Thuế quan mới của Mỹ có hiệu lực đối với hàng chục quốc gia

Chỉ vài phút trước khi thời hạn đàm phán các thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ kết thúc, ông Trump đã đăng trên nền tảng mạng xã hội Truth Social của mình rằng hàng tỷ đô la hiện đang chảy vào đất nước ông nhờ thuế nhập khẩu của ông.

Tổng thống Trump đang sử dụng thuế quan để đưa việc làm và các ngành sản xuất quay trở lại Mỹ, cùng với nhiều mục tiêu chính trị khác.

Riêng hôm 6/8, ông đe dọa sẽ tăng thuế nhập khẩu từ Ấn Độ lên 50%, trừ khi nước này ngừng mua dầu của Nga.

Ông cũng đe dọa sẽ áp thuế 100% đối với chip máy tính sản xuất ở nước ngoài, nhằm thúc đẩy các công ty công nghệ đầu tư nhiều hơn vào Mỹ.

Chính sách thương mại của Trump nhìn chung hướng đến việc định hình lại hệ thống thương mại toàn cầu, điều mà ông cho là đang đối xử bất công với Hoa Kỳ. Một trong những cam kết quan trọng của ông khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1 là cắt giảm thâm hụt thương mại - sự chênh lệch giữa giá trị hàng hóa Mỹ mua vào và giá trị hàng hóa Mỹ bán ra.

Thuế quan của ông hoạt động bằng cách đánh thuế các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ vào hàng hóa họ mua từ các quốc gia khác. Những nhà nhập khẩu này có thể chuyển một phần hoặc toàn bộ chi phí phát sinh sang cho khách hàng.

Trump cũng bị cáo buộc là đã gây hỗn loạn nền kinh tế toàn cầu trong những tháng gần đây, mặc dù thị trường gần đây đã ổn định hơn.

Mức thuế quan trung bình chung của Hoa Kỳ đang ở mức cao nhất trong gần một thế kỷ, do một loạt các loại thuế đặc thù của ngành khác ảnh hưởng đến các sản phẩm như xe cộ và thép.

Các mức thuế có hiệu lực vào thứ Năm được công bố lần đầu vào tháng Tư. Nhiều mức thuế sau đó đã được tạm dừng do thị trường biến động và để các quốc gia khác có thời gian ký kết các thỏa thuận thương mại mới với Hoa Kỳ.

Một loạt mức thuế được thiết lập cho các quốc gia khác nhau - và được Trump điều chỉnh theo thời gian, cuối cùng ông đã ấn định thời hạn đàm phán là ngày 7/8.

Các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu ở Đông Nam Á là những nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Lào và Myanmar – hai quốc gia có nền kinh tế thiên về sản xuất – đang phải đối mặt với mức thuế cao nhất, lên tới 40%. Một số chuyên gia cho rằng ông Trump dường như đang nhắm vào các nước có quan hệ thương mại chặt chẽ với Trung cộng.

Các thị trường chứng khoán châu Á dường như phản ứng khá thận trọng trước thông tin này vào ngày 7/8.

Các chỉ số chính tại Nhật Bản, Hong Kong, Hàn Quốc và Trung cộng đại lục đều tăng nhẹ, trong khi thị trường ở Ấn Độ và Úc ghi nhận mức giảm.

Nhà kinh tế Bert Hofman thuộc Đại học Quốc gia Singapore cho rằng các mức thuế mới nhất sẽ mang lại phần nào ổn định sau nhiều tháng biến động.

"Mọi thứ coi như đã xong. Giờ đây bạn có thể bắt đầu phân tích tác động của các mức thuế," ông nói.

Một số nền kinh tế lớn – trong đó có Vương quốc Anh, Nhật Bản và Hàn Quốc – đã đạt được thỏa thuận để được hưởng mức thuế thấp hơn so với những gì ông Trump từng đe dọa vào tháng Tư.

Liên minh châu Âu cũng đã đạt được một thỏa thuận khung với Washington, theo đó khối này đồng ý mức thuế 15% đối với hàng hóa xuất khẩu.

Thụy Sĩ cho biết sẽ tổ chức một cuộc họp khẩn vào 7/8, sau khi các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ không đạt được kết quả.

Mức thuế 39% mà Thụy Sĩ đang phải đối mặt là một trong những mức cao nhất trong danh sách mới của Mỹ, và được cho là có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế của nước này.

Đài Loan – một đồng minh quan trọng của Washington tại châu Á – bị áp mức thuế 20%. Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức nói rằng đây chỉ là biện pháp "tạm thời" và các cuộc đàm phán với Hoa Kỳ vẫn đang tiếp diễn.

Tuần trước, ông Trump cũng nâng mức thuế đối với Canada từ 25% lên 35%, viện dẫn lý do quốc gia láng giềng "thiếu hợp tác" trong nỗ lực ngăn chặn dòng chảy fentanyl và các loại ma túy khác vào Hoa Kỳ. Chính phủ Canada nói rằng họ đang siết chặt các biện pháp chống lại các băng nhóm ma túy.

Tuy nhiên, phần lớn hàng hóa xuất khẩu của Canada sang Hoa Kỳ sẽ vẫn được miễn thuế nhập khẩu nhờ Hiệp định Thương mại Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA) hiện hành.

Mức thuế cao hơn đối với Mexico đã được tạm hoãn thêm 90 ngày trong khi các cuộc đàm phán thương mại tiếp tục.

Vào thứ Tư, 6/8, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế 100% đối với các sản phẩm bán dẫn được sản xuất ở nước ngoài.

Tuy nhiên, các nhà sản xuất chip lớn từng đầu tư mạnh vào Hoa Kỳ dường như đã tránh được mức thuế này. Trong các tuyên bố riêng rẽ, các quan chức chính phủ Đài Loan và Hàn Quốc cho biết ba tập đoàn – TSMC, SK Hynix và Samsung – sẽ được miễn trừ mức thuế mới.

Cũng trong ngày 6/8, ông Trump tăng gấp đôi mức thuế đối với Ấn Độ, nâng tổng mức thuế lên 50%, nhằm gây áp lực buộc nước này – nhà nhập khẩu năng lượng lớn thứ ba thế giới – ngừng mua dầu từ Nga.

New Delhi gọi quyết định này là "bất công, vô lý và phi lý", đồng thời khẳng định sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia của mình.

Động thái này đánh dấu một "sự thay đổi rõ rệt" trong cách tiếp cận của ông Trump đối với Moscow, điều có thể làm dấy lên lo ngại ở các quốc gia khác đang đàm phán với Hoa Kỳ, theo nhà phân tích thị trường Farhan Badami từ công ty dịch vụ tài chính eToro.

"Có khả năng Ấn Độ chỉ là mục tiêu đầu tiên mà ông Trump muốn trừng phạt vì duy trì quan hệ thương mại với Nga."

Xuất khẩu của Brazil sang Hoa Kỳ cũng phải đối mặt với mức thuế 50%. Ông Trump áp dụng mức thuế này sau khi cáo buộc Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva đã tấn công không công bằng vào các công ty công nghệ của Hoa Kỳ, và gọi việc truy tố cựu Tổng thống Jair Bolsonaro vì bị nghi âm mưu đảo chính là một "cuộc săn phù thủy".

Hoa Kỳ và Trung cộng đã tổ chức một loạt các cuộc đàm phán nhằm đạt được thỏa thuận gia hạn tạm hoãn thuế quan 90 ngày, vốn sẽ hết hiệu lực vào ngày 12/8.

 

Osmond Chia