Công ty chế bom của Nga

Khi Nga tìm cách tăng cường sản xuất quân sự cho cuộc chiến ở Ukraine, một nhà sản xuất chất nổ thuộc sở hữu nhà nước đã lách các lệnh trừng phạt của phương Tây bằng cách mua thiết bị do Siemens (Đức) sản xuất thông qua một bên trung gian nhập khẩu công nghệ từ Trung cộng, theo hãng tin Reuters.

Việc mua thiết bị của Siemens – cần thiết để tự động hóa máy móc tại Nhà máy Hóa dầu Biysk (BOZ) ở miền nam Siberia – được thực hiện thông qua một công ty trung gian của Nga chuyên nhập khẩu công nghệ công nghiệp từ các nhà bán sỉ và phân phối của Trung cộng, theo dữ liệu hải quan và hồ sơ đầu thầu của nhà nước mà Reuters thu thập được.

Việc mua thiết bị này cho thấy các công ty quân sự của Nga có thể dễ dàng né tránh lệnh trừng phạt của phương Tây để tăng cường sản xuất.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra thời hạn đến hôm 15/8 để Moscow đồng ý ngừng bắn ở Ukraine, nếu không sẽ phải đối mặt với các biện pháp trừng phạt bổ sung.

Công ty mẹ của BOZ – Nhà máy Sverdlov mang tên Ya. M., một doanh nghiệp nhà nước – đã nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) vì hỗ trợ nỗ lực chiến tranh của Nga.

BOZ đã ký hợp đồng vào tháng 10/2022 để mua thiết bị Siemens từ công ty trung gian Nga là Techpribor, theo hồ sơ đấu thầu.

Trước thời hạn 140 ngày để giao hàng, Techpribor đã nhận được một lô hàng từ nhà cung cấp thiết bị công nghiệp Trung cộng là Huizhou Funn Tek, có trụ sở tại tỉnh Quảng Đông, theo dữ liệu hải quan.

Bằng cách đối chiếu mã sản phẩm Siemens với mã hải quan và kiểm tra mô tả trong các tài liệu, Reuters xác nhận rằng hai thiết bị điều chỉnh nguồn của Siemens do Huizhou Funn Tek cung cấp hoàn toàn giống với mẫu mà BOZ đã đặt.

Reuters không tìm thấy bằng chứng cho thấy Siemens biết rằng thiết bị của họ được bán cho nhà sản xuất chất nổ của Nga.

Người phát ngôn của tập đoàn công nghệ Siemens (Đức) khẳng định công ty tuân thủ nghiêm ngặt các lệnh trừng phạt quốc tế và yêu cầu khách hàng của mình cũng làm như vậy, nhưng cũng thừa nhận rằng một số thiết bị có thể đến được Nga mà công ty không biết.

Techpribor không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters. Các câu hỏi gửi tới BOZ và công ty mẹ cũng không nhận được phản hồi.

Mặc dù đã được ghi nhận rộng rãi rằng các nhà sản xuất quốc phòng Nga đã mua công nghệ phương Tây từ Trung cộng, nhưng điều tra của Reuters đã lần theo đường đi của thiết bị để cho thấy cách mà một công ty quốc phòng Nga có thể dễ dàng tiếp cận thiết bị phương Tây.

Kể từ khi Nga tiến hành cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine hồi tháng 2/2022, nhà máy BOZ ở thành phố Biysk (miền nam Siberia) đã mở rộng quy mô.

Theo một cuộc điều tra của Reuters, nhà máy này đang xây dựng một cơ sở mới để sản xuất một loại thuốc nổ mạnh khác gọi là RDX.

Việc sở hữu các máy công cụ tự động là điều then chốt trong nỗ lực của ngành quốc phòng Nga nhằm tăng sản lượng đạn dược.

Các công cụ này giúp tăng năng suất với ít lao động hơn – điều quan trọng trong bối cảnh ngành này đang thiếu nhân lực, theo báo cáo tháng 10/2024 của viện nghiên cứu quốc phòng Anh RUSI và Trung tâm Open Source Centre, một tổ chức chuyên nghiên cứu xung đột, tham nhũng và tội phạm dựa trên dữ liệu mở.

Nga hầu như không có khả năng sản xuất máy công cụ tự động trong nước, nên các nhà sản xuất quốc phòng buộc phải nhập khẩu chúng.

Ông Konrad Muzyka, giám đốc công ty tư vấn quân sự Rochan (Ba Lan), cho hay việc Nga vẫn nhận được thiết bị sản xuất do phương Tây chế tạo đang kéo dài cuộc chiến bằng cách phục vụ cho nỗ lực tái vũ trang của Moscow.

"Các linh kiện có độ chính xác cao này thường không thể thay thế trong quy trình sản xuất tiên tiến – bao gồm cả sản xuất tên lửa, lắp ráp thiết bị bay không người lái và tân trang xe tăng," ông nói.

"Không có chúng, khả năng Nga duy trì hoặc mở rộng cuộc chiến sẽ tốn thời gian hơn, đắt đỏ hơn và tạo gánh nặng lớn hơn cho thị trường lao động."

Bên trung gian Nga

Tài liệu đấu thầu trên cơ sở dữ liệu đấu thầu quốc gia cho thấy trong năm 2022 và 2023, công ty mẹ của BOZ đã mua ba bộ thiết bị tự động hóa công nghiệp của Siemens và chỉ rõ chúng dành cho nhà máy tại Biysk.

Các thiết bị điện tử này – mang nhãn hiệu phụ Siemens Simatic – có thể được tích hợp vào máy móc công nghiệp, cho phép tự động hóa và giám sát từ xa.

Tài liệu đấu thầu xác định đơn vị trúng thầu cung cấp một số thiết bị là Công ty TNHH Techpribor, đăng ký tại vùng Kaliningrad (vùng lãnh thổ tách rời của Nga giữa Ba Lan và Lithuania).

Reuters đã xem xét dữ liệu thuế mật và xác nhận Techpribor có giao dịch với công ty mẹ của BOZ.

Thông qua dữ liệu hải quan của Nga, Reuters xác định rằng trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 11/2023, Techpribor đã nhập khẩu nhiều lô thiết bị Siemens từ các công ty Trung cộng.

Techpribor mua nhiều lô hàng vào cùng một ngày từ công ty Huizhou Funn Tek – chuyên bán thiết bị tự động hóa công nghiệp. Các lô hàng này bao gồm hai thiết bị điều chỉnh điện Siemens trùng khớp với đơn đặt hàng của BOZ.

Dữ liệu mà Reuters xem xét không đủ để xác minh một cách chính xác rằng các thiết bị đó là những thiết bị được chuyển đến BOZ. Nhưng dữ liệu này cho thấy chúng có cùng mẫu thiết bị Siemens.

Trên trang web của mình, Huizhou Funn Tek liệt kê Siemens là "đối tác".

Một đại diện của Huizhou Funn Tek tên là bà Chen cho biết công ty bà có thể mua trực tiếp từ Siemens.

"Họ không hỏi ai là người sử dụng cuối cùng," bà nói.

Bà Chen nói thêm rằng dù Huizhou Funn Tek có nhiều khách hàng Nga, họ sẽ không chuyển hàng đến các tổ chức có thể sử dụng vào mục đích quân sự.

Kẽ hở trong lệnh trừng phạt

Cuối năm 2023, Techpribor tiếp tục nhập khẩu thêm thiết bị Siemens từ một nhà cung cấp Trung cộng khác là New Source Automation Co., Ltd., có trụ sở tại Hạ Môn (miền đông nam Trung cộng).

Các thiết bị trong lô hàng thuộc cùng loại sản phẩm đã được cung cấp cho BOZ, nhưng không đủ dữ liệu để xác định chính xác.

Một quản lý tại New Source Automation, tên là Ryan Wu, xác nhận với Reuters rằng công ty ông có cung cấp thiết bị cho Techpribor.

Ông cũng nói công ty mình có thể mua bất kỳ sản phẩm nào từ Siemens mà không bị hỏi về người dùng cuối.

Cả Huizhou Funn Tek lẫn New Source Automation đều không phản hồi các yêu cầu bình luận bằng văn bản từ Reuters.

Người phát ngôn của Siemens cho biết công ty yêu cầu tất cả khách hàng tuân thủ lệnh trừng phạt, nhưng không trả lời trực tiếp về việc Huizhou có phải là đối tác hay không.

Ông nói rằng Siemens sẽ ngay lập tức điều tra nếu có dấu hiệu vi phạm lệnh trừng phạt và sẽ báo cáo với các cơ quan chức năng.

Việc cung cấp thiết bị Siemens từ Trung cộng sang Nga cho thấy một kẽ hở lớn đang giúp Nga duy trì cuộc chiến với Ukraine, theo các nhà hoạch định chính sách châu Âu.

Các lệnh trừng phạt của EU và Mỹ cấm các công ty trong khu vực của họ cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ có thể hỗ trợ hoạt động chiến tranh của Nga.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất quốc phòng Nga đã lách luật bằng cách mua thiết bị do phương Tây sản xuất từ các nhà phân phối và bán sỉ tại Trung cộng.

Lãnh đạo EU đã hành động để bịt lỗ hổng này.

Vào tháng 12/2024, EU lần đầu tiên áp lệnh trừng phạt toàn diện với các công ty Trung cộng cung cấp linh kiện cho các công ty quốc phòng Nga.

Thêm bảy công ty từ Trung cộng và Hong Kong bị đưa vào danh sách trừng phạt ngày 18/7.

Ngoại trưởng EU Kaja Kallas vào tháng Hai đã nói rằng xuất khẩu của Trung cộng đang tiếp tay cho cuộc chiến của Nga ở Ukraine và yêu cầu Bắc Kinh chấm dứt hành vi này.

Bộ Công thương Nga không phản hồi yêu cầu bình luận của Reuters. Bộ Quốc phòng Nga cũng không trả lời câu hỏi về hoạt động của nhà máy BOZ. Bộ Thương mại Trung cộng cũng từ chối bình luận.

Chất nổ cho bom Nga

BOZ sản xuất các loại chất nổ TNT và HMX, theo một video quảng cáo do nhà máy đăng tải.

Mặc dù các loại chất nổ này có thể được sử dụng cho mục đích dân sự, công ty mẹ của BOZ là một nhà sản xuất quốc phòng thuộc sở hữu của nhà nước Nga, và BOZ thực hiện các đơn hàng quốc phòng cho Bộ Quốc phòng, theo trang web của chính quyền khu vực.

Việc mở rộng nhà máy BOZ là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của ngành quốc phòng Nga nhằm tăng sản lượng chất nổ.

Tình trạng thiếu hụt nguyên liệu này là một trong những nút thắt cổ chai đang kìm hãm sản xuất đạn pháo, đạn cối và bom thả từ máy bay của Nga, buộc nước này phải tìm nguồn cung đạn dược từ các đồng minh như Triều Tiên và Iran, theo các quan chức tình báo Ukraine và các nhà phân tích quốc phòng phương Tây.