác hiện có thể đang giúp đẩy thị trường vàng lên cao: FOMO, tức nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội. Với việc các kỷ lục mọi thời đại mới liên tục được thiết lập, vàng đã đi vào vào cuộc hội thoại thường nhật ở một số nơi.

Zoe Lyons tin rằng đây là trường hợp ở Hatton Garden. "Mọi người muốn một phần của chiếc bánh vàng," cô nói, "và họ sẵn sàng làm điều đó bằng cách mua vàng vật chất."

An toàn, nhưng trong bao lâu?

Câu hỏi lớn nhất là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Một số chuyên gia tin rằng xu hướng tăng sẽ tiếp tục, được thúc đẩy bởi chính sách khó đoán của Mỹ, áp lực lạm phát và việc mua vào của các ngân hàng trung ương. Goldman Sachs quả thật đã dự báo giá vàng sẽ đạt 3.700 USD (96 triệu đồng)/ounce vào cuối năm 2025 và 4.000 USD (hơn 100 triệu đồng) vào giữa năm 2026.

Nhưng họ cũng nói thêm rằng trong trường hợp Mỹ suy thoái hoặc chiến tranh thương mại leo thang, giá vàng thậm chí có thể đạt 4.500 USD (116 triệu đồng) vào cuối năm nay.

"Thị trường chứng khoán Mỹ lớn hơn thị trường vàng 200 lần, vì vậy ngay cả một sự dịch chuyển nhỏ ra khỏi thị trường chứng khoán lớn hoặc thị trường trái phiếu lớn đồng nghĩa với một sự tăng phần trăm lớn trong thị trường vàng," ông Daan Struyven giải thích.

Nói cách khác, không cần một sự xáo trộn quá lớn trên các thị trường đầu tư lớn để đẩy giá vàng lên cao.

Tuy nhiên, những người khác lo ngại rằng giá vàng đã tăng quá xa, quá nhanh đến mức một bong bóng thị trường đang hình thành - và bong bóng thì có thể vỡ.

Chẳng hạn, vào năm 1980, sau đợt tăng giá mạnh mẽ của vàng là một sự điều chỉnh đáng chú ý không kém, giảm từ 850 USD vào cuối tháng Một xuống chỉ còn 485 USD vào đầu tháng Tư. Đến giữa tháng Sáu năm sau đó, giá vàng chỉ còn 297 USD - giảm 65% so với đỉnh điểm.

Trong khi đó, sau đỉnh cao năm 2011 là một đợt giảm mạnh, sau đó là một giai đoạn biến động. Trong vòng bốn tháng, giá vàng đã giảm 18%. Sau một thời gian ổn định, giá tiếp tục giảm, đạt mức thấp nhất vào giữa năm 2013, giảm 35% so với mức cao nhất.

·        Câu hỏi vẫn là liệu điều gì đó tương tự có thể xảy ra bây giờ không?

Bong bóng này có thể vỡ không?

Một số nhà phân tích tin rằng giá vàng rốt cuộc rồi cũng sẽ giảm đáng kể. Jon Mills, một chuyên gia trong ngành tại Morningstar, đã gây chú ý vào tháng Ba khi ông dự báo giá một ounce vàng có thể giảm xuống chỉ còn 1.820 USD trong vài năm tới.

Quan điểm của ông là khi các công ty khai thác tăng sản lượng và nhiều vàng tái chế được đưa vào thị trường, nguồn cung sẽ tăng lên. Đồng thời, các ngân hàng trung ương sẽ giảm bớt cơn mua vào trong khi các áp lực ngắn hạn khác kích thích nhu cầu sẽ dịu bớt - điều này sẽ kéo giá xuống.

Những dự đoán đó sau này đã được điều chỉnh tăng lên một chút, chủ yếu là do chi phí khai thác vàng tăng.

Daan Struyven không đồng ý. Ông tin rằng có thể có một đợt giảm giá ngắn hạn, nhưng giá nói chung sẽ tiếp tục tăng. "Nếu chúng ta đạt được một thỏa thuận hòa bình ở Ukraine, hoặc một sự xuống thang thương mại nhanh chóng, tôi nghĩ các quỹ phòng hộ sẽ sẵn lòng rút một phần tiền của họ khỏi vàng và đầu tư vào các tài sản rủi ro hơn, chẳng hạn như thị trường chứng khoán..."

"Vì vậy có thể thấy những đợt giảm tạm thời. Nhưng chúng tôi khá tin rằng trong bối cảnh địa chính trị đầy bất ổn này, nơi các ngân hàng trung ương muốn nắm giữ dự trữ an toàn hơn, họ sẽ tiếp tục đẩy nhu cầu lên cao hơn trong trung hạn."

Russ Mould tin rằng ít nhất sẽ có một sự chững lại trong xu hướng tăng. "Với việc vàng đã có một đợt tăng trưởng ngoạn mục như vậy, kỳ vọng vàng sẽ có một khoảng dừng để 'thở' ở một giai đoạn nào đó là điều hợp lý," ông nói.

Nhưng ông tin rằng nếu có một đợt suy thoái kinh tế mạnh và lãi suất bị cắt giảm, giá vàng có thể sẽ tăng cao hơn trong dài hạn.

 

Theo Leggett