Các nhạc sĩ Pakistan sử dụng nhạc dân ca và nhạc rap

Nhạc sĩ dân ca Pakistan Sham Bhai đang sử dụng bài hát để dạy dân làng về biến đổi khí hậu. Cô đến từ Sindh, tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề nhất ba năm trước bởi những trận lũ lụt do biến đổi khí hậu, ảnh hưởng đến hàng chục triệu người trên toàn quốc.

Dân làng im lặng khi nhạc sĩ dân ca Pakistan Sham Bhai bắt đầu hát về biến đổi khí hậu, giọng hát trong trẻo của cô vang lên giữa những ngôi nhà lụp xụp đơn sơ.

“Chúng tôi là người miền Nam. Gió dường như thổi từ phương Bắc. Gió lạnh và ấm. Lòng tôi nóng bừng khi nhìn thấy những ngôi nhà đổ sập trong mưa. Ôi, người yêu dấu, hãy về nhà sớm nhé.”

Sham đến từ Sindh, tỉnh Pakistan bị ảnh hưởng nặng nề nhất ba năm trước bởi những trận lũ lụt do biến đổi khí hậu, ảnh hưởng đến hàng chục triệu người trên toàn quốc, cuốn trôi nhà cửa, đất nông nghiệp và cơ sở hạ tầng.

Cô đã đi lưu diễn ở hàng chục ngôi làng ở Sindh trong hai năm qua, truyền đạt cho người dân về khả năng thích ứng và phục hồi trước biến đổi khí hậu thông qua âm nhạc, một phương tiện hữu ích để chia sẻ thông tin ở những nơi trình độ dân trí còn thấp và internet khan hiếm.

"Khi chúng tôi truyền tải thông điệp qua âm nhạc, việc truyền tải đến mọi người trở nên dễ dàng hơn vì họ hiểu được thông điệp đó", nữ ca sĩ 18 tuổi chia sẻ với The Associated Press. Cô biểu diễn tại huyện Umerkot bằng tiếng mẹ đẻ và ngôn ngữ chính thức của tỉnh, tiếng Sindhi, một ngôn ngữ được nói và hiểu nhiều hơn ở những nơi như Umerkot so với tiếng Urdu, ngôn ngữ chính thức và quốc gia của Pakistan.

Nghệ sĩ dân gian Pakistan Sham Bhai, ở giữa, đến cùng các thành viên trong đoàn biểu diễn tại một ngôi làng ở Umerkot, một huyện thuộc tỉnh Sindh, đông nam Pakistan, vào thứ Năm, ngày 17 tháng 7 năm 2025. (Ảnh AP/Fareed Khan)

Dân làng xem nghệ sĩ dân gian Pakistan Sham Bhai biểu diễn tại một ngôi làng ở Umerkot, một huyện thuộc tỉnh Sindh, đông nam Pakistan, vào thứ Năm, ngày 17 tháng 7 năm 2025. (Ảnh AP/Fareed Khan)

Sindh đã ghi nhận hơn 1.000 ca tử vong do mưa lũ chỉ trong vài tháng của năm 2022. Thiệt hại vẫn còn hiện hữu. Đường sá bị hư hỏng và nhà cửa bị san phẳng mà người dân chưa bao giờ xây dựng lại. Lũ lụt đã nhấn chìm nhiều khu vực thuộc huyện Tando Allahyar của Sham. Các bản tin cho thấy người dân lội qua dòng nước ngập đến thắt lưng.

"Ý nghĩa của bài hát là những ngôi nhà của người nghèo được xây trên bùn đất thì không vững chắc", Sham giải thích. “Phụ nữ và trẻ em phải đối mặt với khó khăn trong mùa mưa vì họ dễ bị tổn thương khi không có đàn ông đi làm xa. Phụ nữ trong nhà phải gọi đàn ông trở về vì thời tiết quá xấu.”

Nghèo đói và nạn mù chữ làm gia tăng tính dễ bị tổn thương của người dân

Những mảnh đất nông nghiệp khô cằn xen kẽ xanh tươi nằm dọc hai bên đường đến Umerkot. Những đợt khô hạn và mưa lũ hoành hành khắp tỉnh, và nông dân địa phương phải thích nghi. Giờ đây, họ tập trung vào cây trồng vụ đông thay vì vụ hè vì mưa dễ dự đoán hơn trong những tháng lạnh hơn.

“Mùa gió mùa trước đây đến đúng giờ, nhưng giờ lại đến muộn,” nông dân Ghulam Mustafa Mahar nói. “Đôi khi không có mưa. Mọi quy luật đều bị đảo lộn do biến đổi khí hậu trong năm năm qua.”

Ông và những người khác đã chuyển đổi từ trồng trọt sang chăn nuôi để sinh tồn.

Cơ sở hạ tầng ở xa trung tâm huyện rất thiếu thốn. Trẻ em thích thú nhìn những chiếc sedan len lỏi qua lớp bụi. Khu vực này phần lớn là nghèo đói và rất nóng.

Tỷ lệ biết chữ ở Sindh giảm xuống còn 38% ở các vùng nông thôn. Sham cho biết tiếng hát giúp những người không thể học về biến đổi khí hậu hiểu biết hơn vì họ không biết đọc.

Luôn quan tâm đến khán giả, ba ca sĩ đã khuấy động không khí bằng những giai điệu phổ biến để thu hút sự chú ý của họ trước khi bắt đầu những giai điệu buồn bã về mưa gió, lời bài hát được lấy cảm hứng từ các nhà văn và nhà thơ Sindh.

“Người dân đang làm theo lời khuyên của chúng tôi; họ đang trồng cây và xây dựng nhà cửa vững chắc để ứng phó với biến đổi khí hậu,” Sham nói. “Phụ nữ và trẻ em phải chịu đựng rất nhiều trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, khiến nhà cửa của họ bị hư hại.”

Phụ nữ và trẻ em gái ở mọi lứa tuổi có thể được nhìn thấy làm việc ngoài trời ở Sindh, chăm sóc cây trồng hoặc vật nuôi. Họ thu thập thức ăn và nước uống, cùng với củi để làm nhiên liệu. Họ chủ yếu bị giới hạn trong loại công việc này và các công việc gia đình khác do các chuẩn mực và bất bình đẳng giới. Khi thời tiết khắc nghiệt xảy ra, họ thường là những người đầu tiên chịu ảnh hưởng. Một người dân làng cho biết khi mưa lớn ập vào nhà vào năm 2022, nó đã đè bẹp và giết chết bất cứ ai ở trong nhà, bao gồm cả trẻ em.

Một phụ nữ đang rap vì công lý khí hậu

Người dân ở các vùng nông thôn không biết biến đổi khí hậu là gì, Urooj Fatima, một nhà hoạt động đến từ thành phố Jhuddo, cho biết. Nghệ danh của cô là Sindhi Chhokri, và cô được biết đến tại địa phương với các hoạt động vận động về các vấn đề như quyền phụ nữ.

Nhưng cô đã chuyển hướng sang việc nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu kể từ khi lũ lụt tàn phá ngôi làng của cô vào năm 2022 và một lần nữa vào năm 2024.

“Chúng tôi có thể thu hút rất nhiều khán giả thông qua nhạc rap. Nếu chúng tôi đến một ngôi làng và tập hợp một cộng đồng, chỉ có tối đa 50 người. Nhưng mọi người đều lắng nghe các bài hát. Thông qua nhạc rap, chúng tôi có thể tiếp cận hàng trăm nghìn người bằng tiếng nói và thông điệp của mình.”

Cô cho biết hip-hop không phổ biến ở Pakistan, nhưng thể loại này được yêu thích nhờ truyền thống thể hiện cuộc sống, khó khăn và đấu tranh.

Cô vẫn chưa hoàn thành bản rap mới nhất về biến đổi khí hậu, nhưng đã viết một bài để đáp lại trận lũ lụt năm 2022 ở tỉnh Balochistan lân cận, tỉnh nghèo nhất và kém phát triển nhất của đất nước, vì cô cảm thấy nó chưa được quan tâm đúng mức. Cô đã biểu diễn bài hát này tại các lễ hội ở Pakistan và quảng bá nó trên các tài khoản mạng xã hội của mình. Các quan chức lúc bấy giờ cho biết chính quyền trung ương cần hỗ trợ nhiều hơn để người dân có thể xây dựng lại cuộc sống.

“Có những ổ gà trên đường; những con đường đã bị phá hủy,” Urooj rap. “Tôi nói sự thật. Liệu cơn giận của các người có trút xuống tôi không? Chính quyền Balochistan đã ở đâu khi lũ lụt ập đến? Ngòi bút của tôi khao khát công lý. Giờ thì chúng đã thành công, những kẻ thống trị tham nhũng này. Đây không phải là một bài rap, đây là một cuộc cách mạng.”

Cô và em gái Khanzadi vận động trên thực địa và trên mạng xã hội, biểu tình, thăm các làng mạc và trồng hàng ngàn cây xanh. Cô muốn chính quyền Sindh nghiêm túc nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu bằng cách cung cấp thông tin và giáo dục cho những người cần nhất, những người sống ở vùng nông thôn.

“Điều này xảy ra hàng năm,” Urooj nói, ám chỉ đến lũ lụt. “Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến toàn bộ cuộc sống của một người. Toàn bộ cuộc đời họ trở thành một thảm họa.”

Cô ấy chỉ ra tác động không cân xứng và cụ thể của biến đổi khí hậu đối với phụ nữ và trẻ em gái, những vấn đề họ gặp phải về di dời, giáo dục, vệ sinh và dinh dưỡng, cho rằng những vấn đề này là do sự phân biệt giới tính ăn sâu bén rễ.

“Đối với phụ nữ, không có cơ hội hay điều kiện nào. Và rồi, nếu lũ lụt ập đến, họ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.”

Cô ấy gây ra tranh cãi ở các vùng nông thôn. Một nửa phản hồi cô ấy nhận được là tiêu cực. Cô ấy không hề nao núng khi lên tiếng về những điều cấm kỵ và bất công xã hội.

“Rap là một nền tảng mạnh mẽ. Chỉ cần rap của chúng tôi tiếp cận được một số ít người, thì đó đã là một thành tựu rất đáng ghi nhận. Chúng tôi sẽ không để tiếng nói của mình bị bóp méo. Chúng tôi sẽ luôn cất cao tiếng nói của mình.”

 

Riazat Butt