Quy mô bồi đắp đảo ở Trường Sa

Việt Nam đã mở rộng đáng kể hoạt động xây dựng các đảo mà Hà Nội tuyên bố chủ quyền tại quần đảo Trường Sa trên Biển Đông, và có khả năng sẽ bắt kịp, thậm chí vượt qua quy mô của Trung cộng, theo báo cáo mới nhất của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Mỹ.

Các hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy kể từ đầu năm 2025, Việt Nam đã mở rộng hoạt động bồi đắp đảo được tiến hành từ năm 2021 tại tám thực thể trước đây chưa từng bị tác động, theo Reuters.

Vào ngày 15/5/2024, một viện nghiên cứu tại Bắc Kinh đưa ra cảnh báo rằng Việt Nam đang gia tăng bồi đắp đảo trên Biển Đông. Đến ngày 22/5/2024, có một số chuyên gia cho rằng đó là cách mà Trung cộng "gán tiếng xấu" cho Việt Nam.

Truyền thông Việt Nam khi đấy cũng đã trích dẫn ý kiến chuyên gia gọi nhận định của viện nghiên cứu này là "vu cáo, bóp méo sự thật".

Sau đó không lâu, vào ngày 7/6/2024, chương trình Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) thuộc CSIS đã công bố một báo cáo nói rằng trong sáu tháng trước đó, Việt Nam đã tăng tốc bồi đắp những tiền đồn ở quần đảo Trường Sa, với diện tích đất được bồi đắp gần bằng tổng hai năm trước đó (tức năm 2022 và 2023) cộng lại.

Hoạt động bồi đắp mới

Bản báo cáo mới xuất bản hôm 22/8/2025 của AMTI đính kèm hàng loạt hình ảnh vệ tinh cho thấy Việt Nam đã tiến hành nạo vét và san lấp tại các rạn san hô gồm Bãi Tốc Tan (Alison Reef), Đá Cô Lin (Collins Reef), Đá Đông (East Reef), Đá Len Đao (Landsdowne Reef) và Đá Núi Thị (Petley Reef ).

Điều này đồng nghĩa với việc toàn bộ 21 thực thể do Việt Nam kiểm soát tại quần đảo Trường Sa, bao gồm đá và bãi cạn, đều đã được mở rộng với phần đất nhân tạo.

Điều này là một sự thay đổi rõ rệt khi 4 năm trước, phần lớn (11/21 thực thể này) chỉ là các công trình lô cốt biệt lập.

Bên cạnh đó, ba thực thể đã có các đảo nhân tạo được hình thành trong các đợt bồi đắp trước gồm Đảo An Bang (Amboyna Cay), Đảo Sinh Tồn Đông (Grierson Reef) và Đá Tây (West Reef) cũng đã được mở rộng.

"Tính đến tháng 3/2025, Việt Nam đã tạo ra khoảng 70% diện tích đất nhân tạo ở Trường Sa so với Trung cộng," báo cáo của CSIS viết. "Việc cải tạo tại tám thực thể mới này gần như đảm bảo rằng Việt Nam sẽ bắt kịp - và có khả năng vượt qua - quy mô xây dựng đảo của Bắc Kinh."

Về phía Trung cộng, nước này tuyên bố chủ quyền gần như trên toàn bộ Biển Đông, bất chấp các tuyên bố chồng lấn của Brunei, Malaysia, Philippines và Việt Nam.

Bắc Kinh đã tiến hành hoạt động xây dựng đảo quy mô lớn ở khu vực này, bất chấp sự phản đối của Mỹ và các đồng minh và đối tác.

Công trình mới

Báo cáo của CSIS cho biết hình ảnh vệ tinh cho thấy cơ sở hạ tầng, gồm cả các kho chứa đạn dược, đang bắt đầu xuất hiện tại các rạn san hô do Việt Nam tuyên bố chủ quyền, nơi công việc nạo vét gần hoàn tất, chẳng hạn như Bãi Thuyền Chài (Barque Canada Reef), Đá Lớn (Discovery Great Reef), Đá Lát (Ladd Reef), Đảo Nam Yết (Namyit Reef), Đá Phan Vinh (Pearson Reef), Đảo Sơn Ca (Sand Cay) và Đá Tiên Nữ (Tennent Reef).

Kho chứa đạn dược, dưới dạng sáu container được bao quanh và ngăn cách bởi các bức tường dày, đã được xây dựng tại mỗi rạn san hô mới mở rộng. Trong khi hầu hết các rạn san hô chỉ có một công trình như vậy, thì ở Bãi Thuyền Chài - tiền đồn lớn nhất của Việt Nam trong quần đảo Trường Sa - lại có ba kho.

Cũng xuất hiện tại mỗi thực thể là một nhóm sáu tòa nhà được sắp xếp theo một mô hình giống hệt nhau ở ba phía của một sân trung tâm. Ở mỗi thực thể, sáu tòa nhà này được bố trí hướng ra phía ngoài, ra phía biển.

Những gì hiện hữu trong khu vực sân trung tâm của các cơ sở này, nếu có, sẽ cho thấy chức năng chính xác của chúng, chẳng hạn như doanh trại hoặc tòa nhà hành chính.

Theo CSIS, vị trí của các công trình mới và kho đạn dường như ngăn cản khả năng xây dựng đường băng dài trên một số thực thể có diện tích lớn hơn, và cho biết đường băng tại Bãi Thuyền Chài (Barque Canada) có thể là đường băng duy nhất đang được xây dựng, bổ sung cho đường băng duy nhất hiện có của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa.

Vào tháng 6/2024, AMTI đã nói rằng một đường băng dài 3.000 mét ở Bãi Thuyền Chài có thể phục vụ mục đích vận chuyển quân sự quy mô lớn, hoặc cho máy bay do thám, máy bay ném bom cất cánh và hạ cánh của Việt Nam.

Trong khi Bãi Thuyền Chài và ba thực thể có bãi cát mới nằm ở phía Nam so với phần lớn các cơ sở quân sự của Trung cộng trong khu vực, Việt Nam cũng đang kiểm soát một số lượng lớn thực thể hàng hải ở phía bắc đá Vành Khăn (Mischief Reef) và đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef) – điều này có thể cho phép Việt Nam tạo thế gọng kìm các vị trí của Trung cộng trong trường hợp xảy ra xung đột.

Trung cộng cũng có những đường băng quy mô như vậy.

Từ năm 2013 đến năm 2015, sau khi tiến hành bồi đắp đất quy mô lớn ở quần đảo Trường Sa, Trung cộng đã xây dựng các đường băng dài hơn 3.000 mét trên ba đảo nhân tạo lớn là đá Chữ Thập (Fiery Cross Reef), đá Vành Khăn (Mischief Reef) và đá Xu Bi (Subi Reef), tờ báo SCMP có trụ sở tại Hong Kong nêu.

Đại sứ quán Trung cộng và Việt Nam tại Washington chưa phản hồi ngay lập tức các yêu cầu bình luận của Reuters về báo cáo mới nhất của CSIS.

Năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực tại The Hague đã ra phán quyết rằng các tuyên bố của Trung cộng ở Biển Đông không có cơ sở theo luật pháp quốc tế - một quyết định mà Bắc Kinh bác bỏ.

Vào tháng 2/2025, Trung cộng tuyên bố phản đối hoạt động xây dựng của Việt Nam tại Bãi Thuyền Chài, nói rằng đây là lãnh thổ của Trung cộng.

Trước đó, vào tháng 11/2024, Malaysia đã gửi một thư phàn nàn tới chính phủ Việt Nam về việc Hà Nội bị cáo buộc là đã mở rộng một rạn san hô ở Biển Đông, nơi cả hai nước đều khẳng định chủ quyền, nguồn tin của Reuters cho hay.

Đây là một động thái leo thang song phương hiếm hoi ở Trường Sa mà không liên quan đến Trung cộng.

Thư khiếu nại này liên quan đến cáo buộc Việt Nam đã bồi đắp để mở rộng Bãi Thuyền Chài, một rạn san hô ở Trường Sa nơi Việt Nam xây dựng hàng loạt công trình, theo các hình ảnh vệ tinh do CSIS phân tích và công bố vào tháng 10/2024.

Cần làm rõ rằng bức thư của Bộ Ngoại giao Malaysia chỉ chỉ trích việc mở rộng rạn san hô, chứ không đề cập tới việc xây dựng các công trình, một quan chức cho hay.

Trung cộng quá bận với Philippines nên bỏ qua Việt Nam?

Vào ngày 10/6/2024, nhà nghiên cứu độc lập Song Phan từ Sydney cho biết:

"Có lẽ nhân lúc Trung cộng đang bận căng thẳng với Philippines ở bãi Cỏ Mây, bãi cạn Scarborough, Sandy Cay... còn Malaysia khá lơ là nên Việt Nam đã tăng tốc việc tôn tạo và bồi đắp, đặc biệt là ở bồi đắp ở bãi Thuyền Chài, nơi có tiềm năng bồi đắp thành một đảo nhân tạo lớn và tương đối tách biệt ở về phía nam các đảo nhân tạo của Trung cộng."

Cùng thời điểm, Tiến sĩ Huỳnh Tâm Sáng từ Quỹ Taiwan NextGen Foundation (Đài Loan) đánh giá nhìn chung các đảo và bãi cạn mà Việt Nam bồi đắp chủ yếu phục vụ cho mục đích dân sự, đặc biệt là hỗ trợ ngư dân trong các tình huống khẩn cấp (như cứu hộ, cứu nạn khi có bão), thay vì hướng đến mục đích quân sự.

"Hơn ai hết, Việt Nam hiểu rất rõ về sự chênh lệch trong cán cân quân sự với Trung cộng, bao gồm cả năng lực tác chiến trên biển. Do đó, sẽ là không thuyết phục khi cho rằng Việt Nam đang 'cạnh tranh' với Trung cộng trong việc bồi đắp các thực thể ở Biển Đông," ông nói.