Những người thợ điêu khắc Bethlehem

Các xưởng sản xuất trống rỗng, những người thợ điêu khắc Bethlehem lo lắng về lễ Phục sinh thứ hai không có khách du lịch

Các xưởng ở Bethlehem, nơi những người thợ chạm khắc đang miệt mài trên những mảnh gỗ ô liu nhỏ, giờ đây đang vắng tanh.

Vào hầu hết các dịp lễ Phục sinh, các cửa hàng dọc các con phố của thị trấn được biết đến là nơi sinh của Chúa Jesus sẽ đông nghẹt khách du lịch. Nhưng kể từ khi cuộc chiến giữa Israel và Hamas nổ ra, Attalah Zacharia đã kiếm được phần lớn lợi nhuận từ việc bán hàng sang châu Âu và Hoa Kỳ, nơi hiện đang bị đe dọa bởi mức thuế quan mới áp đặt của Hoa Kỳ.

Lễ Phục sinh và Giáng sinh thường là những ngày may mắn cho Bethlehem, nơi du lịch chiếm 70% thu nhập hàng năm.

“Bethlehem với tư cách là một điểm đến du lịch đã phải đối mặt với giai đoạn rất khó khăn trong hai năm qua”, Anton Salman, thị trưởng thành phố cho biết.

Thành phố không có du khách và đội thợ chạm khắc Palestine của thị trấn ngồi trong các cửa hàng xung quanh là hàng hóa của họ.

“Không có du lịch,” Zacharia nói, “nên không có việc làm.”

Ông đã phải giảm giờ làm xuống còn hai ngày một tuần và giảm từ 25 xuống còn 10 công nhân. Cửa hàng của ông, được thành lập tại Bờ Tây vào năm 1960, đã mất 75% doanh thu kể từ cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, cuộc tấn công đã châm ngòi cho cuộc chiến.

Những đống gỗ ô liu được mang từ các vùng khác của Bờ Tây nằm bên ngoài. Đây là vật liệu truyền thống để chạm khắc, đủ mềm để có thể điêu khắc tinh xảo bằng các công cụ cầm tay.

Những bức tượng nhỏ của Chúa Jesus trên cây thánh giá trải dài trên bàn chạm khắc. Mỗi bức tượng hơi khác nhau vì các dấu vết tự nhiên của gỗ.

“Trước đây, tất nhiên, tình hình hoàn toàn bình thường, toàn bộ phi hành đoàn đều làm việc”, Zacharia, người đã học nghề từ cha mình và hy vọng sẽ truyền lại cho con trai, cho biết. “Tôi không biết tương lai sẽ ra sao”.

Cuộc chiến của Israel chống lại Hamas đã tiếp tục sau khi lệnh ngừng bắn mới nhất bị phá vỡ, và vẫn chưa thấy hồi kết. Du lịch đến Israel và Bờ Tây do Israel chiếm đóng đã giảm mạnh và sau khi Israel cấm nhập cảnh đối với hầu hết 150.000 người Palestine ở Bờ Tây có việc làm tại Israel, nền kinh tế Palestine đã suy giảm 25% trong năm qua.

Bassem Giacaman, một thợ chạm khắc khác sở hữu một cửa hàng nhìn thẳng ra Quảng trường Manger của Bethlehem, phấn chấn lên khi một khách hàng bước vào nhà máy của anh.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã tạm dừng thuế nhập khẩu gây nguy hiểm cho doanh nghiệp của Giacaman trong 90 ngày trong tuần này, sau khi chúng gây ra một cuộc tháo chạy kéo dài bốn ngày trên thị trường tài chính toàn cầu, làm tê liệt các doanh nghiệp và làm dấy lên lo ngại rằng nền kinh tế Hoa Kỳ và thế giới sẽ rơi vào suy thoái.

Nếu thuế có hiệu lực, Giacaman cho biết doanh nghiệp của ông sẽ bị tổn hại nghiêm trọng. Ông đã có hai khách hàng tạm dừng giao hàng kể từ khi thuế quan được công bố. Hầu hết hàng xuất khẩu của Palestine đều phải chịu thuế suất 17% đối với hàng hóa của họ, khiến những người thợ thủ công dễ bị tổn thương trước mức thuế tiềm ẩn 17% đối với hàng hóa của họ.

"Tôi sẽ phải tăng giá", ông nói. "Điều này sẽ gây tổn hại đến mọi doanh nghiệp ở Bờ Tây".

Leo Correa

Ca sĩ Khánh Ly _ Ít điều chưa kể

Những bài tình ca không hạnh phúc của Trịnh Công Sơn chắc rồi cũng sẽ đến lúc vắng lời tri âm của một đời người, giã từ một thế hệ lắng nghe nhiều hơn ý nghĩa thưởng thức.

Cũng giống như vắng tiếng hát Thái Thanh, mất thêm tiếng hát Quỳnh Giao, Lệ Thu… và Khánh Ly, không gian của một nền văn hóa quen thuộc yêu dấu sẽ khép dần cánh cửa đời, mọi thứ từ đây ắt sẽ vang vọng trên một chiều không gian khác, sâu thẳm và bất diệt trong lòng người miền Nam.

Từ cuối năm 2012, khi Khánh Ly chọn về Việt Nam để nối kết với khán giả, sóng gió của đời ca hát lại nổi lên không biết bao lần. Phía hải ngoại gọi bà là phản bội. Phía quốc nội thì luôn có những ý kiến tấn công chực chờ, thậm chí là những đòn phép diễn ra, thù địch khó tưởng. Nhưng một lớp người như Phạm Duy, Du Tử Lê… và Khánh Ly xuất hiện ở trong nước, xét cho cùng, đó là sự khẳng định thầm lặng: Quê hương và dân tộc là bất diệt, còn chính trị hay chế độ chỉ là giai đoạn.

Và nói cho cùng, sự xuất hiện của những con người và dòng văn hóa từng bị xô đuổi này, hóa ra, phía được hưởng lợi nhiều nhất là khán giả Việt Nam, con người và văn hóa Việt Nam. Bất chấp có những ý kiến không thích từ phía quyền lực.

Ca sĩ Khánh Ly về nước, trình diễn, mang một tư thế khác hơn, so với nhiều ca sĩ khác. Bà đón nhận những cuộc tấn công từ trên báo chí, cho đến hệ thống, mà thường là im lặng. Có người quen trách bà là sao không phản ứng, có lần bà nói “hơn thua, rồi sau đó là gì?”. Bà chỉ đặt câu trả lời chung cuộc khi cần thiết.

Tháng Tám 2014, show diễn lớn của ca sĩ Khánh Ly ở Đà Nẵng bị điều tiếng, bởi nhạc sĩ Phó Đức Phương, giám đốc Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam, đến tận nơi ngăn cản, nói với báo chí rằng ca sĩ Khánh Ly không xin phép tác quyền các nhạc phẩm Trịnh Công Sơn. Chuyện ồn ào nhiều ngày, nhưng ai cũng biết đứng sau sự việc này là bà Trịnh Vĩnh Trinh, em ông Trịnh Công Sơn. Dĩ nhiên, chuyện không phải vì ít đồng tác quyền, mà là chuyện khác.

Mãi khi mọi chuyện tưởng chừng bế tắc, bà mới đưa ra bức thư tay của Trịnh Công Sơn viết riêng cho bà. Mà dường như biết trước chông gai sẽ có, từ những người quen mặt, giấy xác nhận này cũng được công chứng với luật pháp Mỹ. Vậy là hết chuyện, dù còn vài ba ý kiến rách việc với tham vọng cản đường yếu ớt. Như trong bức thư có tựa đề “Chữ ký cuối cùng của một người dành riêng cho một người”, mà bà đã tiên đoán những vô thường về sau: “Ngày mai ai biết được ngày mai đời mình sẽ ra sao. Một chớp mắt đã bãi biển nương dâu. Một chớp mắt đã nghìn trùng xa cách. Một chớp mắt đã thành kỷ niệm. Đã là quá khứ.”

Hồi năm 2014, khi các buổi diễn của ca sĩ Khánh Ly xuất hiện nhiều hơn, đột nhiên có một quan chức ở Ủy ban Nhân dân TP Hồ Chí Minh phát biểu là cần hạn chế các buổi diễn của Khánh Ly, vì nói rằng bà đã từng đội nón lính VNCH, ký tên lên bom thả xuống Hà Nội.

Một lần phỏng vấn, tôi có hỏi về chuyện này, ca sĩ Khánh Ly cười ngất. Bà nói “chị biết có người làm vậy, nhưng không phải chị”. Tôi gặng hỏi, nhưng bà chỉ cười, “thôi, không nên để họ bị phiền làm gì”.

Về sau tôi mới biết “họ” là nghệ sĩ cải lương Bạch Tuyết. Trong chuyến đi An Lộc, tình nguyện đến thị sát mặt trận vào tháng Mười Hai 1972, nghệ sĩ Bạch Tuyết đội nón sắt, trên có dòng chữ “Muốn hòa bình phải dội bom Bắc Việt”. Về sau có người nhắn tin trên Youtube hỏi, nghệ sĩ Bạch Tuyết trả lời với đại ý “hồi đó cô còn nhỏ nên bị dụ”. Nghệ sĩ Bạch Tuyết sinh năm 1945, đến 1972 là 27 tuổi. Năm 26 tuổi bà và nghệ sĩ Hùng Cường từng mở riêng gánh hát Hùng Cường – Bạch Tuyết, thành danh vang dội một thời.

Tháng Sáu 2022, đêm nhạc của ca sĩ Khánh Ly ở Đà Lạt bị gọi điện từ Cục Nghệ thuật Biểu diễn đến Lâm Đồng để khiển trách. Theo một quan chức không xưng tên từ Hà Nội, nói: “Chúng tôi đã nhận được thông tin ca sĩ Khánh Ly hát tác phẩm không nằm trong danh sách Ban Tổ chức gửi Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng khi xin cấp phép cho chương trình. Cục đã làm việc với Sở để có hướng xử lý. Hiện Sở VH-TT&DL tỉnh Lâm Đồng đã xử lý hành chính đơn vị vi phạm”.

Còn phía Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Lâm Đồng cũng xác nhận bà Khánh Ly hát bài Gia tài của mẹ – ca khúc không nằm trong danh sách bài hát được cơ quan chức năng duyệt trước đó. “Qua làm việc, đơn vị tổ chức đêm nhạc thừa nhận có sai sót trong quá trình tổ chức nên chúng tôi đã lập biên bản để xử lý theo quy định của pháp luật”, một cán bộ Sở của tỉnh Lâm Đồng cho hay. Tóm lại, ai cũng vô can trước chuyện ca sĩ Khánh Ly “làm càn”.

Trên các trang, nhóm ngôn luận cực đoan ùa lên như có pháo lệnh, chửi rủa, hả hê “đáng lắm, đâu phải là muốn về được Việt Nam là tự tung tự tác”. Đáng nói, mọi tờ báo nhà nước đều lờ tịt chuyện ngày 14/12/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định 144/2020/NĐ-CP bỏ hẳn quy định về việc cấp phép phổ biến tác phẩm sáng tác trước năm 1975 hoặc tác phẩm của người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Tức gọi tên bài Gia tài của mẹ chỉ là cớ, và là cớ nhảm!

Nhưng ít ai tưởng tượng nổi, là trong danh sách duyệt của chương trình “Dấu chân địa đàng” của ca sĩ Khánh Ly biểu diễn ở Đà Lạt, mọi bài hát đều được cấp phép, kể cả bài Gia tài của Mẹ. Còn lý do gì để có đợt “phong sát” kỳ quái như vậy, xin dành cho một dịp khác, chi tiết với tên người cùng nhiều câu chuyện tương tự.

“Tại sao bà Khánh Ly dám qua mặt pháp luật như vậy?”, một loạt các bình luận và status xuất hiện, như muốn bỏ tù hay cấm hát vĩnh viễn Khánh Ly ở Việt Nam, nhưng không ai thử đặt nghi vấn về câu chuyện này.

Tháng Bảy 2022, đêm nhạc của ca sĩ Khánh Ly diễn ở Nhà Hát Lớn Hà Nội, đã thành công bất ngờ, không có khán giả nào rời ghế trước khi chương trình đóng màn, và có hẳn một số quan chức phía Nam, cũng như một số nghệ sĩ đến âm thầm, bày tỏ sự ủng hộ cho sự kiện “phong sát” bên ngoài ít biết lý do, nhưng trong giới nghệ thuật và tổ chức chương trình ai cũng hiểu.

Sau lần đó, tôi cũng thắc mắc vì sao ca sĩ Khánh Ly không đưa ra văn bản duyệt đầy đủ để bảo vệ mình. Nhưng không có cơ hội vì sau đó bà đã quay lại Mỹ. Nhưng một người quen, và hiểu tính cách của ca sĩ Khánh Ly thì nói với tôi “rõ là bà không muốn đôi co với những kẻ chỉ mượn cớ bắt nạt, và hơn nữa, thời gian sẽ nói giùm mọi thứ, kẻ làm sai sẽ sai hoàn toàn, mà không còn cơ hội nào để biện minh”.

Gặp nhau “tâm tình”_ Điểm lại

Trong tất cả các bài viết ngắn, viết dài trên mạng xã hội nói về chuyện này, nổi bật là bài viết của giáo sư Mạc Văn Trang. Ông mô tả cuộc gặp một cách đơn giản, không màu mè hoa lá, không ngợi ca hay chê bai. Trần thuật của giáo sư Mạc Văn Trang, có thể thấy được cái tôn nghiêm của một trí thức – trí thức đau đáu với đất nước và không ngại phản biện.

Qua mô tả của giáo sư Mạc Văn Trang, có thể thấy cuộc gặp này được cân nhắc kỹ lưỡng: người phát thư mời là tiến sĩ Trình Quang Phú, Viện trưởng Viện nghiên cứu Phát triển Phương Đông ký, nhưng có sự ủy nhiệm của ông Nên. Việc ông Nên không ra mặt mời, có lẽ vì không muốn số lượng khách e ngại không khí chính trị nên không tham gia vào giờ cuối. Chủ đề mà ông tiến sĩ Phú đưa ra với các khách mời cũng nhẹ nhàng: Làm sao để Sài Gòn thu hút người tài, và vấn đề tự chủ đại học.

Thật ra, trong giới trí thức còn được nhà nước nhìn mặt, đã râm ran từ giữa năm 2024 về tin ông Nên cử người đi nhiều nơi, xin gặp riêng để bàn việc góp ý hay phát triển thành phố. Nội dung nghe là vậy, nhưng còn gì nữa thì chưa rõ. Nhà thơ Đỗ Trung Quân cho biết, đã từng có một trợ lý đến tận nhà mời đến gặp ông bí thư, nhưng ông Quân đã từ chối, và ngỏ ý nếu thăm viếng thì mời ông Nên đến tận nhà, còn gặp riêng ở cơ quan nhà nước thì ông thấy chưa tiện. Chắc ngoài nhà thơ Đỗ Trung Quân, cũng có nhiều người khác được mời gặp nhưng không rõ sự tình thế nào.

Nói vậy để biết, bẵng đi một thời gian dài, ít nhất là từ 2014, sau vụ giàn khoan 981, trí thức “phản biện” hoặc ai không tuyền một màu của ngôn luận nhà nước, đã có sự phân biệt rõ ràng, nếu không nói là có phần đối xử khắc nghiệt. Tín hiệu của cuộc gặp 30 Tháng Ba 2025 này, mơ hồ cho thấy một chuyển động khác, nhưng để nói là tốt hơn hẳn, hay hoàn toàn đáng tin cậy thì có lẽ còn phải chờ xem.

Giáo sư Trang là người viết suy nghĩ của mình, rằng khi ông đến nơi và thấy đủ ban bệ “mình biết đây là buổi họp mặt vui vẻ, tâm tình là chính thôi”. Quả vậy, mời đến Viện nghiên cứu Phát triển Phương Đông để thảo luận hai đề tài cực lớn, bắt buộc phải va chạm các ý kiến chính trị, thì quả là bất thường. Vì chỉ mỗi một đề tài, trí thức đủ mọi phía tranh luận thôi thì cũng mất cả tháng. Thấy rõ chỉ là cái cớ gặp nhau “tâm tình” thôi.

Có thể nói, có ba người nói hộ được nỗi niềm của “phía lề trái”, là nhà văn Hoàng Hưng, nghệ sĩ Kim Chi và giáo sư Mạc Văn Trang. Cũng cần phải kể ra đây, vì không phải lúc nào lãnh đạo cũng ngồi cùng bàn, lắng nghe người nói chuyện, mà điều 331 thì bị cho đứng ở ngoài sân.

Nhà văn Hoàng Hưng thì nói về thế đứng của trí thức độc lập và cách của nhà nước nhìn ngó về họ lâu nay. “Trí thức độc lập mới đóng góp được cho đất nước!”, ông Hưng nói, và viết trên trang của mình. Nhiều năm trước, khẩu hiệu này có thể bị soi xét với những vết đen kéo dài đến suốt đời. Nhưng lúc này, khi tổng bí thư Tô Lâm bày tỏ sự tin tưởng vào nền kinh tế tư nhân – chứ không phải là doanh nghiệp nhà nước – sẽ đem lại sự vững mạnh cho đất nước, thì âu cũng là cơ hội để những người cầm quyền nhìn nhận lại giá trị của trí thức độc lập, khác với trí thức hội đoàn được nuôi bằng tiền ngân sách.

Nghệ sĩ Kim Chi thì nói cho dân oan, nói cho những bất công mà bà thấy, chồng chất qua những vụ án được đăng trên báo chí nhà nước mỗi ngày. Trí thức yêu nước là vậy, trí thức cất tiếng để nói cho những số phận chung quanh mình. Vào thời buổi này, quan chức, trí thức, nghệ sĩ… ai cũng vun vén lo thân, kể chuyện thành tựu đời mình… hiếm khi nghe được lời bộc bạch về đất nước và ước mơ tốt đẹp hơn.

Tôi nhớ có lúc trò chuyện với bà, nghệ sĩ Kim Chi kể hai vợ chồng bà bị bọn dư luận viên chửi bới, sỉ nhục không kể xiết, mà bà nhận xét rằng ai ai có sự khác biệt cũng bị vạ như vậy. “Chị không hiểu sao một lực lượng vô học lại được nuôi dưỡng đến vậy”, bà Chi nói với tôi với vẻ ngạc nhiên chân chất của một người miền Nam, là chuyện mà bà không thể nào tưởng tượng được, dù sống gần trọn đời người. Hôm 30 Tháng Ba, có mặt ông Huỳnh Thành Đạt, phó ban Tuyên giáo – Dân vận Trung ương, bà Chi nói “chỉ lên tiếng sao chính quyền bớt lỗi lầm, dân bớt oan ức, bất công”. Lời thật như sấm động nhưng không nghe phản hồi nào của các quan chức có liên quan. Thật sự, là con người, thật khó mà không dành đôi phút suy ngẫm về hiện trạng này của đất nước.

Giáo sư Trang không nói nhiều về mình, mà ông nói về sư Minh Tuệ. Là người dõi theo hành trình của một người tu tập tự do, và khát khao được tự do hướng Phật chứ không từ xiềng xích của một tổ chức, ông thấu hiểu những vận hạn mà sư Minh Tuệ đang chịu. Ông đặt một câu hỏi thay cho rất nhiều người “Vậy Đảng, Nhà nước, Ban Tôn giáo Chính phủ, Giáo hội PGVN ứng xử với sư Minh Tuệ thế nào cho Tốt Đời, Đẹp Đạo?”.

Ông Trang quả không nói về mình. Ông không kể rằng những nhận định của mình về đất nước, con người, giáo dục… đầy tâm huyết nhưng đáp lại, ông bị cấm xuất cảnh đi thăm con ở Ba Lan hơn một năm nay. Trong buổi “tâm tình” hôm 30 Tháng Ba, ông cũng không đánh tiếng việc xét lại chuyện chặn xuất cảnh của ông.

Quên nói đến Trần Tiến, người được mô tả là có mặt, gõ bàn hát một bài rồi sau đó biến mất lúc nào không hay. Đọc đến đó, mà buồn cười, vì biết tính cách của Trần Tiến trước giờ vẫn vậy. Ông không ngồi lâu ở chỗ hội họp, trịnh trọng, làm bộ làm tịch. Tiện cửa, là ông phóng ra “làm lon bia nhé”. Hồi Trịnh Công Sơn còn sống, ở Hội Âm nhạc TP rộn rịp giới thiệu nhóm “Những người bạn”, ông nháy mắt bảo tôi, Ngọc Lễ, Nguyễn Đạt: “Bọn mình lập nhóm ‘Những kẻ thù’ nhé, cho nó thật”. Nói đến đây mới nhớ, cuộc gặp mặt này không có Trần Long Ẩn nhỉ? Chắc ông ta cũng buồn!

Đọc lại các ghi chép về buổi gặp mặt 30 Tháng Ba, dân đen như tôi cũng nhận ra được tâm tình chân thành của người Việt, nước Việt bị đẩy về lề trái. Đất nước đâu cần thu hút nhân tài đâu xa, chỉ cần lắng nghe lời thật của bọn lề trái, đã giúp vỡ ra được nhiều điều. Chỉ nghĩ, phải chi các nhà lãnh đạo có lúc thật sự lắng nghe tâm tình của bọn dân đen như vậy, con người đỡ phải bôi mặt hằn thù nhau. Cả buổi “tâm tình”, nghe bằng tấm lòng, chỉ thấy đọng lại vài lời, vài người như vậy.

90 ngày để thực hiện 150 thỏa thuận thương mại

Trump có 90 ngày để thực hiện 150 thỏa thuận thương mại. Thị trường tài chính không tin điều đó

Tổng thống Donald Trump và các cố vấn của ông cho biết đây là kế hoạch từ đầu: Làm thế giới khiếp sợ bằng cách công bố mức thuế quan cao ngất ngưởng, khiến các quốc gia ngồi vào bàn đàm phán và — ngoại trừ Trung cộng — tránh xa các rào cản thương mại khắc nghiệt nhất khi Mỹ đang đàm phán các thỏa thuận thương mại mới trên toàn cầu.

Nhưng việc Trump tạm dừng áp dụng thuế quan "có đi có lại" trong 90 ngày mà thực tế không hề có đi có lại chỉ cho chính quyền của ông ba tháng để đạt được các thỏa thuận thương mại cực kỳ phức tạp với hàng chục quốc gia mà chính quyền cho biết đang xếp hàng để đàm phán.

Thị trường tài chính không tin vào điều này. Cổ phiếu đã lao dốc khi biến động tăng đột biến. Và các thị trường khác, bao gồm dầu mỏ, trái phiếu và đồng đô la, đang gửi đi một thông điệp rõ ràng về sự hoài nghi sâu sắc rằng Trump sẽ có thể thực hiện được điều này.

Cổ phiếu

Sau một đợt bán tháo mạnh khác vào thứ Năm, cổ phiếu có vẻ bình tĩnh hơn — hiện tại — ghi nhận mức lỗ khiêm tốn vào sáng thứ Sáu.

Chỉ số Dow giảm 260 điểm, tương đương 0,65%. Chỉ số S&P 500 giảm 0,5% và Nasdaq giảm 0,3%.

Nhưng các nhà đầu tư thị trường chứng khoán đã giao dịch trên lưỡi dao, và bất kỳ thông báo nào từ chính quyền Trump về thuế quan đều có khả năng khiến cổ phiếu tăng vọt hoặc lao dốc. Ví dụ, cổ phiếu đã lao dốc vào thứ năm sau khi chính quyền Trump làm rõ phép tính mà họ đã sử dụng để thiết lập mức thuế quan khổng lồ 145% của Trung cộng. Phố Wall đã tin rằng mức thuế là 125%. Dow giảm mạnh, có thời điểm giảm hơn 2.000 điểm.

Trong lịch sử 129 năm của Chỉ số công nghiệp Dow Jones, chỉ số này đã đóng cửa cao hơn hoặc thấp hơn ít nhất 1.000 điểm chỉ 31 lần. Bốn trong số những lần đó xảy ra trong tuần qua.

Bất chấp mức tăng lịch sử vào thứ tư sau khi Trump tuyên bố hòa hoãn, cổ phiếu vẫn thấp hơn nhiều so với mức giao dịch trước khi tổng thống trình bày kế hoạch thuế quan "Ngày giải phóng" vào ngày 2 tháng 4.

Trái phiếu

Thông thường, bạn sẽ mong đợi giá trái phiếu tăng trong suốt thời kỳ hỗn loạn. Trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ theo truyền thống được coi là tài sản an toàn nhất, được hỗ trợ bởi niềm tin và uy tín của chính phủ Hoa Kỳ.

Nhưng trái phiếu không tăng — chúng đang giảm.

Nguyên nhân chủ yếu là do các nhà đầu tư đã mất niềm tin vào chính sách thương mại của Hoa Kỳ và họ lo ngại rằng Hoa Kỳ có thể bị tổn hại thậm chí còn tồi tệ hơn các quốc gia mà chính sách thuế quan của Trump nhắm tới. Như Giám đốc điều hành của JPMorgan Chase, Jamie Dimon đã nói trong bức thư thường niên gửi tới các cổ đông vào thứ Hai, chính sách "Nước Mỹ trên hết" của Trump có nguy cơ khiến các đối tác quan trọng nhất của nước này xa lánh và làm mất đi vị thế đặc biệt của đất nước trên thế giới.

Lợi suất trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ, giao dịch ngược hướng với giá, đã tăng vọt trong những ngày gần đây lên 4,4%. Chúng đã giảm xuống dưới 4% vào đầu tuần. Điều đó thể hiện một động thái lớn đối với thị trường. Lợi suất cao hơn có thể gây tổn hại đến nền kinh tế Hoa Kỳ, vì một số khoản vay tiêu dùng gắn chặt với lãi suất đó.

Dầu

Thị trường dầu đang giao dịch như thể chúng ta đang bước vào thời kỳ suy thoái.

Giá đã giảm mạnh trong vài tuần qua vì các nhà đầu tư lo ngại chính sách thương mại của Trump có thể làm giảm nhu cầu đi lại, vận chuyển và giao thông — tất cả đều cần nhiên liệu.

Dầu của Hoa Kỳ đã giảm xuống còn khoảng 60 đô la một thùng, gần mức thấp nhất trong bốn năm. Brent, chuẩn mực toàn cầu, đang dao động quanh mức 63 đô la một thùng, cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 4 năm 2021.

Giá dầu đã đóng vai trò là chỉ báo suy thoái chính trong những năm gần đây. Giá đã giảm mạnh sau khi tăng vọt lên trên 100 đô la một thùng lần đầu tiên khi Đại suy thoái diễn ra vào năm 2008. Và giá đã giảm lần đầu tiên trong đại dịch khi tình trạng dư thừa dầu trở nên nghiêm trọng đến mức các thương nhân thực sự phải trả tiền cho các cơ sở lưu trữ để lấy dầu không mong muốn khỏi tay họ.

Đô la

Đồng đô la đã giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm vào thứ Sáu. Điều này trái ngược với những gì bạn mong đợi khi thuế quan được áp dụng.

Thông thường, thuế quan làm tăng giá trị của một loại tiền tệ địa phương, vì nó khuyến khích người dân mua hàng hóa trong nước thay vì các lựa chọn nước ngoài, khiến tiền của họ bị kéo dài hơn so với các loại tiền tệ khác.

Nhưng các nhà giao dịch tiền tệ đã bán tháo đồng đô la, vì họ tin rằng nước Mỹ sẽ phải gánh chịu hậu quả nặng nề từ cuộc chiến thương mại của Trump và cuối cùng sẽ yếu hơn so với trước khi thuế quan được áp dụng.

Đồng đô la đã chạm mức thấp nhất so với đồng euro kể từ năm 2022 và chỉ số đô la — đo lường đồng đô la so với rổ tiền tệ — đã giảm 1,1% vào thứ Sáu sau khi giảm 2% vào thứ Năm. Đó là những động thái lớn trong thế giới giao dịch tiền tệ.

Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng của RSM cho biết: "Các nhà đầu tư và ngân hàng trung ương đang bán trái phiếu kho bạc và đô la do mất niềm tin và uy tín vào tài sản của người Mỹ". "Sự hỗn loạn tài chính có cái giá của nó".

Thỏa thuận thương mại

Mặc dù thị trường tài chính nghi ngờ rất nhiều rằng chính quyền Trump có thể cứu vãn cơ hội mà họ tự tạo ra để đạt được các thỏa thuận thương mại song phương với tất cả 150 quốc gia trên thế giới, nhưng chính quyền Trump vẫn lạc quan.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết tuần này rằng hơn 70 quốc gia đã yêu cầu gặp đại diện của Hoa Kỳ để đạt được một thỏa thuận có thể giúp họ thoát khỏi sự kiểm soát của các mức thuế trừng phạt của Trump. Mặc dù chính quyền đã cung cấp rất ít thông tin chi tiết về các quốc gia mà họ đang đàm phán, nhưng họ cho biết họ sẽ ưu tiên các đồng minh như Hàn Quốc và Nhật Bản trước.

Nhưng các thỏa thuận thương mại là những thỏa thuận cực kỳ phức tạp, thường được đàm phán trong nhiều năm chứ không phải nhiều tháng. Và ngay cả khi Trump đàm phán thương mại với tất cả các quốc gia đó trong một thời gian ngắn — cho dù là các thỏa thuận đầy đủ hay các văn bản thỏa thuận đưa ra khuôn khổ của một thỏa thuận — thì Trung cộng, quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới, vẫn là con voi trong phòng.

Thuế quan của Hoa Kỳ đối với Trung cộng hiện ở mức ít nhất là 145% và Trung cộng đã trả đũa bằng mức thuế quan 125% vào thứ Sáu. Điều đó sẽ gây ra thiệt hại to lớn cho hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và cả hai bên đều tuyên bố rằng họ không muốn lùi bước.

Trung cộng liên tục tuyên bố rằng họ sẵn sàng đàm phán, nhưng muốn thực hiện theo cách mà họ sẽ được tôn trọng. Theo một nguồn tin quen thuộc với các cuộc thảo luận, Trung cộng đã phớt lờ cảnh báo của Hoa Kỳ về việc không tăng thuế quan.

Trong khi đó, các nhà kinh tế không bị lay chuyển bởi sự thay đổi đột ngột trong giọng điệu của Trump. Mặc dù các thỏa thuận thương mại được đàm phán chắc chắn sẽ là tin tốt cho nền kinh tế, nhưng phần lớn thiệt hại đã xảy ra, các nhà kinh tế Phố Wall lập luận. Và mức thuế trừng phạt phổ cập 10% vẫn được áp dụng, cũng như mức thuế 25% đối với ô tô, mức thuế 25% đối với một số hàng hóa từ Mexico và Canada và mức thuế 25% đối với thép và nhôm.

Đó là lý do tại sao JPMorgan và Goldman Sachs nói rằng khả năng nền kinh tế Hoa Kỳ và toàn cầu rơi vào suy thoái trong năm nay về cơ bản chỉ là trò tung đồng xu.

 

David Goldman

Hoa Kỳ cách chức chỉ huy trưởng Căn cứ vũ trụ Pituffik ở Greenland

Hoa Kỳ tuyên bố đã cách chức chỉ huy Căn cứ Không gian Pituffik ở Greenland vào thứ Năm vì "mất lòng tin vào khả năng lãnh đạo của bà", sau chuyến thăm gây tranh cãi của Phó Tổng thống JD Vance tới hòn đảo bán tự trị này vào tháng trước.

"Những hành động làm suy yếu chuỗi chỉ huy hoặc phá hoại chương trình nghị sự của Tổng thống Trump sẽ không được dung thứ tại Bộ Quốc phòng", người phát ngôn của Lầu Năm Góc Sean Parnell viết trong một tuyên bố đăng trên X vào thứ Năm thông báo về việc cách chức Susannah Meyers.

Sau chuyến thăm của Vance tới hòn đảo vào cuối tháng 3, Military.com đưa tin rằng Meyers đã gửi một email tới căn cứ không gian phản đối các hành động và bình luận của phó tổng thống trong chuyến đi. Parnell đã đưa một liên kết đến bài viết của Military.com vào bài đăng trên X của mình.

Trang tin tức này đưa tin vị chỉ huy bị cách chức đã viết trong một email, "Tôi không cho rằng mình hiểu được tình hình chính trị hiện tại, nhưng điều tôi biết là những lo ngại của chính quyền Hoa Kỳ mà Phó Tổng thống Vance thảo luận vào thứ Sáu không phản ánh Căn cứ Không gian Pituffik".

Đại tá Shawn Lee đã tiếp quản vị trí của Meyers, theo thông cáo báo chí từ Bộ Tư lệnh Chiến dịch Không gian.

Việc bãi nhiệm nêu bật những động thái liên tục nhằm giành quyền kiểm soát Greenland của Hoa Kỳ khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ mua lại vùng đất này "bằng cách này hay cách khác", và Vance đã nhiều lần tuyên bố hòn đảo này dễ bị tổn thương và Hoa Kỳ "không có lựa chọn nào khác" ngoài việc tăng cường sự hiện diện tại đây.

Vance, cùng với vợ là đệ nhị phu nhân Usha Vance, đã đến thăm tiền đồn của Lực lượng Không gian Hoa Kỳ tại Pituffik, trên bờ biển phía tây bắc của Greenland, cách thủ đô Nuuk 1.000 dặm vào tháng trước. Usha Vance ban đầu dự định tham dự một cuộc đua xe trượt chó trên đảo, nhưng các cuộc biểu tình và biểu tình im lặng dự kiến ​​đã thay đổi chuyến thăm của bà.

Trong chuyến đi của mình, phó tổng thống đã đưa ra một lập luận nổi bật về quyền kiểm soát Greenland của Hoa Kỳ, một vùng lãnh thổ bán tự trị của Đan Mạch. Ông cho biết Greenland sẽ tốt hơn nếu "nằm dưới sự bảo vệ an ninh của Hoa Kỳ thay vì nằm dưới sự bảo vệ an ninh của Đan Mạch".

Trump cũng đã lên tiếng về mục tiêu thâu tóm Greenland và nói rằng ông "sẽ không loại bỏ bất cứ điều gì" để có được hòn đảo này, bao gồm cả vũ lực quân sự, nhưng có "khả năng cao" là sẽ không cần đến vũ lực. Ông cũng đã xác nhận rằng ông "hoàn toàn" tham gia vào các cuộc thảo luận nghiêm túc về khả năng sáp nhập Greenland.

Shania Shelton