Zelensky gặp Trump dưới cái bóng một Putin mạnh mẽ hơn?

Chuyến đi diễn ra sau hội nghị thượng đỉnh thất bại tại Alaska hôm 15/8, nơi ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin không đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh Ukraine.

Các nhà lãnh đạo Đức, Pháp, Vương quốc Anh và Ủy ban châu Âu cũng sẽ tham dự cuộc gặp tại Nhà Trắng.

Vậy hiện tại, quan điểm của các nhân vật chủ chốt và những trở ngại gây tranh cãi nhất đối với hòa bình ở Ukraine là gì?

Một Putin mạnh mẽ hơn?

Mặc dù ông Putin sẽ không có mặt tại Washington trong tuần này, nhưng dường như nhà lãnh đạo Nga đã rõ ràng là người chiến thắng.

Ông chủ Điện Kremlin có được khoảnh khắc nổi bật trên trường quốc tế khi cùng xuất hiện với lãnh đạo của quốc gia quyền lực nhất thế giới – và cho đến nay chưa có bất cứ nhượng bộ đáng kể nào về cuộc chiến, theo phân tích của biên tập viên Nga của BBC, ông Steve Rosenberg.

Cuộc gặp tuần trước ở Alaska không mang lại cho ông Trump điều mà ông kỳ vọng – một lệnh ngừng bắn từ phía Nga. Nhưng lại mang đến cho ông Putin rất nhiều: sự đón tiếp bằng thảm đỏ, một ngày được chú ý trên vũ đài chính trị quốc tế, và cơ hội chia sẻ sân khấu với nhà lãnh đạo quyền lực nhất thế giới.

Rõ ràng là Moscow thu được nhiều lợi ích – mà không phải đưa ra bất kỳ nhượng bộ hay thỏa hiệp đáng kể nào trong cuộc chiến ở Ukraine.

Trong những tuần gần đây, ông Trump đã đe dọa sẽ cứng rắn hơn với Nga do nước này không chịu ngừng bắn tại Ukraine.

Tuy nhiên, cho đến nay, Nhà Trắng vẫn chưa thực hiện lời đe dọa đó.

Cuối tháng Bảy, ông Trump đã đưa ra tối hậu thư cho ông Putin – chấm dứt chiến tranh Ukraine trong vòng 10 ngày hoặc sẽ phải đối mặt với nhiều lệnh trừng phạt hơn.

Nhưng nhà lãnh đạo Điện Kremlin không dừng cuộc chiến.

Thay vì bị trừng phạt, "kiến trúc sư" của cuộc chiến lại nhận được lời mời tham dự hội nghị thượng đỉnh với nhà lãnh đạo quyền lực nhất thế giới.

Ngược lại, ông Trump "không có gì để công bố như một thành tựu cụ thể" – đồng nghĩa với "một chiến thắng rõ ràng cho ông Putin", nhà báo Tom Bateman của BBC tường thuật từ Alaska.

Ông Trump muốn rời hội nghị thượng đỉnh với một thỏa thuận ngừng bắn từ phía ông Putin – yêu cầu mà ông đã lặp đi lặp lại từ tháng Ba.

Nhưng điều đó đã không xảy ra. Ông Trump nói rằng đã có "tiến triển", song không giải thích cụ thể đó là gì hay bằng cách nào.

Trọng tâm của tất cả điều này dường như là ưu tiên mới của ông Trump – không còn chỉ là một lệnh ngừng bắn, mà là một thỏa thuận hòa bình.

Ngay tại đây, vị thế ngày càng mạnh mẽ của ông Putin tiếp tục bộc lộ rõ.

Bất chấp nhiều nỗ lực từ phương Tây – trong đó có hội nghị Alaska – lập trường của ông Putin hoàn toàn không thay đổi, theo biên tập viên phụ trách các vấn đề về Nga của BBC Monitoring, ông Vitaly Shevchenko.

"Xóa bỏ các nguyên nhân gốc rễ" của cuộc xung đột tại Ukraine – đó là điều ông Putin khẳng định trước, trong và sau cuộc gặp với ông Trump ở thành phố Anchorage.

Theo cách nói của tổng thống Nga, "nguyên nhân gốc rễ" ấy chính là lý do ông phát động cái gọi là "chiến dịch quân sự đặc biệt" chống Ukraine: phá bỏ sự tồn tại của Ukraine như một quốc gia độc lập.

Và giờ đây, trong một sự đảo ngược đáng chú ý, ông Trump dường như đồng ý với quan điểm của phía Nga rằng ngừng bắn sẽ không hiệu quả, thay vào đó cần một nền hòa bình lâu dài – mà theo ông Putin, chỉ có thể đạt được nếu loại bỏ những "nguyên nhân gốc rễ" đó.

Một lần nữa, ông Putin dường như lại được ông Trump đứng về phía mình.

Các đồng minh châu Âu bị đẩy ra xa hơn

Mặc dù các đồng minh châu Âu thân cận nhất của Ukraine sẽ có chuyến đi đến Washington trong tuần này, nhưng những sự kiện ở Alaska hôm 15/8 vừa rồi dường như đã khiến họ bị đẩy xa hơn khỏi các quyết định quan trọng.

Họ luôn thúc đẩy một lệnh ngừng bắn, điều mà giờ đây lại không còn phù hợp với điều Trump mong muốn.

Điều này trên thực tế đã tạo một khoảng cách giữa Washington và các nước châu Âu về cách tiếp cận tốt nhất nhằm chấm dứt hoàn toàn chiến tranh ở Ukraine.

Phóng viên James Waterhouse của BBC tại Ukraine nhận đinh, bất chấp việc vận động hành lang với ông Trump trước thềm hội nghị thượng đỉnh, thông tin về việc ông Trump sẽ bỏ qua một thỏa thuận ngừng bắn ban đầu "là một đòn giáng mạnh vào khối này và Kyiv, vì đó là một trong những yêu cầu chính của họ".

Ông Bateman nói rằng ông Putin cũng đã được cho lên sân khấu khổng lồ để cảnh báo châu Âu không nên "can thiệp" vào mối quan hệ của ông với ông Trump.

Đó là nỗ lực của ông nhằm khoét sâu thêm những chia rẽ giữa chính quyền Trump và các đồng minh châu Âu của Mỹ – điều mà ông đã nhiều lần tìm cách thúc đẩy dưới thời Trump.

Nhưng ông còn tiến xa hơn thế.

Trong một tuyên bố, ông Putin đã nhắc lại lập luận lâu nay của ông Trump rằng cuộc chiến này sẽ không xảy ra nếu ông Trump làm tổng thống (thay vì người tiền nhiệm Joe Biden).

Ông Putin hiểu rằng điều này xoáy vào tuyên bố sai lệch của Trump – vốn vẫn còn vang vọng trong phần lớn những người ủng hộ ông – rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị "đánh cắp" khỏi tay ông Trump.

Chỉ trong vài câu ngắn gọn, ngay trên đất Mỹ, ông Putin đã tận dụng sân khấu mà ông Trump mang lại cho ông để khai thác và làm sâu thêm những chia rẽ giữa Mỹ và châu Âu – cũng như những chia rẽ ngay trong nội bộ nước Mỹ.

Một Zelensky với ít sự bảo đảm hơn so với điều ông kỳ vọng

Vậy Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang cảm thấy thế nào trước thềm hội nghị thượng đỉnh tuần này?

Có lẽ là vô cùng lo lắng – không chỉ vì lần gặp ông Trump trước đó tại Phòng Bầu dục hồi tháng Hai đã diễn ra theo cách vô cùng tệ hại.

Đối diện với một nước Nga thù địch và khó lường, ưu tiên trước mắt của ông Zelensky nhiều khả năng là tìm kiếm một số đảm bảo an ninh cho Ukraine.

Nhưng sau hội nghị thượng đỉnh hôm 15/8 ở Alaska – nơi ông không có mặt – việc ông cảm thấy bị bỏ rơi cũng là điều dễ hiểu.

Với khả năng Ukraine gia nhập NATO trong tương lai gần gần như không còn, nhu cầu có được những đảm bảo thực chất cho Ukraine là trọng tâm của toàn bộ nỗ lực ngoại giao nhằm hướng tới một lệnh ngừng bắn, theo ông Paul Adams.

Không có những đảm bảo này, lập luận được đưa ra, sẽ chẳng có gì ngăn cản Nga tấn công một lần nữa trong tương lai.

Các đồng minh châu Âu, dẫn đầu bởi Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, đã bàn thảo về một "liên minh những nước sẵn sàng hành động" từ đầu năm nay.

Ông Starmer từng nói rằng các "kế hoạch tác chiến hoàn chỉnh" đã được xây dựng để triển khai một "lực lượng trấn an" tới Ukraine trong trường hợp có ngừng bắn.

Theo Phủ Thủ tướng Anh, lực lượng này sẽ "giúp bảo đảm an toàn bầu trời và vùng biển Ukraine, đồng thời tái thiết quân đội Ukraine".

Nhưng lực lượng đó sẽ bao gồm những ai và những gì thì vẫn chưa rõ ràng, theo ông Adams.

Và giờ đây, khi ông Trump thay đổi cách tiếp cận để chấm dứt thương vong bằng việc từ bỏ ý tưởng ngừng bắn, ông Zelensky dường như đang ở vào vị thế yếu hơn cả tuần trước – đúng vào lúc ông lên đường tới Washington.