'Tôi đã đưa tin về 40 cuộc chiến tranh nhưng chưa từng thấy năm nào đáng lo ngại như 2025'

Tôi đã đưa tin về hơn 40 cuộc chiến tranh trên khắp thế giới trong suốt sự nghiệp của mình, bắt đầu từ những năm 1960. Tôi đã chứng kiến Chiến tranh Lạnh diễn biến đến cao trào, rồi sau đó bốc hơi. Nhưng tôi chưa từng thấy một năm nào đáng lo ngại như năm 2025 – không chỉ bởi một số cuộc xung đột lớn đang diễn ra mà còn bởi vì, rõ ràng là, một trong số đó có những hệ quả chính trị chưa từng có.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã cảnh báo rằng cuộc xung đột hiện nay tại đất nước của ông có thể leo thang thành một cuộc chiến tranh thế giới.

Sau gần 60 năm quan sát xung đột, tôi có linh cảm xấu rằng ông ấy đúng.

Các chính phủ thành viên NATO đang ở trong tình trạng cảnh giác cao độ trước bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Nga đang cắt đứt các tuyến cáp ngầm vận chuyển luồng dữ liệu số vốn giúp xã hội phương Tây vận hành.

Nga đã bị cáo buộc sử dụng drone để thăm dò hệ thống phòng thủ của các nước NATO.

Tin tặc của Nga đang phát triển phương pháp làm tê liệt các bộ, dịch vụ khẩn cấp và các tập đoàn lớn.

Chính quyền phương Tây đoan chắc rằng các cơ quan tình báo bí mật của Nga đã sát hại và âm mưu sát hại những người bất đồng chính kiến đang tị nạn ở phương Tây.

Một cuộc điều tra về vụ mưu sát hụt cựu điệp viên Nga Sergei Skripal ở Salisbury (miền nam nước Anh) năm 2018 (cộng với vụ đầu độc một phụ nữ địa phương, Dawn Sturgess) đã đưa tới kết luận rằng vụ tấn công đã được phê chuẩn ở cấp cao nhất tại Nga.

Có nghĩa là chính Tổng thống Putin.

Lần này cảm giác khác hẳn

Năm 2025 được đánh dấu bởi ba cuộc chiến tranh rất khác nhau.

Đầu tiên là Ukraine, nơi Liên Hợp Quốc nói 14.000 dân thường đã thiệt mạng.

Tại Gaza, nơi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã thề "trả thù mạnh mẽ" sau khi 1.200 người bị sát hại và 251 người khác bị bắt làm con tin khi Hamas tấn công Israel vào ngày 7/10/2023.

Kể từ đó, hơn 70.000 người Palestine đã thiệt mạng do các chiến dịch quân sự của Israel, trong đó có 30.000 phụ nữ và trẻ em, theo số liệu của Bộ Y tế do Hamas điều hành ở Gaza – các số liệu mà Liên Hợp Quốc cho rằng đáng tin cậy.

Giữa lúc đó, một cuộc nội chiến khốc liệt giữa hai phe phái quân sự ở Sudan đang diễn ra.

Hơn 150.000 người đã thiệt mạng tại Sudan trong vài năm qua; khoảng 12 triệu người phải rời bỏ nhà cửa.

Nếu như đó là cuộc chiến duy nhất trong năm 2025, có lẽ thế giới bên ngoài đã có thể làm nhiều hơn để chấm dứt nó.

Nhưng đó không phải cuộc chiến duy nhất.

"Tôi giỏi giải quyết chiến tranh," Tổng thống Mỹ Donald Trump nói, khi máy bay đưa ông đến Israel sau cuộc đàm phán về một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.

Đúng là hiện số người chết ở Gaza đã giảm.

Nhưng bất chấp thỏa thuận ngừng bắn, cuộc chiến ở Gaza chắn chắn vẫn chưa được giải quyết.

Xét mức độ khủng khiếp của Trung Đông, có vẻ kỳ quặc khi nói rằng cuộc chiến ở Ukraine ở một cấp độ hoàn toàn khác.

Nhưng thực tế là như vậy.

"Tôi giỏi giải quyết chiến tranh," Tổng thống Donald Trump nói

Ngoại trừ Chiến tranh Lạnh, hầu hết các cuộc xung đột mà tôi đưa tin trong các năm qua đều ở quy mô nhỏ: tất nhiên là gớm ghiếc và nguy hiểm, nhưng không đủ nghiêm trọng để đe dọa nền hòa bình của toàn thế giới.

Một số cuộc xung đột, như Chiến tranh Việt Nam, Chiến tranh Vùng Vịnh lần thứ nhất, và chiến tranh ở Kosovo, đôi khi trông như thể chúng có thể leo thang thành điều gì đó tồi tệ hơn nhiều, nhưng điều đó đã không xảy ra.

Các cường quốc đã quá lo lắng về nguy cơ một cuộc chiến tranh cục bộ, thông thường, có thể biến thành một cuộc chiến tranh hạt nhân.

"Tôi sẽ không gây ra Thế chiến thứ ba cho các người đâu," tướng Anh Mike Jackson được cho là đã hét lên trên sóng phát thanh ở Kosovo vào năm 1999, khi cấp trên của ông tại NATO ra lệnh cho quân đội Anh và Pháp chiếm một sân bay ở Pristina sau khi quân đội Nga đến đó trước.

Tuy nhiên, trong năm 2026 sắp tới, Nga, nhận thấy Tổng thống Trump dường không quan tâm tới châu Âu, có vẻ sẵn sàng đẩy mạnh hơn nữa sự bành trướng.

Đầu tháng này, Putin nói Nga không có kế hoạch gây chiến với châu Âu, nhưng sẵn sàng "ngay lúc này" nếu châu Âu muốn.

Tại một sự kiện được truyền hình trực tiếp sau đó, ông Putin nói: "Sẽ không có bất cứ chiến dịch nào nếu quý vị đối xử với chúng tôi một cách tôn trọng, nếu quý vị tôn trọng chúng tôi như chúng tôi luôn tôn trọng quý vị."

Nhưng Nga, một cường quốc thế giới, đã xâm lược một quốc gia châu Âu độc lập, gây ra thương vong lớn về cả dân thường và binh lính.

Ukraine cáo buộc Nga bắt cóc ít nhất 20.000 trẻ em.

Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin vì liên quan đến vụ việc này, điều mà Nga luôn phủ nhận.

Nga nói rằng nước này tấn công để bảo vệ mình trước sự bành trướng của NATO, nhưng Tổng thống Putin đã gợi ra một động cơ khác: mong muốn khôi phục phạm vi ảnh hưởng của Nga trong khu vực.

Sự phản đối của Mỹ

Putin nhận thức rõ rằng chính năm 2025 là năm mà hầu hết các nước phương Tây từng coi là không thể tưởng tượng nổi: khả năng một tổng thống Mỹ quay lưng với hệ thống chiến lược đã vận hành từ Thế chiến II.

Washington hiện không chỉ không chắc chắn về việc họ có muốn bảo vệ châu Âu hay không, mà thậm chí còn phản đối đường hướng mà họ tin rằng châu Âu đang đi theo.

Báo cáo Chiến lược quốc phòng mới của chính quyền Trump khẳng định rằng châu Âu hiện đối mặt với "viễn cảnh tàn lụi về văn minh".

Điện Kremlin hoan nghênh báo cáo này, nói rằng nó phù hợp với tầm nhìn của Nga.

Thật vậy.

Bên trong nước Nga, Putin đã dập tắt mọi tiếng nói phản đối ông ta và cuộc chiến, theo báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về nhân quyền ở Nga.

Tuy nhiên, Putin cũng có những vấn đề riêng: khả năng lạm phát lại tăng cao sau đợt giảm gần đây, doanh thu dầu mỏ giảm và chính quyền của ông ta phải tăng thuế VAT để chi trả cho cuộc chiến.

Các nền kinh tế của Liên minh châu Âu lớn gấp 10 lần Nga; thậm chí lớn hơn thế rất nhiều nếu tính cả nền kinh tế Anh.

Dân số EU khoảng 450 triệu người, gấp ba lần dân số Nga – khoảng 154 triệu.

Tuy nhiên, các nước Tây Âu có vẻ vẫn lo ngại sẽ đánh mất mức sống hiện có của mình và luôn lưỡng lự trong việc chi trả cho ngân sách quốc phòng chừng nào vẫn còn có thể thuyết phục được Mỹ bảo vệ họ.

Nước Mỹ nay đã khác: tầm ảnh hưởng giảm, hướng nội hơn và ngày càng khác với nước Mỹ mà tôi đưa tin trong suốt sự nghiệp của mình.

Nay, rất giống với giai đoạn những năm 1920 và 1930, nước Mỹ muốn tập trung vào lợi ích quốc gia của riêng mình.

Ngay cả khi Tổng thống Trump mất đi nhiều quyền lực chính trị trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới, ông ta có thể đã đẩy chủ nghĩa biệt lập của Mỹ đi quá xa đến mức mà một tổng thống Mỹ có tư tưởng thân NATO hơn vào năm 2028 có thể cũng khó lòng giúp được châu Âu.

Đừng tưởng Vladimir Putin không nhận thấy điều ấy.

Nguy cơ leo thang

Năm tới, 2026, có vẻ sẽ rất quan trọng.

Zelensky có thể cảm thấy buộc phải chấp thuận một thỏa thuận hòa bình, nhượng một phần lớn lãnh thổ Ukraine.

Liệu điều này có đủ chắc chắn đảm bảo ngăn Tổng thống Putin quay lại đòi thêm đất trong vài năm tới?

Đối với Ukraine và các đồng minh châu Âu, những người vốn đã cảm thấy họ đang trong cuộc chiến với Nga, đó là một câu hỏi quan trọng.

Châu Âu sẽ phải gánh vác một phần lớn hơn trong việc duy trì sự tồn tại của Ukraine, nhưng nếu Mỹ quay lưng với Ukraine, như nước này từng vài lần đe dọa sẽ làm như vậy, thì đó sẽ là một gánh nặng khổng lồ.

Nếu Mỹ quay lưng với Ukraine, đó sẽ là gánh nặng cho châu Âu

Nhưng liệu cuộc chiến có biến thành một cuộc đối đầu hạt nhân?

Chúng ta biết rằng Tổng thống Putin là một người thích mạo hiểm; một lãnh đạo cẩn trọng hơn hẳn đã không xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022.

Những tay chân của Putin đã đưa ra những lời đe dọa rùng rợn về việc xóa sổ Anh và các quốc gia châu Âu khỏi bản đồ bằng những vũ khí mới mà Nga luôn khoe khoang, nhưng bản thân ông ta thường kiềm chế hơn nhiều.

Trong khi người Mỹ vẫn còn là thành viên tích cực của NATO, thì nguy cơ họ có thể đáp trả bằng một cuộc tấn công hạt nhân hủy diệt của riêng mình vẫn rất lớn. Ít nhất là vào lúc này.

Vai trò toàn cầu của Trung cộng

Về phần Trung cộng, Chủ tịch Tập Cận Bình gần đây hiếm khi đưa ra những đe dọa trực tiếp đối với hòn đảo tự trị Đài Loan.

Nhưng hai năm trước, giám đốc CIA lúc bấy giờ là William Burns nói rằng ông Tập Cận Bình đã ra lệnh cho quân đội sẵn sàng xâm lược Đài Loan vào năm 2027.

Nếu Trung cộng không có hành động quyết liệt để thâu tóm Đài Loan, Tập Cận Bình có thể cho rằng Trung cộng sẽ bị xem là quá yếu ớt. Ông ta không muốn điều đó xảy ra.

Bạn có thể nghĩ rằng Trung cộng hiện đã quá mạnh và giàu có đến mức không cần quan tâm đến các ý kiến của công chúng trong nước.

Không phải vậy.

Kể từ cuộc nổi dậy chống lại Đặng Tiểu Bình vào năm 1989, kết thúc bằng vụ thảm sát Thiên An Môn, các lãnh đạo Trung cộng đã theo dõi phản ứng của đất nước một cách hết sức thận trọng.

Tôi đã tận mắt chứng kiến các sự kiện diễn ra ở Thiên An Môn, đưa tin và đôi khi sống ngay tại quảng trường.

Câu chuyện ngày 4/6/1989 không đơn giản như chúng ta nghĩ vào thời điểm đó: lính vũ trang bắn vào những sinh viên không vũ trang.

Điều đó chắc chắn đã xảy ra, nhưng đã có một cuộc chiến khác xảy ra ở Bắc Kinh và các thành phố khác ở Trung cộng.

Hàng ngàn dân thường xuống đường, quyết tâm sử dụng vụ tấn công vào sinh viên như một cơ hội để lật đổ sự kiểm soát của Đảng Cộng sản Trung cộng.

Khi tôi lái xe qua các đường phố hai ngày sau đó, tôi nhìn thấy ít nhất năm đồn cảnh sát và ba trụ sở cảnh sát an ninh địa phương bị đốt cháy.

Tại một vùng ngoại ô, đám đông giận giữ đã thiêu một cảnh sát và dựng cái xác cháy đen của anh ta vào tường.

Một cái mũ công an được đặt lệch trên đầu anh ta và một điếu thuốc lá được nhét vào giữa đôi môi sạm đen.

Hóa ra quân đội không chỉ dập tắt cuộc biểu tình kéo dài của sinh viên, mà còn đàn áp cuộc nổi dậy của nhân dân Trung cộng.

Giới lãnh đạo chính trị Trung cộng, vẫn chưa thể chôn vùi ký ức của những gì đã xảy ra 36 năm trước, nay thường cảnh giác với những dấu hiệu của sự phản đối – bất kể từ những nhóm có tổ chức như Pháp Luân Công hay giáo hội Kitô giáo độc lập, phong trào dân chủ Hong Kong, hay chỉ là những người phản đối tham nhũng ở địa phương.

Tất cả đều bị đàn áp thẳng tay.

Tôi đã có thời gian dài đưa tin về Trung cộng kể từ năm 1989, chứng kiến nước này trỗi dậy về kinh tế và chính trị.

Tôi thậm chí còn quen biết một chính trị gia hàng đầu, đối thủ cạnh tranh của Tập Cận Bình.

Tên ông ấy là Bạc Hy Lai, một người hâm mộ văn hóa Anh, người có thể nói khá cởi mở về chính trị Trung cộng.

Một lần, ông nói với tôi: "Anh sẽ không bao giờ hiểu được một chính phủ cảm thấy bất an như thế nào khi biết rằng mình không được bầu."

Về phần Bạc Hy Lai, ông bị tù chung thân vào năm 2013 sau khi bị kết tội nhận hối lộ, tham ô và lạm quyền.

Tóm lại, năm 2026 được dự báo là một năm quan trọng.

Sức mạnh của Trung cộng sẽ gia tăng và chiến lược thâu tóm Đài Loan – tham vọng của Tập Cận Bình – sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Có thể cuộc chiến ở Ukraine sẽ được giải quyết, nhưng với những điều khoản có lợi cho Tổng thống Putin.

Ông ta có thể thoải mái quay trở lại, đòi thêm đất của Ukraine khi ông ta sẵn sàng.

Và Tổng thống Donald Trump, dù quyền lực chính trị của ông ta có thể bị hạn chế trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11, sẽ làm cho nước Mỹ xa rời châu Âu hơn.

Nhìn từ quan điểm của châu Âu, triển vọng khó có thể ảm đạm hơn thế.

Nếu bạn nghĩ Thế chiến III có thể là một cuộc đấu bằng vũ khí hạt nhân, hãy nghĩ lại.

Nhiều khả năng đó sẽ là một chuỗi các thủ đoạn ngoại giao và quân sự, nơi chế độ độc tài trỗi dậy.

Nó thậm chí có thể đe dọa phá vỡ liên minh phương Tây.

Và quá trình này đã thực sự bắt đầu.