Thượng đỉnh Trump - Putin tại Alaska: Năm điểm đáng chú ý

Cuộc gặp mang tính quyết định giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin được mô tả là bước tiến quan trọng hướng đến hòa bình cho cuộc chiến tại Ukraine.

Tuy nhiên, với việc không đạt được thỏa thuận ngừng bắn, cùng với lời mời tới Moscow, cuộc hội đàm kéo dài gần ba giờ giữa hai nhà lãnh đạo lại để ngỏ nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời.

Dưới đây là năm điểm nổi bật từ hội nghị thượng đỉnh tại Alaska.

Putin trở lại sân khấu quốc tế trên thảm đỏ

Khi Tổng thống Vladimir Putin chính thức tái xuất trên sân khấu quốc tế vào hôm 15/8 (giờ Mỹ), bầu trời Alaska phủ đầy mây. Đón ông tại Căn cứ liên hợp Elmendorf-Richardson là Tổng thống Mỹ Donald Trump, với thảm đỏ đã được trải sẵn dọc đường băng.

Khi ông Putin tiến lại gần, ông Trump vỗ tay chào đón. Hai nhà lãnh đạo bắt tay nồng nhiệt và trao nhau nụ cười thân thiện.

Đó là một khoảnh khắc đáng chú ý với ông Putin - nhà lãnh đạo đang bị phần lớn các quốc gia phương Tây cô lập kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine năm 2022. Từ đó, các chuyến công du của ông gần như chỉ giới hạn ở các quốc gia thân thiện với Nga như Triều Tiên, Belarus hay Việt Nam.

Việc hội nghị thượng đỉnh Alaska diễn ra đã là một chiến thắng ngoại giao cho ông Putin. Nhưng màn tiếp đón long trọng này có lẽ còn vượt xa cả kỳ vọng lớn nhất của Điện Kremlin. Chỉ trong vòng sáu tháng, ông Putin từ "người bị ruồng bỏ" của phương Tây đã được chào đón trên đất Mỹ như một đối tác và là một người bạn.

Cuối cùng, như để tô điểm thêm, trong một khoảnh khắc tưởng chừng không nằm trong kịch bản: ông Putin bất ngờ nhận lời đi cùng ông Trump trong chiếc limousine bọc thép của tổng thống Mỹ, thay vì dùng xe công vụ mang biển số Moscow.

Khi chiếc xe lăn bánh rời khỏi sân bay, ống kính truyền hình lia cận cảnh ông Putin ngồi ở hàng ghế sau, tươi cười.

Putin đối mặt với những câu hỏi ông chưa từng bị chất vấn

Suốt 25 năm cầm quyền, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thiết lập quyền kiểm soát tuyệt đối với truyền thông trong nước, bóp nghẹt tự do báo chí và thay thế thông tin bằng tuyên truyền.

Ở Nga, ông thường không - nếu không muốn nói là chưa từng - phải đối mặt với những phóng viên đối lập.

Thế nhưng, chỉ vài phút sau khi đặt chân đến Alaska, một phóng viên đã hét lớn về phía ông: "Ông có cam kết ngừng giết hại thường dân không?"

Nếu câu hỏi đó khiến nhà lãnh đạo Nga khó chịu, thì ông đã không để lộ ra - thay vào đó chỉ nhún vai và hướng ánh mắt đi chỗ khác.

Trong khoảnh khắc các phóng viên được chụp hình ngắn ngủi và có phần lộn xộn, thêm nhiều câu hỏi tiếp tục được dồn dập nêu ra, trong đó có một câu hỏi bằng tiếng Nga: liệu ông có sẵn sàng gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky trong một hội nghị thượng đỉnh ba bên hay không.

Một lần nữa, ông Putin không đưa ra phản hồi rõ ràng, chỉ để lại một nụ cười mỉm khó đoán.

Những gì được tuyên bố khi hội đàm kết thúc sớm hơn dự kiến

Giới truyền thông toàn cầu đã có mặt trong phòng cùng ông Putin và ông Trump, kỳ vọng rằng sẽ có một cuộc họp báo. Nhưng thay vào đó, hai nhà lãnh đạo chỉ đưa ra tuyên bố ngắn gọn mà không trả lời bất kỳ câu hỏi nào từ báo giới.

Điều khác thường là ông Putin là người phát biểu trước. Ông ca ngợi "bầu không khí xây dựng và tôn trọng lẫn nhau" của cuộc trao đổi "hàng xóm" – và rồi chuyển sang bài tóm lược lịch sử Alaska từng là lãnh thổ của Nga.

Khi ông Putin phát biểu, ông Trump đứng im lặng. Phải mất mấy phút, Tổng thống Putin mới nhắc đến điều được cho là lý do chính của hội nghị - "tình hình Ukraine".

Khi nhắc đến Ukraine, ông chủ Điện Kremlin nói rằng mặc dù đã đạt được một "thỏa thuận" không được tiết lộ cụ thể, nhưng các "nguyên nhân gốc rễ" của cuộc xung đột cần phải được loại bỏ trước khi có thể đạt được hòa bình.

Cụm từ này chắc chắn sẽ khiến Kyiv và các đồng minh phương Tây cảnh giác.

Từ đầu cuộc chiến đến nay, cụm từ đó đã trở thành cách nói ngắn gọn để chỉ loạt yêu sách cứng rắn và không thể thỏa hiệp mà ông Putin cho rằng đang cản trở một lệnh ngừng bắn.

Những yêu sách gồm công nhận chủ quyền của Nga tại Crimea, Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson; Ukraine phải phi quân sự hóa, giữ trung lập, không có sự hiện diện quân sự nước ngoài, và tổ chức một cuộc bầu cử mới.

Về bản chất, những yêu sách đó chẳng khác nào là sự đầu hàng - điều không thể chấp nhận đối với Kyiv, nhưng rõ ràng, ngay cả sau ba năm rưỡi xung đột đẫm máu, vẫn là ưu tiên hàng đầu đối với Moscow.

Với tuyên bố này, rõ ràng không có bất kỳ thỏa thuận nào.

Và những gì không được nói

Thật kỳ lạ - xét đến bối cảnh và mục đích của hội nghị thượng đỉnh - khi đến lượt phát biểu, ông Trump không hề nhắc đến Ukraine hay khả năng ngừng bắn dù chỉ một lần. Gần nhất với việc đề cập đến cuộc xung đột, ông chỉ nói rằng "mỗi tuần có năm, sáu, bảy ngàn người thiệt mạng" và lưu ý rằng ông Putin cũng muốn chấm dứt đổ máu.

Ông Trump, vốn thường nói nhiều, lần này dường như lại nói ít hơn cả ông Putin. Bài phát biểu của ông nổi bật bởi sự ngắn gọn bất thường, nhưng trên hết là sự mơ hồ. "Chúng tôi đã đồng thuận rất nhiều điểm," Trump nói, đồng thời cho biết "đã có tiến triển lớn" trong một "cuộc gặp gỡ cực kỳ hiệu quả."

Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ không đưa ra bất kỳ chi tiết nào, và không có dấu hiệu rõ ràng cho thấy có bước tiến cụ thể nào trong việc giải quyết xung đột Ukraine. Không có thỏa thuận lớn nào, cũng không có cuộc gặp ba bên với Tổng thống Zelensky, được công bố.

Và - điều khiến Moscow nhẹ nhõm - ông Trump cũng không nhắc đến bất kỳ "hậu quả nghiêm trọng" nào mà ông từng đe dọa nếu không đạt được lệnh ngừng bắn.

"Chúng tôi chưa đạt được điều đó," ông Trump thừa nhận.

Tuy nhiên, với giọng điệu lạc quan nhưng vẫn mơ hồ, ông nói thêm: "Nhưng chúng ta có cơ hội rất tốt để đạt được điều đó."

'Lần tới tại Moscow nhé' - Putin bất ngờ nói tiếng Anh

Hội nghị thượng đỉnh có thể không mang lại tiến triển cụ thể nào trong việc hướng tới hòa bình ở Ukraine, nhưng đã củng cố sự xích lại gần nhau giữa Nga và Mỹ.

Hình ảnh hai tổng thống liên tục bắt tay nahu, cười thân thiện lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội - cùng với khoảng khăc các binh sĩ Mỹ quỳ gối trải thảm đỏ dưới chân máy bay của ông Putin.

Trước khi kết thúc bài phát biểu, tổng thống Nga nhắc lại một trong những luận điểm thường được Tổng thống Mỹ đề cập - rằng cuộc xung đột ở Ukraine sẽ không bao giờ xảy ra nếu ông Trump vẫn tại vị.

Dù ông Trump khẳng định đã đạt được "tiến bộ lớn", không có thông tin quan trọng nào được công bố tại thượng đỉnh Alaska - nhưng cả hai nhà lãnh đạo đều để ngỏ khả năng tổ chức một cuộc gặp tiếp theo, lần này trên đất Nga. "Tôi có thể sẽ gặp ông rất sớm," Trump nói.

Kết thúc tuyên bố chung mà không cần đưa ra lời hứa, nhượng bộ hay thỏa hiệp nào, ông Putin có vẻ thoải mái đến mức phá lệ - ông cười khẽ, nhìn ông Trump và nói bằng tiếng Anh, điều hiếm thấy: "Next time in Moscow." - Lần tới tại Moscow nhé.

"Oh, đề xuất đó thú vị đấy," Trump đáp. "Tôi sẽ gặp một vài chỉ trích đấy, nhưng tôi có thể hình dung chuyện đó có thể xảy ra."

 

Laura Gozzi