BM: Nền tảng đức hạnh tạo nên những con người mạnh mẽ

Friday, March 11, 2022

Nền tảng đức hạnh tạo nên những con người mạnh mẽ

Bài viết cung cấp một vài cách để phụ huynh giúp con mình mạnh mẽ vượt qua giai đoạn khó khăn của đại dịch, và hơn hết, để giáo dục trẻ thành những con người đức hạnh.

Bản tánh lương thiện của con trẻ

Cậu bé 7 tuổi phóng nhanh vào phòng ăn, tay cầm khiên nhựa và thanh kiếm gỗ, miệng hô vang: “Tiến lên, anh em! Xung phong!” Bé em 5 tuổi của cu cậu ở ngay phía sau, chân trần, đầu đội vương miện, bồng bềnh trong áo choàng công chúa, tay cầm chiếc muỗng và tưởng tượng đó là một chiếc đũa thần.

Trong ánh nhìn của người ông, đó là một cậu bé trong bộ pajamas, đang diễn cảnh vua Arthur và những vị hiệp sĩ Bàn Tròn theo như câu chuyện họ cùng đọc đêm qua. Và người ông cũng nhìn thấy một bé gái, đã xem nhiều bộ phim hoạt hình Disney, có cũ, có mới, đang mường tượng em như những vị nữ anh hùng trong phim.

Vậy các em nhìn thấy điều gì ở bản thân?

Đây là những phỏng đoán và giả định. Có lẽ, trong trí tưởng tượng, cậu bé, với chiếc áo giáp sáng lóa, đang đẩy lùi những đạo quân đối địch bằng thanh kiếm vĩ đại của nhà vua Arthur – thanh Excalibur. Và tất nhiên, bé gái nhìn thấy bản thân em là một nàng công chúa tốt bụng và chân thành, chiếc váy công chúa mỏng manh mang tâm trí em đến với một cung điện trong trí tưởng tượng, chiếc thìa (đũa thần) giúp nàng bảo vệ người tốt trước kẻ xấu.

Trong những trò chơi như thế, chúng ta thấy rằng trẻ học được những giá trị của đức hạnh và sự cao thượng thông qua trí tưởng tượng, thông qua trò chơi, và thông qua cách chúng ta giáo dục.

Và, với nhiều, rất rất nhiều cách, chúng ta có thể ươm trồng cả một khu vườn với nhiều điều tốt đẹp, những đức tính sẽ theo các em tới khi trưởng thành.

Đầu tiên, sự cảnh giác

Tôi xin dẫn một câu nói nổi tiếng: “Cái giá của tự do, như người Mỹ hay nói, là sự cảnh giác thường trực”. Và thực ra, “sự cảnh giác thường trực” cũng là cái giá bắt buộc phải trả khi ta muốn nuôi dạy con đúng đắn.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với ký giả Jan Jekielek đến từ The Epoch Times, tác giả, kiêm nhà phát ngôn – Rod Dreher đã đề cập đến nhiều chủ đề đương thời, đặc biệt là xu hướng ngầm ủng hộ nhà nước toàn trị trong thế giới Tây phương. Cuối buổi trò chuyện, Dreher kêu gọi các bậc phụ huynh hãy chuẩn bị cho con cái của họ sẵn sàng cho những đau khổ mà một chính quyền độc quyền toàn trị có thể mang đến cho chúng trong tương lai.

“Bạn muốn con mình trở thành những cô gái và những chàng trai có tầm nhìn, có đức tin và có lòng can đảm.”

Dreher cũng cảnh báo về nhiều vấn đề liên quan đến những tuyên truyền trong nhiều trường học, kể cả trong cách giảng dạy; đó là khi thuyết chủng tộc phê phán xét và ngay cả những vấn đề về giới tính lệch lạc cũng được dạy cho học sinh tiểu học. Những điều này, như ông đã chỉ rõ, đã và đang chia cắt rất nhiều gia đình.

Ngoài việc để tâm đến việc trường học đang day gì cho các con, cha mẹ ngày nay còn phải đối mặt với một thách thức chưa từng có mang tên: mạng xã hội. Facebook, TikTok, Twitter, tin nhắn điện thoại cùng với vô vàn hình thức trao đổi thông tin khác là những thành tựu lớn của nhân loại, tuy nhiên, chúng có mang đến nhiều nguy cơ, đặc biệt đối với những người trẻ. Tuy nhiên, tác động tiêu cực từ bạn bè hoặc ngay cả những người lạ trên những trang mạng xã hội hoàn toàn có thể khiến công sức dạy dỗ của cha mẹ trở nên vô nghĩa.

Để nuôi dạy những đứa trẻ trở thành những con người đức hạnh, chúng ta cần nhận thức được “sức mạnh” của những “người thầy” trực tuyến để bảo vệ con cái trước những ảnh hưởng xấu. Điều này là tối quan trọng nếu chúng ta muốn con cái mình có nền tảng đạo đức thực sự vững vàng.

Nào, bây giờ là lúc ta bàn về những thứ tích cực hơn.

Nền tảng từ văn học

Nhà giáo dục Charlotte Mason (1842–1923), người có nhiều ảnh hưởng đến những ai đang theo đuổi chương trình giáo dục tại nhà – homeschooling, từng viết rằng, “Trẻ thấm nhuần những quan niệm đạo đức từ những câu truyện cổ tích mà chúng yêu thích cũng như người trưởng thành học được những bài học từ truyện và thơ.”

Truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, những bài học từ lịch sử và tôn giáo là những đầu sách mà cha mẹ nên có dành cho lứa tuổi mầm non. Những cuốn sách như vậy chứa đầy trên kệ của những thư viện công và nhà sách, và gần như hầu hết chúng đều mang tính giải trí cùng với những bài học đạo đức cho trẻ nhỏ.

Khi con lớn hơn, chúng có thể tiếp cận rất nhiều những tác phẩm văn học khác, những tác phẩm có thể cũng cố nền tảng đạo đức của chúng ngay từ thuở đầu đời. Tuyển tập Thời niên thiếu của những người Hoa Kỳ kiệt xuất – The Childhood of Famous American, và những câu chuyện được viết bởi những tác giả như .R.R. Tolkien và C.S. Lewis, tác phẩm Sách về đức hạnh – Book of Virtues của tác giả William Bennett’s, và tác phẩm Cô gái nhỏ – Little Women của tác giả Louisa May Alcott là một trong hàng trăm đầu sách mà những đứa trẻ cần phải say sưa nghiền ngẫm. Và khi nhận thức trong của các em đã có phần sâu sắc, chúng ta có thể giới thiệu tới các em những tác giả như Dostoevsky, Tolstoy, Dickens, Twain và Austen.

Những tác phẩm kể trên và các tác phẩm kinh điển khác là những cuốn sách tuyệt vời để vun bồi đức hạnh cho các em bởi lẽ chúng không gượng ép các em phải lập tức đến với kết luận đúng sai. Thay vào đó, chúng trình bày, theo chiều sâu, những thông điệp của chính và tà.

Nói không với tuyệt vọng

Để con tiếp cận với nhiều tác phẩm văn học

Như chúng ta đã biết, hai năm qua có muôn vàn khó khăn. Xã hội của chúng ta đã trải qua một loạt các thảm họa, và trong một số trường hợp, chúng ta phải một mình chịu đựng chúng trong. Những vấn đề này chắc hẳn tôi không cần phải lặp lại ở đây.

Sự trầm uất xuất phát từ những khó khăn đó, đặc biệt là từ những đợt phong tỏa, từ việc phải luôn mang khẩu trang và nỗi sợ bởi virus corona đã làm sang chấn nhiều em nhỏ. Nhiều em đã tụt lại trong thành tích học tập, nhiều em mắc chứng trầm cảm, và tất cả chúng, cũng như toàn bộ chúng ta, vượt qua những khó khăn với đầy thương tích.

Trẻ cần được dạy cách hy vọng. Không có hy vọng nghĩa là không có khả năng phục hồi, không có can đảm để tiến bước. Nếu không có những “công cụ” như trên, chúng ta không thể mong đợi những người trẻ tuổi tìm lại sự can đảm và có được tầm nhìn để phát triển hết tiềm năng của chúng.

Để giúp chúng trở thành những chiến binh, để giúp chúng phát triển thành những người trưởng thành, những người có thể đứng lên vì chính nghĩa và đồng thời, có thể bày tỏ sự thương xót và lòng trắc ẩn khi cần, thì giờ ăn và bàn ăn trở thành lớp học. Sách giáo khoa sẽ là tiêu đề trong ngày và cảm hứng của chúng ta sẽ là Socrates, người đã sử dùng các câu hỏi và sự logic để khám phá sự thật.

Tùy vào độ tuổi của trẻ, ta có thể thảo luận với chúng một cách cởi mở và thẳng thắn các vấn đề trong ngày, làm rõ những lời ngụy biện cũng như những thông tin sai lệch, những thứ đã làm ta vô cùng mỏi mệt mỗi khi ta đọc hay xem tin tức, để bỏ ngoài tai những sự cay cú và hằn học nghe được từ những cuộc trò chuyện ngày nay.

Triết học và Đức tin

Những nhà giả kim đã từng nuôi hy vọng tìm ra hòn đá triết gia để biến kim loại thành vàng bạc. Thậm chí một số còn tin rằng viên đá này, khi hòa vào một loại dung dịch, có thể trở thành thuốc trị bá bệnh.

Trong khi hòn đá của triết gia chỉ là một lời đồn huyến hoặc, thì triết học và tôn giáo có thể giúp phát huy chiều sâu sẵn có trong trẻ, giúp chúng khỏe mặt về mặt sức khỏe tâm thần và tinh thần. Trong bữa ăn, ta có thể hỏi đủ mọi câu hỏi: “Như thế nào là sống tốt?

Tại sao tính cẩn trọng lại được người xưa xem là một trong bốn đức tính lớn? Việc hạn chế tự do ngôn luận liệu có hợp tình hợp lý? Những giá trị nào con hy vọng sẽ tìm thấy ở người phối ngẫu? Làm sao con có thể duy trì đức tin trong một thế giới trần tục, nơi thường xuyên báng bổ những giá trị trong tôn giáo?”

Hãy hỏi những câu hỏi như thế, rồi cha mẹ lẫn con cái sẽ có thể học lẫn nhau.

Hãy khiến các con hào hứng tham gia

“Chỉ cần kết nối” là trích dẫn được nhắc nhiều xuất phát từ tác phẩm Howard’s End của tác giả E.M. Forster.

Khi có được sự kết nối giữa cha mẹ và con cái, hết thảy sẽ có niềm tin – tầm nhìn và lòng can đảm, là thành quả lớn lao trong công cuộc giáo dục con. Khi chúng ta nỗ lực thực hiện những điều này, ta không chỉ giúp xây dựng tính cách của con, mà ta khiến tình thân giữa cha mẹ và con cái ngày càng gắn kết. Khi chúng dần trưởng thành, chúng ta đều mong rằng với những khuôn khổ đạo đức, các con sẽ được gắn kết thật chặt với gia đình, với bạn bè, với văn hóa xung quanh con.

“Nhà vua Artur trẻ tuổi” đó sẽ có nền tảng đạo đức để vung thanh gươm (mang tính ẩn dụ) nhằm bảo vệ những người thân yêu, cũng như những người yếu thế và những ai đang bị bức hại.

Một câu ngạn ngữ chỉ ra rằng: “Những cây sồi to luôn bắt đầu từ những hạt mầm nhỏ.”

Và thiên thượng cũng hiểu rằng, nền văn hóa của chúng ta cần có những cây sồi to như vậy.

Jeff Minick _ Song Ngư

***