Đàn ông Việt làm nail ở Anh - thách thức định kiến?

Nếu bạn hỏi một người Anh họ nghĩ gì khi nhắc tới Việt Nam, thường câu trả lời sẽ là chiến tranh, rồi có thể là những chuyến du lịch bụi. Nhưng nếu hỏi họ đã từng gặp người Việt nào ở Anh chưa, câu trả lời phổ biến nhất có lẽ sẽ là: trong các tiệm làm móng.

Con số cơ sở làm đẹp do người Việt sở hữu đã tăng vọt, từ chỉ vài tiệm ở London vào đầu những năm 2000, lên hơn 3.500 cơ sở tính đến năm 2023, theo cuộc phân tích dữ liệu của Cơ quan đăng ký kinh doanh Vương quốc Anh (UK Companies House).

Ước tính hiện có khoảng 60 - 75% tổng số tiệm móng, hay còn gọi là tiệm nail, trên toàn Vương quốc Anh do người Việt làm chủ.

Khi khách hàng lần đầu tiên bước vào một tiệm nail của người Việt, họ sẽ khá bất ngờ khi thấy rất nhiều - nếu không muốn nói là phần lớn - thợ làm nail lại là nam giới.

Ngành làm đẹp theo truyền thống vốn là một ngành dành cho phái nữ. Theo quan sát của tôi, một người sinh ra và lớn lên ở Anh, hầu hết đàn ông Anh chưa bao giờ đặt chân vào tiệm nail.

Theo dữ liệu từ cơ quan đăng ký doanh nghiệp và Tổng điều tra dân số Vương quốc Anh, 47% chủ doanh nghiệp dịch vụ làm đẹp người Việt và 35% thợ làm nail người Việt là nam giới. Hai con số này cao hơn so với mức trung bình chung của ngành lần lượt là 39% và 23%.

Tuy nhiên, những số liệu chính thức này chưa tính đến số lượng người nhập cư Việt Nam gần đây đang làm việc "chui".

Bộ Nội vụ Anh ghi nhận có đến 72% người nhập cư bất hợp pháp gần đây từ Việt Nam đến Vương quốc Anh là nam giới, theo số liệu ghi nhận từ năm 2018 đến quý 2/2025.

Cũng theo cơ quan này, số lượng đàn ông Việt Nam nhập cư bất hợp pháp vào Anh nhiều gấp đôi phụ nữ trong cùng thời điểm.

Hầu hết họ có khoản nợ khổng lồ (trung bình khoảng 35.000 USD) do chi phí vận chuyển đến Vương quốc Anh và cần tìm việc làm càng sớm càng tốt.

Thế nhưng, vì họ thiếu giấy phép lao động hợp pháp và không thạo tiếng Anh, những người mới đến này thường tìm cách xin việc từ chủ người Việt.

Với rất ít lựa chọn công việc, phần lớn người Việt mới đến đều làm việc tại các tiệm nail trên khắp đất nước.

Không khó để bắt gặp các tiệm nail của người Việt trên khắp Vương quốc Anh, nơi mà hầu hết hoặc tất cả thợ đều là nam giới - điều này hoàn toàn khác biệt với các tiệm nail do người Anh làm chủ, vốn thường chỉ có nhân viên nữ làm.

'Việc nhẹ, lương cao'

Đàn ông Việt Nam cảm thấy thế nào khi làm việc trong tiệm nail? Tôi đã đặt câu hỏi này cho nhiều người trong khuôn khổ dự án nghiên cứu về trải nghiệm cuộc sống của những người Việt Nam nhập cư gần đây tại Vương quốc Anh.

Phần lớn những người tham gia nghiên cứu đều trả lời rằng đó không phải là chuyện gì to tát hay đáng bận tâm.

Một người đàn ông còn đùa rằng anh thấy thật may mắn khi được cầm tay những cô gái xinh đẹp cả ngày!

Những người khác thì khẳng định rằng đàn ông thực chất làm nail nhanh hơn và hiệu quả hơn:

"Khách lớn tuổi sẽ thích thợ nữ hơn vì họ làm cẩn thận, chậm rãi, nên khách thấy thư giãn hơn... Ngược lại, khách trẻ tuổi lại thích thợ nam vì họ làm nhanh hơn, và thậm chí có lẽ còn tốt hơn thợ nữ," một người cho hay.

Một câu trả lời phổ biến là cụm từ "việc nhẹ, lương cao". Nói cách khác, so với công việc tay chân như làm thợ hồ ở Việt Nam dưới cái nắng 30 độ C, công việc này đòi hỏi ít sức lực hơn và kiếm được nhiều tiền hơn những gì họ có thể mơ ước ở Việt Nam.

"Tôi phải nói là, làm nail rất dễ," một nhân viên nam làm nail chia sẻ.

"Nó không đòi hỏi sức mạnh cơ bắp. Bạn chỉ cần ngồi trên ghế cả ngày và cử động tay. Việc nhẹ, lương cao. Vì vậy, tôi không nghĩ một người đàn ông lại có thể than phiền về khía cạnh nữ tính của công việc này."

Phần lớn những người nhập cư gần đây đến Vương quốc Anh thường đến từ một vài tỉnh - phổ biến nhất là Nghệ An và Hà Tĩnh.

Những người này thường xuất thân từ tầng lớp lao động nghèo hoặc nông dân, đã quen với công việc tay chân, ít được coi trọng và không mấy ngần ngại để thích nghi với công việc ở tiệm nail.

Mức lương tương đối cao cùng với tỷ giá hối đoái mạnh có nghĩa là sau khi trả hết nợ, những người nhập cư có thể gửi tiền về cho gia đình.

Điều này giúp họ đạt được một khía cạnh khác được cho là bản lĩnh của đàn ông Việt Nam: trở thành "trụ cột gia đình".

Những người đàn ông Việt Nam nhập cư ở Vương quốc Anh nhấn mạnh việc định hình lại tính nam của mình bằng khả năng kiếm tiền và báo hiếu cha mẹ - hay như lời một người đàn ông làm việc trong tiệm nail nói với tôi là "không sống chỉ vì bản thân mình".

Họ cũng khoe tiền kiếm được trên mạng xã hội, đăng tải những bức hình cầm cọc tiền, tạo dáng trước một chiếc ô tô sang trọng và diện quần áo hàng hiệu.

Một công việc ít danh giá?

Nhiều sinh viên Việt Nam sang Anh đến từ các gia đình trung lưu giàu có cũng phải làm việc trong các tiệm nail, song song với việc học hoặc làm nail thay vì đi học.

Ngược lại, họ thường gặp khó khăn hơn trong việc thích nghi với yêu cầu công việc so với những người nhập cư bất hợp pháp đến từ Nghệ An và Hà Tĩnh.

Một sinh viên mô tả cảm giác mất đi phẩm giá khi phải chạm vào chân người khác lúc làm móng chân và so sánh hoạt động này với mại dâm: rằng đây là một cách để kiếm tiền (lương cao), nhưng không phải là điều khiến bạn tự hào.

Tuy nhiên, những người đàn ông khác lại không đồng tình với quan điểm này.

Năm 2021, BBC đã chiếu một bộ phim tài liệu được quay ở thành phố Liverpool với tiêu đề Nail Bar Boys (Tạm dịch: Những chàng trai tiệm nail) về những người rất sẵn lòng thách thức định kiến về việc làm nail là một công việc nữ tính.

Trong một cuộc phỏng vấn, những thợ nail gốc Việt này cho biết: "Đây là cách để truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai... Chúng tôi cảm thấy mình đã thay đổi hoàn toàn cách vận hành của một tiệm nail bằng cách sống thật với chính mình."

Một chủ tiệm nail thành công, đã kinh doanh lâu năm ở Anh, nhớ lại việc mọi người đã cười nhạo ông khi ông mới mở tiệm và nói với ông rằng: "Không bao giờ thành công được đâu vì anh là đàn ông, đó là việc của phụ nữ."

Ông coi đây là một thử thách để chứng minh rằng họ sai, và nói: "Đàn ông thường rất giỏi trong những gì họ làm, ví dụ như làm bếp trưởng, đàn ông nấu ăn rất ngon, hay làm tóc cũng vậy, có rất nhiều thợ làm tóc nam và họ thực sự giỏi, nên không có gì là tôi không thể làm được."

Khuôn mẫu giới và những xung đột

Trên thực tế, mặc dù được gọi là "việc nhẹ", công việc làm nail không phải là "việc ít đòi hỏi kỹ năng".

Nó đòi hỏi sự khéo léo, tập trung và độ chính xác - một số người thậm chí không thể vượt qua trình độ cơ bản ngay cả sau nhiều tháng đào tạo và có thể khó tìm được việc.

Việc đánh mất công việc này - đồng nghĩa với vai trò trụ cột gia đình - có thể rất khó chấp nhận đối với đàn ông Việt Nam.

Hùng (tên đã được thay đổi) là một người đàn ông 45 tuổi đã sống ở Anh hơn mười năm, nhưng vẫn chưa có quyền cư trú hợp pháp.

Vợ ông có quyền này và bà đang điều hành một tiệm nail nơi ông Hùng tham gia phụ giúp. Tuy nhiên, ông không thạo nghề lắm và khách hàng đã than phiền khi được ông phục vụ.

Ông Hùng rất muốn làm đầu bếp, và nuôi mộng mở một quầy bán đồ ăn đường phố Việt Nam của riêng mình.

Thế nhưng, vì tình trạng pháp lý và khả năng tiếng Anh kém, ông không thể tự mở quán hay thậm chí còn không tìm được việc làm ở nhà hàng.

Vậy nên, hiện tại, ông Hùng đành phải chấp nhận làm một người chồng nội trợ: dọn dẹp nhà cửa, nấu ăn và đưa con đi học.

Ông đã ngạc nhiên khi nhận ra rằng tất cả công việc nhà này, theo lời ông, còn mệt mỏi hơn nhiều so với một "công việc thực sự" - một luận điểm vốn đã được những người theo chủ nghĩa nữ quyền nêu lên bấy lâu nay.

Tuy nhiên, vợ ông Hùng kiểm soát toàn bộ tài chính trong nhà, và ông cảm thấy bực bội vì bà không hề trân trọng những đóng góp của ông. Điều này dẫn đến những cuộc cãi vã, thậm chí là xô xát thường xuyên giữa hai vợ chồng, theo lời ông Hùng.

Một người đàn ông hiện đại?

Vậy thì, khi nhiều đàn ông hiện đang làm việc trong lĩnh vực truyền thống vốn dành cho phái nữ này, và tiếp xúc nhiều hơn với các lối sống khác nhau ở Vương quốc Anh, liệu điều này có dẫn đến những quan điểm tiến bộ hơn về bình đẳng giới trong cộng đồng người Việt nhập cư hay không?

Một phụ nữ đã sống ở Anh hơn 20 năm cho biết: "Tôi nghĩ đàn ông thích thú với việc làm ở tiệm nail. Đôi khi họ còn tự hào vì là gương mặt quan trọng trong tiệm. Nhưng nếu không phải là chủ tiệm, họ sẽ bị chủ là nữ quản lý, và đôi khi đàn ông cảm thấy bực bội và tức giận về điều đó."

Một thợ nail người nữ khác than phiền về những lời trêu đùa phân biệt giới tính liên tục của các đồng nghiệp nam dành cho khách hàng (những người không hiểu tiếng Việt) hoặc về vợ của họ: "Thật lòng mà nói, đàn ông vẫn nghĩ họ có quyền bình phẩm về cơ thể phụ nữ, và sau đó khiến phụ nữ cảm thấy thiếu tự tin."

Các nhóm Facebook của người Việt ở Anh thường xuyên có những lời than vãn từ những người vợ bị bỏ lại ở quê nhà, khi họ phát hiện chồng mình ngoại tình ở nước ngoài và cố gắng công khai bêu xấu họ để buộc họ gửi thêm tiền về trả nợ.

Suy cho cùng, ta thấy rằng di cư vừa có thể là cơ hội để đàn ông Việt Nam tái định nghĩa tính nam của mình, nhưng đồng thời cũng có thể gây xáo trộn đối với một số gia đình và hộ gia đình.

Đối với nhiều người Việt, việc di cư còn đặt họ vào những hoàn cảnh mới - hoặc buộc họ phải đối mặt với chúng - từ đó có thể làm thay đổi cách họ nhìn nhận về vai trò của nam giới và phụ nữ trong xã hội.

Seb Rumsby

Nghề Nail đem lại thu nhập nhưng nuôi dưỡng 'văn hóa tiểu nông'?

 

Theo quan sát của tôi, khi ở Việt Nam bạn có thể là kỹ sư, giáo viên, nhân viên văn phòng, kinh doanh, nông dân nhưng lúc qua Mỹ đều có thể làm nail. Vì đây là nghề mưu sinh nơi đất khách xem ra thích hợp với người Việt ở sự tỉ mỉ, khéo léo và tính nghệ thuật không đòi hỏi quá cao và cả không cần phải biết tiếng Anh.

Nghề nail công việc phổ biến ở Mỹ

Phở là món ăn nổi tiếng nhất của người Việt ở Mỹ. Nhưng nghề phổ biến nhất của cộng đồng gốc Việt tại Mỹ thì đó là nghề làm nail.

Tiệm nail có mặt ở hầu hết các khu buôn bán, trung tâm thương mại ở Mỹ.

Trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, theo khảo sát cộng đồng người Mỹ của Cục điều tra dân số ước tính, khoảng 12% người Mỹ gốc Việt tham gia lao động trong ngành nail.

Thống kê của Hội Nghề Làm tóc và Thẩm mỹ của tiểu bang California có 80% thợ nail và thợ thẩm mỹ được cấp phép trong tiểu bang là người gốc Việt.

Còn tại Texas, trong một báo cáo được đăng trên trang website của Đại học Rice ở Houston, Texas năm 2021, con số này khoảng 76%. Các tiểu bang có đông người gốc Việt khác, số người Việt gắn với làm nail cũng không hề nhỏ.

Ở những tiểu bang có ít người Việt sinh sống hơn lại có kiểu làm gọi là làm nail xuyên bang. Theo đó, người Việt này từ tiểu bang khác đến một tiểu bang ít người Việt sinh sống để làm nail.

Làm nail xuyên bang phải chịu cảnh xa gia đình, nhưng bù lại có mức thu nhập cao hơn.

Trong tất cả thợ nail có gốc gác nhập cư ở Mỹ, người Việt chiếm 74%.

Nước Mỹ ‘khát’ thợ nail

Trên cả nước Mỹ đang có hơn 10 triệu việc làm cần người làm, trong đó có cả việc chờ người tại các tiệm nail.

Mấy năm vì đại dịch vừa qua, số hồ sơ được xét duyệt để vào Mỹ chậm lại, trong đó có người Việt, làm cho nguồn thợ nail mới trở nên ít hơn. Điều này dẫn đến nhiều tiệm nail đều trong tình trạng thiếu thợ, giữa bối cảnh người Mỹ vẫn tiêu tiền nhiều từ năm 2021 đến nay.

Trên các trang Facebook của cộng đồng người Việt ở Mỹ ngày nào cũng có tin từ các tiệm nail tuyển thợ.

Người từ Việt Nam mới qua Mỹ dễ dàng bắt đầu công việc mới với nghề làm nail. Họ có thể chọn cách học xong trong vòng 3 – 6 tháng rồi làm, hoặc chỉ ghi danh lấy giờ và họ đi làm rèn tay nghề ngay tại tiệm nail.

Cách thứ hai này không đúng luật cho cả trường dạy và chủ tiệm nail. Dù vậy, tại các thành phố có sự dễ dãi, các trường dạy nail chấp nhận điều này để có học viên và tiệm nail có người làm.

Học phí để có được bằng nail không quá cao, chỉ khoảng hai nghìn USD.

Nhiều bạn trẻ gốc Việt ngày thường đi học, nhưng cuối tuần, dịp hè họ gắn với nghề nail. Đây là cách các bạn trẻ này có thêm thu nhập bằng nghề tạm thời tốt hơn so với nhiều công việc khác.

Có không ít người đã ra trường, đi làm với công việc đúng chuyên môn, cuối tuần, ngày nghỉ họ vẫn gắn với việc đi làm nail để thêm thu nhập.

Không ít bạn trẻ từ Việt Nam sang Mỹ với lý do du học, nhưng trên thực tế thời gian tại các tiệm nail của họ nhiều hơn ở trường. Các bạn này thường ở lại hợp pháp sau đó bằng cách kết hôn với người cư trú hợp pháp ở Mỹ. Và thường sau đó họ không bao giờ tốt nghiệp được trường đại học nào tại Mỹ.

Nghề nail không phải trả lương cao, nhưng nhờ có tiền tip (tiền bo) nên tổng thu nhập trong ngày không thấp, có thể nói là đồng lương hậu hĩnh.

Bên cạnh trả lương theo ngày (bao lương), tại nhiều tiểu bang còn có cách thợ chia tiền với chủ tiệm nail trên số tiền khách hàng trả cho chi phí dịch vụ họ được làm (ăn chia). Thường thợ nail lấy 60%, chủ lấy 40% từ số tiền của khách.

Nghề nail góp phần không nhỏ vào sự khấm khá của cộng đồng người Việt trên đất Mỹ.

Tôi có người quen đến Mỹ hơn chục năm, cả hai vợ chồng đi làm nail. Giờ họ làm chủ hai tiệm nail lớn, nắm trong tài sản hàng triệu đô. Khối tài sản mà nhiều người Mỹ mơ ước.

Ân nhân ngành nail của người Việt

Nữ diễn viên Tippi Hedren, sinh năm 1930 và hiện vẫn còn sống, được coi là ân nhân của người Việt đang gắn với công việc làm nail.

Theo đó, sau biến cố 30/4/1975, diễn viên Tippi Hedren lúc đó là điều phối viên cứu trợ quốc tế của Food for the Hungry. Cô đến thăm những người tị nạn từ Việt Nam mới đến sau biến cố 30/4/1975 tại Hope Village, ngoại ô Sacramento, California.

Nhìn thấy những người từ Việt Nam này thích bộ móng tay của mình. Từ đây cô Tippi Hedren nảy ra ý định mời thợ làm móng của mình là Dusty Coots đến trại tị nạn dạy những người phụ nữ Việt đầu tiên cách làm móng. Sau đó cô phối hợp với một trường dạy thẩm mỹ tại địa phương tìm việc làm sau khi đã học nghề.

Từ lớp học này, giấy phép làm móng riêng rẽ đầu tiên được cấp. Trước đó, giấy phép được cấp phép cho cả tóc và móng.

Công việc của Hedren với người Mỹ gốc Việt được đạo diễn Honey Lauren thực hiện một số phim tài liệu: Phim có tên Happy Hands đã đoạt giải Phim tài liệu ngắn hay nhất tại Liên hoan phim quốc tế Sonoma năm 2014; còn phim Nailedit – nói về người gốc Việt với nghề nail tại Mỹ đã giành được Giải thưởng Quỹ Tài liệu năm 2014 của Trung tâm Truyền thông Người Mỹ gốc Á.

https://www.youtube.com/watch?v=u-31cAT7eAY&ab_channel=LaFemmeFilmFestival

Thói quen ‘chợ VN’ ở các tiệm nail

Do trong tiệm nail thợ vừa làm vừa nói chuyện, các thói tiểu nông từ VN mang qua được thể hiện một rất rõ. Chuyện vợ chồng nhà người ta, chuyện ai đó bị tai nạn, chuyện con cái nhà ai không ngoan, chuyện nhà bị trộm…chuyện nào cũng dễ dàng được kể đi kể lại, bàn tán, bình phẩm với nhau.

Ở tiệm nail, chuyện từ nhà ra phố được truyền đi một cách nhanh chóng. Cách nhìn hiện đại có thể thấy, mỗi tiệm nail như một tờ báo. Chỉ khác thông tin thường thiếu sự xác minh, theo kiểu nghe kể lại.

Nói một cách khác, các tiệm nail giữ cho cộng đồng người Việt tại Mỹ dù sống trong khu vực vài thành phố cạnh nhau vẫn có tính thông tin như một làng quê truyền thống của người Việt.

Tính lắm điều, nhiều chuyện trong các tiệm nail như không gian để người Việt gần gũi với thói quen không khác ở quê nhà.

Nhưng không phải người phụ nữ Việt nào cũng thích điều này.

Gần nhà tôi ở Tacoma, bang Washington có chị Hân, qua Mỹ lúc gần 50 tuổi. Ngay khi đến Mỹ chị chọn cách đi làm nail như nhiều đồng hương. Làm hơn 6 tháng chị nghỉ, xin chuyển tới một công ty dù thu nhập ít hơn.

Chị Hân nói, không thể tiếp tục làm nail là vì tính người Việt với nhau. Mới vào chưa giỏi nghề bị ăn hiếp theo kiểu “ma cũ bắt nạt ma mới”.

Người làm lâu hơn, họ biết ai là khách sộp (tip nhiều) dùng chiêu để dành, dù người khách đó theo lượt sẽ là đến phiên mình. Đến việc chia phe, người này nói xấu những người họ không ưa.

Đây cũng là những lý do phổ biến tôi nghe được từ nhiều người phải chia tay với nghề nail.

Mặt trái nữa là không ít tiệm nail của người Việt cũng là nơi thể hiện sự phân biệt chủng tộc. Sự phân biệt không giấu giếm trong người Việt về màu da nào cho tiền tip cao. Phân biệt chủng tộc công khai trên không gian mạng với tiếng Việt khi giới thiệu “tiệm khu Mỹ trắng”, thay vì nói khu khách sang để tuyển thợ. Cũng may cho họ, dân Mỹ chẳng có mấy người biết tiếng Việt.

Và con số không nhỏ người Việt vẫn tiếp tục sang Hoa Kỳ, góp phần thêm đông đảo vào lực lượng làm nail, duy trì nuôi dưỡng tiếp những định kiến, thói quen phát ngôn, suy nghĩ, hành xử “từ quê” đem sang.

Seb Rumsby

***

Phim ‘Nailed It’ và giấc mơ Mỹ xuyên thế hệ của người Việt

  

·        Có bao nhiêu người trong gia đình anh làm nghề nail?

https://baomai.blogspot.com/2019/05/phim-nailed-it-va-giac-mo-my-xuyen-he.html

***

Nghề Nail đối mặt với sát thủ thầm lặng

Tôi có người bạn mới từ Việt Nam qua, khó tìm việc làm vì vốn tiếng Anh kém cỏi, ai cũng khuyên nên đi học và hành nghề Nail là tiện nhất vì học vừa nhanh, lại có nhiều tiền. Cô hỏi, nghề Nail có nguy hiểm vì hóa chất độc hại không? Vì cô đang có thai vài tháng, cô lo cho đứa nhỏ trong bụng. Trước tình cảnh thiếu thốn của cô, tôi không biết khuyên làm sao cho phải, nên chỉ biết nói cho cô nghe những sự thật mà cô sẽ phải đương đầu. Không phải tôi đưa ra những nhận xét bi quan nhưng vì tôi có người thân từng làm nghề này nên xin đưa ra những khuyến cáo đứng đắn không chỉ với cô bạn tôi mà với tất cả những ai đang làm nghề này.

https://baomai.blogspot.com/2011/05/nghe-nail-oi-mat-voi-sat-thu-tham-lang.html

***

Từ chuyện phạt vạ của cơ quan lao động đến nạn thưa kiện của thợ Nail

Sau hàng mấy chục năm làm ăn kiếm tiền thật suôn sẻ, nghề làm chủ tiệm Nail của người Việt tại Hoa Kỳ hiện đang đối diện với hai vấn đề khó khăn mà lâu nay chưa từng thấy xảy ra:

https://baomai.blogspot.com/2013/12/tu-chuyen-phat-va-cua-co-quan-lao-ong.html

***

Cô Tám kể chuyện Nails

Khi nói về nails, người ta thường nhắc tới bà Tippi Hedren, một diễn viên điện ảnh, người mẫu và luôn cổ võ về bảo vệ súc vật (animal rights activist). Ngoài ra, bà ta cũng giải cứu những sinh vật trong khu Shambala Preserve thiết lập năm 1983. Sau cùng, điểm nổi nhất là bà Hedren giúp người Việt tị nạn phát triển nail salons.

https://baomai.blogspot.com/2015/04/co-tam-ke-chuyen-nails.html

***

"Chồng gà vợ nail" tiền vào như nước

https://baomai.blogspot.com/2011/09/chong-ga-vo-nail-tien-vao-nhu-nuoc.html

https://www.youtube.com/watch?v=kARoX7azeoY&ab_channel=vandeha