Cấy ghép nội tạng để trường sinh

Liệu con người có thể trở nên bất tử nhờ cấy ghép nội tạng? Đó là chủ đề bất ngờ được Chủ tịch Trung cộng Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin bàn luận khi họ gặp nhau tại một lễ diễu binh ở Bắc Kinh vào tuần này.

Một phiên dịch viên, nói bằng tiếng Quan Thoại dịch lời ông Putin, đã nói với ông Tập Cận Bình về việc nội tạng người có thể được cấy ghép nhiều lần "để người ta ngày càng trẻ hơn" bất chấp tuổi tác, và thậm chí có thể ngăn chặn quá trình lão hóa "vô thời hạn".

"Người ta dự đoán rằng trong thế kỷ này, con người có thể sống đến 150 tuổi", người phiên dịch viên nói thêm.

Nụ cười và tiếng cười của họ cho thấy đó chỉ là một câu nói đùa, nhưng liệu những người này có đang khám phá một điều gì nghiêm túc không?

Cấy ghép nội tạng rõ ràng đã cứu sống nhiều người - tại Anh, hơn 100.000 người đã được cứu sống bằng cách này trong 30 năm qua, theo NHS Blood and Transplant - tổ chức cung cấp máu, nội tạng, mô và tế bào gốc cho các bệnh viện ở Anh và là tổ chức hiến tặng nội tạng cho Vương quốc Anh.

Và với những tiến bộ không ngừng trong y học và công nghệ, các cơ quan được cấy ghép có thể tồn tại lâu hơn nhiều sau khi được đưa vào cơ thể người.

Một số bệnh nhân đã được ghép thận và cơ quan này vẫn hoạt động tốt trong hơn 50 năm.

Tuổi thọ của cơ quan nội tạng phụ thuộc vào sức khỏe của người hiến tặng và người nhận - cộng với cách chăm sóc sau khi cấy ghép.

Chẳng hạn, nếu được ghép thận từ người hiến tặng còn sống, người nhận có thể mong đợi quả thận đó tồn tại được từ 20 đến 25 năm.

Nếu được hiến thận từ người đã chết, thời gian tồn tại sẽ giảm xuống còn 15 đến 20 năm.

Việc đó là nội tạng gì cũng đóng vai trò quan trọng.

Một lá gan có thể tồn tại khoảng 20 năm, một trái tim 15 năm và một lá phổi gần 10 năm. Theo nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Kinh tế Y khoa (Journal of Medical Economics).

Tấm vé đến với cuộc sống vĩnh hằng?

ad

Ông Putin và ông Tập Cận Bình có thể đang nói về việc cấy ghép nhiều cơ quan, và thậm chí là cấy ghép nhiều lần.

Tuy nhiên, phẫu thuật là một quá trình phức tạp, với những rủi ro đáng kể. Mỗi lần lên bàn mổ là mỗi lần đánh cược với số phận.

Hiện tại, những người được ghép tạng mới cũng phải dùng thuốc chống thải ghép mạnh, gọi là thuốc ức chế miễn dịch, suốt đời. Những loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ, chẳng hạn như huyết áp cao và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thải ghép - khi hệ thống miễn dịch bắt đầu tấn công cơ quan được cấy vào vì cho rằng đó là vật thể lạ - đôi khi vẫn có thể xảy ra ngay cả khi đang dùng thuốc.

Nội tạng được thiết kế riêng

Các nhà khoa học đang nghiên cứu để tạo ra các cơ quan không bị thải ghép, sử dụng heo biến đổi gen làm nguồn hiến.

Họ sử dụng một công cụ chỉnh sửa gen được gọi là CRISPR để loại bỏ một số gen của heo và bổ sung một số gen của người làm tăng khả năng tương thích.

Các chuyên gia cho biết việc nuôi những con heo đặc biệt cho mục đích này là lý tưởng, vì các cơ quan của heo có kích thước gần tương đương với nội tạng của con người.

Khoa học này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm ban đầu, nhưng đã có ca ghép tim và thận từ heo được thực hiện.

Hai người đàn ông đồng ý thực hiện các thủ thuật này được coi là những người tiên phong trong lĩnh vực y học cấy ghép mới này.

Cả hai người đó đều đã qua đời, nhưng đã góp phần thúc đẩy việc cấy ghép dị loài - cấy ghép tế bào, mô hoặc cơ quan sống từ loài này sang loài khác.

Một hướng nghiên cứu khác đang được khám phá là nuôi cấy các cơ quan hoàn toàn mới bằng cách sử dụng chính tế bào của con người.

Tế bào gốc có khả năng phát triển thành bất kỳ loại tế bào hoặc mô nào trong cơ thể.

Chưa có nhóm nghiên cứu nào có thể tạo ra các cơ quan của người hoàn chỉnh và có thể cấy ghép, nhưng các nhà khoa học đang tiến gần hơn đến mục tiêu này.

Vào tháng 12/2020, các nhà nghiên cứu tại Đại học University College London và Viện Francis Crick của Anh đã tái tạo tuyến ức của người - một cơ quan thiết yếu trong hệ miễn dịch - bằng cách sử dụng tế bào gốc của người và một giá đỡ sinh học.

Khi được cấy ghép vào chuột để thử nghiệm, nó dường như đã hoạt động.

Và các nhà khoa học tại Bệnh viện Great Ormond Street ở London cho biết họ đã phát triển các mảnh ghép ruột người bằng cách sử dụng tế bào gốc từ mô của bệnh nhân, một ngày nào đó có thể dẫn đến các ca ghép cho trẻ em bị suy ruột.

Nhưng những tiến bộ này là để chữa bệnh, chứ không phải để duy trì sự sống cho con người đến 150 tuổi.

Trong khi đó, doanh nhân công nghệ Bryan Johnson đang chi hàng triệu đô la mỗi năm để cố gắng kéo dài tuổi thọ của mình.

Ông này chưa thử cấy ghép nội tạng - ít nhất là theo những gì chúng ta được biết - nhưng đã từng truyền huyết tương của con trai 17 tuổi vào cơ thể mình.

Kể từ đó, tỷ phú này đã ngừng phương pháp sau khi thấy không có lợi ích nào, và bị các tổ chức như Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) giám sát chặt chẽ hơn.

Tiến sĩ Julian Mutz từ Đại học King's College London cho biết ngoài việc ghép tạng, các phương pháp như thay thế huyết tương đang được nghiên cứu, nhưng vẫn còn trong giai đoạn thử nghiệm.

"Liệu những chiến lược như vậy có thực sự tác động đến tuổi thọ, đặc biệt là tuổi thọ tối đa của con người hay không, vẫn chưa chắc chắn, mặc dù đây là một lĩnh vực khoa học đáng quan tâm."

Giáo sư Neil Mabbott, chuyên gia về bệnh học miễn dịch tại Viện Roslin, Đại học Edinburgh, nhận định rằng tuổi thọ tối đa của con người có thể chỉ dừng lại ở mức khoảng 125 tuổi.

"Người sống thọ nhất từng được ghi nhận là một phụ nữ Pháp có tên Jeanne Calment, thọ 122 tuổi, sinh năm 1875 và mất năm 1997", ông nói.

Mặc dù các cơ quan bị tổn thương và mắc bệnh có thể được thay thế bằng việc cấy ghép, nhưng khi chúng ta già đi, cơ thể chúng ta sẽ trở nên kém linh hoạt hơn và ít có khả năng chịu đựng các tác động thể chất.

"Chúng ta bắt đầu phản ứng với nhiễm trùng kém hiệu quả hơn, cơ thể trở nên yếu ớt hơn, dễ bị tổn thương và khả năng phục hồi, tái tạo cũng kém hơn.

"Căng thẳng, chấn thương và tác động của phẫu thuật cấy ghép, cùng với việc tiếp tục sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cần thiết để ngăn ngừa đào thải các cơ quan được cấy ghép sẽ quá nghiêm trọng đối với những bệnh nhân ở độ tuổi cao như vậy."

Ông cho rằng thay vì tập trung vào việc kéo dài tuổi thọ, con người nên hướng đến việc sống khỏe mạnh trong suốt quãng đời của mình.

Giáo sư Mabbott nói: "Sống lâu hơn nhiều, nhưng lại phải chịu đựng nhiều bệnh tật đi kèm với tuổi già, và việc ra vào bệnh viện để cấy ghép mô nghe có vẻ không phải là một cách hấp dẫn để tận hưởng tuổi già của tôi".

 

Michelle Roberts