Tuổi thơ gắn liền với chiến tranh

Những đứa trẻ cuối cùng còn sống

Vào cuối tháng 3, khi Reuters lần đầu tiên đến thăm gia đình Tupkalenko, hai cậu bé nằm trong số sáu đứa trẻ còn sống sót ở Kalynove đầy mảnh bom, nơi có cảnh quan với những cánh đồng rộng mở và những ngọn đồi thoai thoải mang dấu vết của cuộc chiến tranh từ đầu cuộc xâm lược của Nga vào tháng 2 năm 2022.

Giờ đây, mẹ của các em cho biết, các em là hai người cuối cùng.

Andrii bắt chước chuyển động và âm thanh của súng tự động để mô tả cái chết của cha mình, Yurii Tupkalenko, 28 tuổi, một binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Nga tại khu vực Klishchiivka, nơi Andrii cho thấy trên bản đồ treo trên giường anh, ở Kalynove, vùng Kharkiv, Ukraine, ngày 22 tháng 3 năm 2025

Về phần mình, Varvara buộc phải đưa ra những lựa chọn khó khăn vì lợi ích của các con, những người cha Yurii đã hy sinh trên tiền tuyến vào năm 2023.

Khi giao tranh trở nên ác liệt, cô đưa các con trở về căn hộ của gia đình ở Kharkiv, thủ phủ của vùng, gần đó. Nhưng bản thân thành phố lớn thứ hai của Ukraine lại là một mục tiêu lớn, và những đàn máy bay không người lái oanh tạc vào ban đêm khiến các con trai cô kinh hãi, cô nói.

Trước khi Nga xâm lược Ukraine, hai con trai của Varvara Tupkalenko ở nhà chơi ô tô thu nhỏ, giống như nhiều cậu bé cùng tuổi.

Ngày nay, súng nhựa là món đồ chơi được ưa chuộng trong phòng khách của họ tại làng Kalynove, chỉ cách biên giới Nga 15 km (9 dặm) ở vùng đông bắc Kharkiv.

"Bọn trẻ cứ khóc, đòi về làng", cô nói với Reuters trong một trong hai lần đến thăm Kalynove. “Ở đây có không gian để vui chơi, đi bộ, đạp xe. Trong thành phố, không có cơ hội nào cho những điều đó.”

Thay vì chạy nhảy khắp sân chơi, Andrii, 8 tuổi và Maksym, 6 tuổi, lại trèo qua những chiến hào bỏ hoang và những vỏ xe bọc thép cháy đen nằm ở ngoại ô làng.

"Chúng là những đứa trẻ chịu ảnh hưởng của chiến tranh", Tupkalenko nói.

Chiến tranh có thể khiến trẻ em khó nhận ra "khi một người khác cảm thấy đau đớn", Holtsberh nói.

Giống như nhiều người lớn Ukraine đã phải chịu đựng những nỗi kinh hoàng trong chiến tranh, một cảm xúc mà các cậu bé nhà Tupkalenko thể hiện rõ ràng là sự tức giận của họ đối với quân Nga, những kẻ đã xâm lược mà cha họ đã hy sinh khi chiến đấu. Họ nói "chúng là những kẻ giết người" đã giết cha họ, bà nói. "Chúng tôi sẽ đến Donbas và trả thù cho ông ấy", họ nói.

Trong sân nhà anh, vỏ đạn pháo được dùng làm lối đi tạm bợ. Thỉnh thoảng, các cậu bé lại tìm thấy những mảnh đạn nhọn hoắt hoặc tàn dư của lựu đạn, một thực tế nguy hiểm ở một đất nước bị ô nhiễm nặng nề bởi bom mìn và vật liệu chưa nổ (UXO).

Theo Văn phòng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, ít nhất 30 trẻ em đã thiệt mạng và 120 trẻ em bị thương do bom mìn, hay còn gọi là UXO, ở Ukraine kể từ khi Nga xâm lược.

Tổ chức này cho biết khoảng cùng số trẻ em này có nguy cơ mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc trầm cảm.

Đứng trước tấm bản đồ treo tường trong nhà, Andrii kể về cái chết của cha mình một cách bình thản nhưng đầy tự hào.

"Nếu ông ấy không tham gia cuộc tấn công, ông ấy đã không chết", anh nói, chỉ tay về phía ngôi làng Klishchiivka, ngay phía nam Bakhmut thuộc vùng Donbas, miền đông Ukraine.

Kateryna Holtsberh, một nhà tâm lý học gia đình hành nghề tại Kyiv, cho biết hậu quả của những mất mát và trải nghiệm đau thương thời chiến như vậy có thể kéo dài đến tận tuổi trưởng thành.

Trong một số trường hợp, bà cho biết, những cú sốc chiến tranh có thể làm giảm nhận thức cảm xúc của trẻ em, cản trở sự phát triển của chúng.

Theo Liên Hợp Quốc, hơn 3,5 triệu người Ukraine đã phải di dời trong nước do chiến tranh của Nga, trong đó ít nhất 737.000 người là trẻ em.

Con số này đang gia tăng khi lực lượng Nga tiến công mạnh mẽ trên phần lớn miền Đông Ukraine, nơi cảnh quan rộng lớn đã bị tàn phá bởi giao tranh ngày càng khốc liệt trong cuộc tấn công mùa hè, bao gồm cả khu vực Kharkiv.

Tại Kalynove, nơi gia đình sử dụng tầng hầm chứa rau làm hầm trú ẩn, các cậu bé được tự do đi lại, mua khoai tây chiên từ một cửa hàng trong làng gần như trống rỗng và giúp ông nội sửa chữa nhà cửa.

Sau khi chạy trốn trong những tuần đầu tiên của cuộc xâm lược, gia đình Tupkalenko đã quay trở lại vào năm 2023 sau khi quân đội Ukraine đánh bại quân đội Nga ở phần lớn khu vực Kharkiv.

Tuy nhiên, sự an toàn vẫn còn bấp bênh đối với các cộng đồng dọc biên giới rộng lớn của Ukraine với Nga. Vài giờ trước chuyến thăm thứ hai của Reuters, một quả bom lượn đã xé toạc rìa Kalynove, làm rung chuyển ngôi nhà của họ và làm rung chuyển các mảnh trần nhà.

Một cuộc tấn công khác nhắm vào khu vực này vài giờ sau đó.

Cả Andrii và Maksym đều chưa từng đặt chân đến lớp học nào vì cuộc xâm lược của Nga đã kéo dài việc học từ xa qua internet vốn bắt đầu trong đại dịch COVID-19, khiến hơn một triệu trong số bảy triệu trẻ em Ukraine mất đi sự tiếp xúc xã hội thiết yếu cho sự phát triển, theo báo cáo của tổ chức Save the Children.

Tổ chức này cho biết khoảng cùng số trẻ em này có nguy cơ mắc chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương hoặc trầm cảm.

Đứng trước tấm bản đồ treo tường trong nhà, Andrii kể về cái chết của cha mình một cách bình thản nhưng đầy tự hào.

"Nếu ông ấy không tham gia cuộc tấn công, ông ấy đã không chết", anh nói, chỉ tay về phía ngôi làng Klishchiivka, ngay phía nam Bakhmut thuộc vùng Donbas, miền đông Ukraine.

Kateryna Holtsberh, một nhà tâm lý học gia đình hành nghề tại Kyiv, cho biết hậu quả của những mất mát và trải nghiệm đau thương thời chiến như vậy có thể kéo dài đến tận tuổi trưởng thành.

Trong một số trường hợp, bà cho biết, những cú sốc chiến tranh có thể làm giảm nhận thức cảm xúc của trẻ em, cản trở sự phát triển của chúng.

Chiến tranh có thể khiến trẻ em khó nhận ra "khi một người khác cảm thấy đau đớn", Holtsberh nói.

Giống như nhiều người lớn Ukraine đã phải chịu đựng những nỗi kinh hoàng trong chiến tranh, một cảm xúc mà các cậu bé nhà Tupkalenko thể hiện rõ ràng là sự tức giận của họ đối với quân Nga, những kẻ đã xâm lược mà cha họ đã hy sinh khi chiến đấu.