Nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản là ai?

Sau hai lần thất bại, bà Sanae Takaichi cuối cùng đã đạt được tham vọng bấy lâu nay của mình.

Nữ chính trị gia 64 tuổi này đã được bầu làm lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của Nhật Bản vào đúng dịp kỷ niệm 70 năm thành lập - mở đường cho bà trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của đất nước.

Từng là một bộ trưởng trong chính phủ, người dẫn chương trình truyền hình, và từng là tay trống trong một ban nhạc heavy metal, giờ đây bà sẽ phải đối mặt với thách thức lãnh đạo một đảng vẫn đang chật vật lấy lại niềm tin của cử tri sau những vụ bê bối, đồng thời đối phó với một phe cực hữu đang trỗi dậy.

Từng là một tay trống heavy metal đầy nhiệt huyết, bà nổi tiếng vì thường xuyên mang theo rất nhiều dùi trống vì bà sẽ làm gãy chúng khi đánh với cường độ cao. Bà cũng là một thợ lặn và một người đam mê xe hơi - chiếc Toyota Supra yêu quý của bà hiện đang được trưng bày tại một bảo tàng ở Nara.

Trước khi bước vào chính trường, bà Takaichi đã có một thời gian ngắn làm người dẫn chương trình truyền hình.

Nguồn cảm hứng chính trị của bà đến vào những năm 1980, trong thời kỳ đỉnh điểm của căng thẳng thương mại Mỹ-Nhật. Quyết tâm tìm hiểu quan điểm của người Mỹ về Nhật Bản, bà đã làm việc tại văn phòng của Patricia Schroeder, một nữ nghị sĩ Dân chủ nổi tiếng với lời lẽ chỉ trích dành cho Nhật Bản.

Bà Takaichi nhận ra người Mỹ thường xuyên nhầm lẫn ngôn ngữ và ẩm thực Nhật Bản với Trung cộng và Hàn Quốc. Bà quan sát thấy Nhật Bản thường xuyên bị gộp chung với Trung cộng và Hàn Quốc trong con mắt dư luận.

"Trừ khi Nhật Bản có thể tự bảo vệ mình, số phận của đất nước này sẽ luôn phụ thuộc vào những ý kiến hời hợt từ dư luận Mỹ," bà kết luận.

Bà lần đầu tranh cử trong cuộc bầu cử quốc hội vào năm 1992 với tư cách là một ứng cử viên độc lập nhưng đã thất bại.

Bà đã kiên trì, giành được một ghế một năm sau đó và gia nhập LDP vào năm 1996. Kể từ đó, bà đã được bầu làm nghị sĩ 10 lần, chỉ thua một lần và xây dựng danh tiếng là một trong những tiếng nói bảo thủ thẳng thắn nhất của đảng.

Bà cũng đã đảm nhiệm các chức vụ cấp cao trong chính phủ, bao gồm Bộ trưởng An ninh Kinh tế, Bộ trưởng Thương mại và Công nghiệp và một nhiệm kỳ kỷ lục với tư cách là Bộ trưởng Nội vụ và Truyền thông.

Năm 2021, bà Takaichi lần đầu tiên tham gia cuộc đua lãnh đạo LDP nhưng đã thua cựu Thủ tướng Fumio Kishida. Bà đã thử lại vào năm 2024, lần này dẫn đầu vòng bỏ phiếu đầu tiên nhưng cuối cùng lại thất bại trước ông Shigeru Ishiba.

Năm nay, trong lần thử thứ ba, bà đã giành chiến thắng, bước vào con đường trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản ngay sau khi quốc hội phê chuẩn việc bổ nhiệm bà.

"Mục tiêu của tôi là trở thành Người đàn bà Thép", bà nói với một nhóm học sinh trong sự kiện tranh cử gần đây của mình.

Bà Takaichi là một người bảo thủ kiên định, người từ lâu đã phản đối luật cho phép phụ nữ đã kết hôn giữ lại họ của mình, khẳng định rằng điều này làm suy yếu truyền thống. Bà cũng phản đối hôn nhân đồng giới.

Tuy nhiên, gần đây bà đã dịu giọng hơn. Trong chiến dịch tranh cử, bà cam kết sẽ khấu trừ một phần phí trông trẻ và đề xuất giảm thuế doanh nghiệp cho các công ty cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ em tại nhà.

Kinh nghiệm gia đình và cá nhân là nền tảng cho các đề xuất chính sách của bà: mở rộng dịch vụ bệnh viện cho sức khỏe phụ nữ, nâng cao sự công nhận cho người giúp việc gia đình và cải thiện các lựa chọn chăm sóc cho xã hội đang già hóa của Nhật Bản.

"Cá nhân tôi đã có trải nghiệm về điều dưỡng và chăm sóc ba lần trong đời," bà chia sẻ.

"Đó là lý do tại sao tôi ngày càng quyết tâm hơn trong việc giảm số lượng người buộc phải nghỉ việc do chăm sóc, nuôi dạy con cái hoặc con cái từ chối đi học. Tôi muốn tạo ra một xã hội nơi mọi người không phải hy sinh sự nghiệp của mình."

Là người được cố Thủ tướng Shinzo Abe tin tưởng, bà Takaichi cam kết sẽ hồi sinh chính sách kinh tế "Abenomics" của ông, vốn tập trung vào việc tăng cường chi tiêu công và duy trì mức lãi suất thấp

Bà thường xuyên đến thăm đền Yasukuni, vốn là nơi gây tranh cãi. Đây là nơi thờ phụng những người Nhật Bản tử trận, bao gồm cả tội phạm chiến tranh bị kết án.

Bà cũng kêu gọi nới lỏng các hạn chế hiến pháp đối với Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, vốn bị cấm sở hữu năng lực tấn công.

Kể từ khi thành lập năm 1955, LDP đã thống trị chính trường Nhật Bản, nhưng hiện mất dần vị thế trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ, sụt giảm dân số và bất mãn xã hội.

Bà Takaichi thuộc phe cánh hữu của LDP, và với việc bầu bà, LDP hy vọng sẽ giành lại được các cử tri bảo thủ, những người đã nghiêng về đảng cực hữu Sanseito.

Sanseito, vận động với khẩu hiệu "Người Nhật trên hết", gần đây đã tăng từ 1 lên 15 ghế, thu hút các cử tri bảo thủ. LDP đã mất thế đa số tại lưỡng viện của quốc hội.

Bản thân bà Takaichi đã thừa nhận vấn đề này trong một bài phát biểu sau khi giành chiến thắng trong vòng bỏ phiếu đầu tiên:

"Chúng tôi đã nhận những lời chỉ trích đặc biệt gay gắt từ những người ủng hộ cốt lõi, những người bảo thủ và các đảng viên."

"LDP phải thay đổi vì lợi ích hiện tại và tương lai của Nhật Bản. Chúng tôi sẽ luôn đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu và điều hành đất nước với sự cân bằng."

Quốc hội dự kiến ​​sẽ phê chuẩn bà làm thủ tướng vào ngày 15/10.

Tinshui Yeung