Những điều cần biết về ba địa điểm hạt nhân của Iran bị Hoa Kỳ tấn công

Các cơ sở Natanz, Fordo và Isfahan, một phần không thể thiếu trong chương trình hạt nhân của Cộng hòa Hồi giáo, đã liên tục bị tấn công bí mật

Các lực lượng Hoa Kỳ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân và quân sự của Iran, làm gia tăng thêm rủi ro trong cuộc chiến tranh Israel-Iran.

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết các cuộc tấn công mà ông mô tả là "rất thành công", đã tấn công các địa điểm Natanz, Fordo và Isfahan, với Fordo là mục tiêu chính. Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran xác nhận đã có các cuộc tấn công vào sáng sớm Chủ Nhật tại cả ba địa điểm hạt nhân.

Israel cho biết cuộc tấn công toàn diện của họ, được phát động vào ngày 13 tháng 6, vào các nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu của Iran, các nhà khoa học hạt nhân, các địa điểm làm giàu uranium và chương trình tên lửa đạn đạo là cần thiết để ngăn chặn Cộng hòa Hồi giáo thực hiện kế hoạch công khai của mình là phá hủy nhà nước Do Thái.

Iran đã trả đũa bằng cách phóng hơn 470 tên lửa đạn đạo và khoảng 1.000 máy bay không người lái vào Israel.

Cho đến nay, các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran đã giết chết 24 người và làm bị thương hàng nghìn người ở Israel, theo các quan chức y tế và bệnh viện.

Hoa Kỳ và Iran đã có các cuộc đàm phán có thể dẫn đến việc Hoa Kỳ dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt kinh tế khắc nghiệt đối với Iran để đổi lấy việc Tehran hạn chế mạnh mẽ hoặc chấm dứt việc làm giàu uranium, nhưng vấn đề uranium đã chứng tỏ là một điểm bế tắc. Cho đến thứ Bảy, Washington đã giúp bắn hạ các cuộc tấn công của Iran vào Israel nhưng chưa tiến hành các cuộc tấn công trực tiếp vào Iran.

Sau đây là cái nhìn về các địa điểm mà Trump cho biết Hoa Kỳ đã tấn công và tầm quan trọng của chúng đối với chương trình hạt nhân của Iran.

Cơ sở làm giàu Natanz

Cơ sở hạt nhân của Iran tại Natanz, nằm cách Tehran khoảng 220 km (135 dặm) về phía đông nam, là địa điểm làm giàu chính của quốc gia này và đã từng là mục tiêu của các cuộc không kích của Israel. Uranium đã được làm giàu lên đến 60% độ tinh khiết tại địa điểm này — mức độ phóng xạ nhẹ, chỉ cách cấp độ vũ khí một bước ngắn — trước khi Israel phá hủy phần trên mặt đất của cơ sở này, theo cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế.

Một phần khác của cơ sở trên Cao nguyên Trung tâm của Iran nằm dưới lòng đất để phòng thủ trước các cuộc không kích tiềm tàng. Cơ sở này vận hành nhiều tầng hoặc nhóm máy ly tâm hoạt động cùng nhau để làm giàu uranium nhanh hơn. IAEA cho biết họ tin rằng hầu hết nếu không muốn nói là tất cả các máy ly tâm này đã bị phá hủy bởi một cuộc tấn công của Israel đã cắt nguồn điện đến địa điểm này.

IAEA cho biết những cuộc tấn công đó chỉ gây ô nhiễm tại chính địa điểm này, chứ không phải khu vực xung quanh.

Iran cũng đang đào hang ở Kūh-e Kolang Gaz Lā hay Núi Pickax, nằm ngay bên ngoài hàng rào phía nam của Natanz. Natanz đã bị nhắm mục tiêu bởi vi-rút Stuxnet, được cho là do Israel và Mỹ tạo ra, đã phá hủy các máy ly tâm của Iran. Hai cuộc tấn công riêng biệt, được cho là do Israel thực hiện, cũng đã tấn công vào cơ sở này.

Cơ sở làm giàu Fordo

Cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordo nằm cách Tehran khoảng 100 km (60 dặm) về phía tây nam. Nơi đây cũng có các tầng máy ly tâm, nhưng không lớn bằng Natanz. Theo IAEA, việc xây dựng cơ sở này bắt đầu ít nhất là vào năm 2007, mặc dù Iran chỉ thông báo cho cơ quan giám sát hạt nhân của Liên hợp quốc về cơ sở này vào năm 2009 sau khi Hoa Kỳ và các cơ quan tình báo đồng minh phương Tây biết về sự tồn tại của nó.

Được chôn dưới một ngọn núi và được bảo vệ bằng các khẩu đội pháo phòng không, Fordo dường như được thiết kế để chống lại các cuộc không kích. Các chuyên gia quân sự cho biết có khả năng nó chỉ có thể bị nhắm mục tiêu bằng bom "bunker buster" — một thuật ngữ chỉ những quả bom được thiết kế để xuyên sâu bên dưới bề mặt trước khi phát nổ — chẳng hạn như quả bom GBU-57 A/B Massive Ordnance Penetrator mới nhất trong kho vũ khí của Hoa Kỳ. Quả bom dẫn đường chính xác nặng khoảng 30.000 pound (13.600 kg) này được thiết kế để tấn công các boongke và đường hầm được chôn sâu và kiên cố.

Theo Không quân, Hoa Kỳ chỉ định cấu hình và lập trình máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit của mình để ném quả bom đó. B-2 chỉ được Không quân Hoa Kỳ sử dụng và được sản xuất bởi Northrop Grumman, nghĩa là Washington sẽ phải tham gia vào hoạt động như vậy.

Trung tâm Công nghệ Hạt nhân Isfahan

Cơ sở ở Isfahan, cách Tehran khoảng 350 km (215 dặm) về phía đông nam, sử dụng hàng nghìn nhà khoa học hạt nhân. Đây cũng là nơi đặt ba lò phản ứng nghiên cứu và phòng thí nghiệm của Trung Quốc liên quan đến chương trình nguyên tử của nước này.

Israel đã tấn công các tòa nhà tại địa điểm hạt nhân Isfahan, trong đó có một cơ sở chuyển đổi uranium. IAEA cho biết không có dấu hiệu nào cho thấy bức xạ tăng lên tại địa điểm này.

Iran có một số địa điểm khác trong chương trình hạt nhân của mình không được công bố là mục tiêu trong các cuộc không kích của Hoa Kỳ.

Nhà máy điện hạt nhân thương mại duy nhất của Iran nằm ở Bushehr trên Vịnh Ba Tư, cách Tehran khoảng 750 km (465 dặm) về phía nam. Iran đang xây dựng hai lò phản ứng khác giống như vậy tại địa điểm này. Bushehr được cung cấp nhiên liệu bằng uranium được sản xuất tại Nga, không phải Iran và được IAEA giám sát.

Lò phản ứng nước nặng Arak cách Tehran 250 km (155 dặm) về phía tây nam. Nước nặng giúp làm mát lò phản ứng hạt nhân, nhưng nó tạo ra plutonium như một sản phẩm phụ có khả năng được sử dụng trong vũ khí hạt nhân. Iran đã đồng ý theo thỏa thuận hạt nhân năm 2015 với các cường quốc thế giới để thiết kế lại cơ sở này nhằm giảm bớt lo ngại về phổ biến vũ khí.

Israel cho biết cuộc tấn công toàn diện của họ vào các nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu của Iran, các nhà khoa học hạt nhân, các địa điểm làm giàu uranium và chương trình tên lửa đạn đạo là cần thiết để ngăn chặn Cộng hòa Hồi giáo thực hiện kế hoạch công khai của mình là phá hủy nhà nước Do Thái.

Iran, quốc gia công khai muốn hủy diệt Israel, đã liên tục phủ nhận việc tìm cách sở hữu vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, họ đã làm giàu uranium ở mức độ không có mục đích hòa bình, đã cản trở các thanh tra viên quốc tế kiểm tra các cơ sở hạt nhân của mình và mở rộng khả năng tên lửa đạn đạo của mình. Israel cho biết gần đây họ đã thực hiện các bước hướng tới vũ khí hóa.

Iran đã trả đũa các cuộc tấn công của Israel bằng cách phóng hơn 500 tên lửa đạn đạo và khoảng 1.000 máy bay không người lái vào Israel. Cho đến nay, các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran đã giết chết 24 người và làm bị thương hàng ngàn người ở Israel, theo các quan chức y tế và bệnh viện. Một số tên lửa đã đánh trúng các tòa nhà chung cư, một trường đại học và một bệnh viện, gây ra thiệt hại nặng nề.