Đội quân khủng bố Iran IRGC sau những thất bại quân sự thảm khốc?

Từng là lực lượng dân quân cách mạng, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã xây dựng sức mạnh thông qua hệ tư tưởng và nỗi sợ hãi. Bây giờ, sau những tổn thất tàn khốc, tương lai của họ trở nên bất định.

Sau những thất bại quân sự lớn, IRGC của Iran đang phải đối mặt với một bước ngoặt. Các chuyên gia giải thích về nguồn gốc, sức mạnh của họ và liệu chế độ đàn áp và khủng bố của họ có thể tồn tại được hay không.

Từng là lực lượng dân quân ngoài lề sinh ra từ cuộc cách mạng, Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) đã phát triển thành lực lượng đáng sợ và hùng mạnh nhất của chế độ. Nhưng theo Tiến sĩ Afshon Ostovar, một chuyên gia hàng đầu về Iran và là tác giả của "Vanguard of the Imam: Religion, Politics, and Iran's Revolutionary Guards", cho biết các cuộc không kích gần đây của Hoa Kỳ và Israel vào Iran có thể đã thay đổi vĩnh viễn quỹ đạo của nó.

"Những gì IRGC cố gắng đạt được trong 25 năm qua về cơ bản là bánh mì nướng", Ostovar nói với Fox News Digital, "Chiến dịch xây dựng lực lượng răn đe quân sự trong nước thông qua tên lửa và làm giàu hạt nhân, và mở rộng khu vực thông qua các lực lượng ủy nhiệm, về cơ bản đã sụp đổ".

Được thành lập sau cuộc cách mạng năm 1979, IRGC được thành lập để bảo vệ và truyền bá các giá trị của Cộng hòa Hồi giáo — thường thông qua bạo lực. Ostovar mô tả cách tính hợp pháp của nó phát triển theo thời gian, ban đầu bắt nguồn từ việc lật đổ Shah, sau đó là Chiến tranh Iran-Iraq, và sau đó thông qua câu chuyện được tạo ra về cuộc đấu tranh vĩnh cửu với Hoa Kỳ và Israel.

Behnam Ben Taleblu, Giám đốc cấp cao của Chương trình Iran của FDD, Behnam Ben Taleblu, nói với Fox News Digital rằng nguồn gốc của IRGC phản ánh sự ngờ vực sâu sắc đối với quân đội truyền thống của Iran, vốn vẫn trung thành với Shah.

"IRGC được thành lập thông qua các nỗ lực tập hợp các băng đảng vũ trang ủng hộ chế độ được gọi là Komitehs. Họ thực thi các sắc lệnh cách mạng và phát triển một lực lượng quân sự song song và có tư tưởng do sự hoài nghi của giáo sĩ trong quân đội quốc gia", ông giải thích.

"IRGC được giao nhiệm vụ bảo vệ và gìn giữ cuộc cách mạng ở Iran", Taleblu nói. "Đó là một lý do tại sao Cách mạng Hồi giáo năm 1979 vẫn chưa được thuần hóa, và chủ nghĩa cực đoan của chế độ vẫn chưa mất đi sức hấp dẫn. Nếu có bất cứ điều gì, thì chủ nghĩa khủng bố và bắt giữ con tin vẫn tiếp diễn".

"Họ đã tạo ra một con quỷ dữ ở Hoa Kỳ và Israel", Ostovar nói thêm. "Nhưng ngày nay, hệ tư tưởng đó không còn phù hợp với hầu hết người Iran nữa. Phần lớn muốn có mối quan hệ tốt hơn với phương Tây và đã chán ngán lập trường cô lập của chế độ này".

Ngày nay, IRGC có mối quan hệ sâu sắc với giới tinh hoa giáo sĩ. Taleblu lưu ý rằng "IRGC và giới tinh hoa giáo sĩ là những đối tác nắm quyền, coi Iran như một bàn đạp để xuất khẩu cuộc cách mạng của họ".

Trong năm qua, Iran đã phải chịu một loạt thất bại chiến lược: Hezbollah đã bị suy yếu ở Lebanon, Hamas bị tê liệt ở Gaza, Syria thực sự đã thua và cơ sở hạ tầng quân sự của Iran — bao gồm các địa điểm hạt nhân và tên lửa — bị phá hủy trong nhiều trường hợp bởi các cuộc không kích của Hoa Kỳ và Israel. Ostovar cho biết những tổn thất này đã làm suy yếu dấu ấn khu vực của IRGC và buộc chế độ này phải đánh giá lại chiến lược của mình.

"Họ có thể cố gắng xây dựng lại mọi thứ — nhưng điều đó sẽ mất quá nhiều thời gian và quá khó khăn", ông nói. "Nhiều khả năng, chúng ta sẽ thấy họ đàn áp mạnh mẽ hơn ở trong nước và dựa vào Trung cộng và Nga để xây dựng lại các năng lực quân sự thông thường như phòng không và máy bay phản lực tiên tiến".

Trong nước, đế chế kinh tế của IRGC cũng đang chịu sức ép ngày càng lớn. Các lệnh trừng phạt, tấn công mạng và tổn thất trên chiến trường đã khiến các hoạt động trở nên khó khăn hơn nhiều. Ostovar cho biết các ngân hàng nước ngoài tránh mọi mối liên hệ với Iran vì sợ họ có thể vô tình giao dịch với các thực thể có liên hệ với IRGC, buộc nhóm này phải hoạt động thông qua các công ty bình phong ở nước ngoài. "Họ đã mất rất nhiều, và giờ họ sẽ phải chuyển hướng các nguồn lực hạn chế của mình để tái thiết. Điều đó sẽ khiến họ càng thêm căng thẳng".

Bất chấp những áp lực này, cả Ostovar và Taleblu đều đồng ý rằng IRGC khó có thể chống lại chế độ. Taleblu cho biết: "Giống như giới tinh hoa của chế độ, IRGC đang ở ngã ba đường". "Họ đã mất đi phần lớn sự tin tưởng về mặt chiến lược, nhưng có khả năng vẫn trung thành vì sự kết hợp giữa lý do ý thức hệ và vật chất — miễn là nguyên trạng không thay đổi".

Nhìn về phía trước, Iran có thể chuyển trọng tâm vào bên trong, dựa nhiều hơn vào sự đàn áp trong nước hơn là khủng bố bên ngoài. "Họ không thể đưa vũ khí vào Gaza. Họ đã mất quyền tiếp cận Lebanon. Họ vẫn có thể cố gắng khủng bố, nhưng họ đã thất bại nhiều lần — đặc biệt là chống lại các mục tiêu của Israel", Ostovar nói. "Ngược lại, đàn áp chính người dân của họ là điều họ có thể dễ dàng làm".

Ông cảnh báo rằng Iran có thể trở nên "biệt lập hơn, chuyên quyền hơn — giống như Triều Tiên hơn hiện nay". Mặc dù sự sụp đổ của chế độ luôn là một khả năng, Ostovar tin rằng các chế độ chuyên quyền thường có khả năng phục hồi. "Hãy nhìn Venezuela hoặc Cuba — họ đã điều hành đất nước của mình đến cùng nhưng vẫn nắm giữ quyền lực".

Ostovar cho rằng sự thay đổi — và không phải là tốt hơn — có thể đến thông qua sự thay đổi thế hệ. "Lực lượng trẻ hơn của IRGC ít sùng đạo hơn nhưng không kém phần cứng rắn", ông nói. "Họ có thể không quan tâm đến khăn trùm đầu, nhưng họ đã dành hai thập kỷ qua để chiến đấu với Hoa Kỳ và Israel ở Iraq, Syria và Lebanon. Đó là cuộc chiến mà họ biết."

Một số thành phần cải cách trong chế độ hình dung ra một con đường khác — một con đường tập trung vào bình thường hóa và tăng trưởng. "Họ muốn duy trì chế độ không phải bằng cách chiến đấu với thế giới, mà bằng cách mở cửa với thế giới", Ostovar nói. "Họ coi Việt Nam hoặc Trung cộng là hình mẫu".

Taleblu cảnh báo rằng bất chấp những thất bại gần đây, sự kìm kẹp của IRGC vẫn mạnh mẽ. "Ngay bây giờ, Lực lượng Vệ binh có quyền lực mà không phải chịu trách nhiệm, sử dụng ảnh hưởng chính trị, kinh tế và quân sự trong chính sách của Iran. Vẫn chưa biết thế hệ Vệ binh tiếp theo sẽ truyền tải ảnh hưởng này như thế nào."

Efrat Lachter