AI không cứu nổi Chốt Đơn

Nghề "chốt đơn" thoái trào đột ngột vì những lùm xùm gian dối bị phanh phui. Phim về nghề này miễn cưỡng đi tiên phong trong việc dùng công nghệ deepfake xóa mặt diễn viên tai tiếng, nhưng xem ra vẫn không xóa được ác cảm trong khán giả - không hẳn về bộ phim mà về đề tài mà nó theo đuổi.

Cặp đôi đạo diễn Bảo Nhân - Namcito có vẻ nhạy và mát tay với đề tài nữ giới. Từ năm 2016 đến nay, họ đã làm đến năm phần phim Gái già lắm chiêu vừa cháy vé vừa đoạt vài giải tại Cánh Diều Vàng và Liên hoan Phim Việt Nam.

Năm 2022, họ tuyên bố ra mắt Vũ trụ Mỹ nhân, chắc là chuyên đề phim về người đẹp và đang rậm rịch làm phim về hoàng hậu Nam Phương.

Vận đen

Vì thế thật dễ hiểu khi họ không bỏ qua hình tượng người phụ nữ mới - "chiến thần chốt đơn" với phim Chốt đơn. Với uy thế đã tạo dựng được, họ chốt được ngay Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2021 Nguyễn Thúc Thùy Tiên vào vai chính. Ngoài đời, cô cũng tham gia bán hàng livestream cùng một ê kíp lúc đó đang rất có thanh thế.

Nếu phim ra mắt đúng dịp 8/3 như đã hẹn, khán giả nhiều khả năng đã được chứng kiến một phi vụ cháy vé. Nhưng do chậm trễ trong khâu hậu kỳ, phim dời lịch phát hành tới tháng Sáu.

Và chỉ tới giữa tháng Ba, vụ việc liên quan tới sản phẩm kẹo rau củ Kera và các phiên bán hàng của Thùy Tiên và đồng sự bị vỡ lở. Với lùm xùm này tưởng như Chốt đơn sẽ đắp chiếu luôn vì nguy cơ bị khán giả tẩy chay.

Nhưng đầu tháng Tám, phim vẫn ra rạp. Để dọn đường cho Chốt đơn tái xuất, ê kíp tuyên bố dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế Thùy Tiên. Việc làm chưa có tiền lệ này gây tranh cãi và cũng góp phần tăng độ chú ý cho phim.

Nó cũng có khả năng xoa dịu dư luận, vì ít ra nhà làm phim cũng cho thấy động thái muốn loại bỏ Thùy Tiên khỏi phim.

Song có vẻ vẫn không ăn thua, Chốt đơn được đón nhận dè dặt với chỉ 2-4 buổi chiếu/ngày tại các cụm rạp ở Hà Nội. Người ta ước tính mỗi buổi chiếu phim chỉ đón năm khách. Phim có nguy cơ rời rạp sớm trong thua lỗ.

Có thể thấy vụ việc ngoài đời thực mà Thùy Tiên cùng ê kíp livestream của cô bị cáo buộc gây ra đã dẫn đến đổ vỡ niềm tin khiến khán giả mất hẳn hứng thú với bộ phim.

Cùng lúc nhiều "chiến thần" ngoài đời cũng lộ phốt khiến công chúng ngán ngẩm. Livestream mới ngày nào còn là một hình thức bán hàng mới mẻ, có tính tương tác và giải trí cao khiến khán giả kiêm khách hàng tò mò.

Nhưng trước khi trở nên bão hòa như đã xảy ra ở Trung Quốc, các bê bối liên hoàn (thổi phồng chất lượng sản phẩm, thổi giá cho những sản phẩm không rõ xuất xứ, thậm chí hàng giả…) xem ra đã nhấn chìm nghề này ở Việt Nam.

Cuối tháng Sáu, người ta chứng kiến hàng đống thực phẩm, mỹ phẩm, thuốc… giả bị tuồn ra bãi rác vì chủ hàng sợ cơ quan chức năng "sờ gáy". Có thể hình dung đây chính là nguyên liệu cho những phiên livestream thu về tiền tỷ trước đây.

Khi phim thua đời

Có lẽ đây là lần đầu tiên công chúng chứng kiến thất bại doanh thu của một bộ phim đến từ chính đề tài thời sự mà nó theo đuổi.

Lúc này khán giả sẽ thấy nội dung phim rõ ràng trở nên thiếu thực tế và có phần lạc hậu. Không đâu xa, cuộc đời của chính "chiến thần chốt đơn" Nguyễn Thúc Thùy Tiên còn hấp dẫn hơn phim cô đóng nhiều.

Chốt đơn lãng mạn hóa và đơn giản hóa nghề livestream. Trong vũ trụ của phim, các chiến thần chốt đơn là những ngôi sao xuất hiện thường xuyên trên các bảng quảng cáo cỡ lớn.

Mỗi phiên livestream bán hàng của họ như ngày hội toàn dân. Ngoài kỹ năng bán hàng, chốt chiết khấu… để hút khách, họ còn đu dây, múa cột, đánh trống… như nghệ sĩ chuyên nghiệp.

Thương trường được đơn giản hóa thành cuộc đấu giữa hai người đẹp xem ai đạt mốc doanh thu 100 tỉ trước.

Hoàng Linh với gương mặt phẳng lì càng thêm giống robot, không biết mình muốn gì, cảm xúc và hành động gần như rối loạn. Các nhà làm phim dường như bị bối rối khi khắc họa mối quan hệ kỳ quặc "trên tình bạn dưới tình yêu" của Linh và chồng cô - cũng lại là một kiểu robot khác.

Tuyến của ông An (Quyền Linh) và bà Bình (Hồng Đào) sinh động hơn. Nhưng mô típ yêu đương kiểu này Trấn Thành đã sử dụng trong phim Bố già. Thực ra chuyện tình này cũng kéo dài một cách vô lý nhưng nhờ diễn xuất của Hồng Đào kéo lại nên vẫn đọng lại chút cảm xúc.

Hạn chế về kịch bản, xây dựng nhân vật kiểu này không riêng gì Chốt đơn mà nhiều "bom tấn" của Việt Nam thời gian gần đây vẫn mắc phải.

Nhưng khán giả vẫn đón nhận nên chắc các nhà làm phim cũng không có động lực để hoàn thiện. Giả sử Chốt đơn bứt hẳn lên về chất lượng, biết đâu lại lội ngược dòng được?

Khán giả Việt có thể bỏ qua yếu tố chuyên môn nhưng lại tỏ ra khắt khe về khía cạnh đạo đức và liêm chính.

Do đó, số phận của Chốt đơn đã được định đoạt. Nhưng dù sao cũng đã được ghi danh như phim Việt Nam đầu tiên sử dụng công nghệ AI để đổi mặt diễn viên.

Đây có thể cũng là yếu tố gây tò mò khiến khán giả đến rạp. Nhưng đến rồi thì ai nấy đều ngã ngửa vì nhận ngay ra Thùy Tiên trên màn ảnh. Hóa ra các nhà làm phim chỉ là mặt cô cho có lệ, cho có cớ để phim ra rạp.

Thùy Tiên AI nổi bật trong dàn diễn viên với bộ mặt như vừa qua lò gốm. Người ta không thấy trên đó sự chuyển động của cơ, nói gì đến nếp nhăn. Còn lại thì vẫn là những đường nét không lẫn vào đâu được của khổ chủ.

Tác giả của Gái già lắm chiêu quả là khéo khi dùng "hư chiêu" này giúp phim vừa được ra rạp, vừa có cái để truyền thông.

Thì đâu ai muốn thành quả, tiền bạc của mình bị đổ sông đổ bể vì "tai bay vạ gió". Chưa kể phim còn quảng cáo cho đồ hiệu, cho rượu… thì phải ra rạp để trả quyền lợi cho khách.

'Một nghề cho chín…'

Bài học rút ra cho nhà làm phim sau Chốt đơn chắc là nên ưu tiên sử dụng diễn viên chuyên nghiệp - tức là những người chuyên tâm làm nghệ thuật.

Tối kỵ để cho diễn viên đóng chính nghề phụ của họ, phòng khi phốt nghề phụ to hơn thành quả nghề chính.

Hồng Đào thực sự tỏa sáng với vai Bình trong phim này và hình như bà cũng chưa có dịp mang tên tuổi của mình ra để bán hàng hay quảng cáo quá lố cho sản phẩm gì.

Quyền Linh cũng hợp với vai người giao hàng bình dân hào sảng nhưng vẫn bị nói ra nói vào khi Chốt đơn ra mắt vì gần đây ông xuất hiện trong quá nhiều clip quảng cáo cho đủ loại sản phẩm.

Hồi giữa năm 2021, ông từng phải xin lỗi vì quảng cáo quá lố cho sản phẩm "hỗ trợ điều trị tận gốc các tế bào ung thư".

Sau đó ông tiếp tục đăng đàn khẳng định "chưa bao giờ ký hợp đồng quảng cáo cho bất kỳ loại thuốc xương khớp, thuốc trị ung thư, thuốc gan thận, thuốc trĩ, thuốc hạ đường huyết, thuốc hôi nách, thuốc yếu sinh lý, thuốc nhỏ mắt... đặc biệt là các loại thuốc tiểu đường".

Ông cũng phỏng đoán: "Họ có thể ghép, cắt hình ảnh, tiếng nói của Linh từ các chương trình sức khỏe của đài truyền hình hoặc của các sản phẩm khác, lồng ghép vào các sản phẩm của họ, nói thêm nhiều công dụng..."

Nếu đúng như vậy thì các đơn vị lừa đảo này có vẻ thạo công nghệ "deepfake" và còn đi trước cả đoàn làm phim Chốt đơn.

Nguyễn Mạnh Hà