Chấm dứt chiến tranh không phải là 'lời đề nghị cuối cùng' cho Ukraine

Trước đó, vào hôm 22/11, các nhà lãnh đạo từ châu Âu, Canada và Nhật Bản cho biết kế hoạch này có những yếu tố "thiết yếu cho một nền hòa bình công bằng và lâu dài", nhưng sẽ "cần thêm nỗ lực", viện dẫn những lo ngại liên quan đến việc thay đổi đường biên giới và việc giới hạn quy mô quân đội Ukraine.

Vào hôm 23/11, các quan chức an ninh từ Anh, Pháp, Đức, Hoa Kỳ và Ukraine sẽ họp tại Geneva, Thụy Sĩ.

Tổng thống Volodymyr Zelensky trước đó đã cảnh báo Ukraine đang phải đối mặt với "một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử" trước áp lực của Hoa Kỳ buộc họ phải chấp nhận kế hoạch được coi là có lợi cho Moscow.

Ông Trump đã cho Ukraine thời hạn đến ngày 27/11 để chấp nhận kế hoạch 28 điểm, trong khi Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết đây có thể là "cơ sở" cho một giải pháp.

Khi được hỏi vào hôm 22/11 liệu dự thảo kế hoạch hiện tại có phải là đề nghị cuối cùng của ông dành cho Ukraine hay không, ông Trump nói với các phóng viên tại Nhà Trắng: "Không, không phải đề nghị cuối cùng của tôi."

"Bằng cách này hay cách khác, chúng tôi phải chấm dứt [chiến tranh], vì vậy chúng tôi đang nỗ lực thực hiện điều đó," ông nói thêm.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio và đặc phái viên Steve Witkoff sẽ tham gia các cuộc đàm phán tại Geneva vào hôm 23/11. Cố vấn An ninh Quốc gia Jonathan Powell sẽ tham dự thay mặt Vương quốc Anh.

Tuyên bố chung hôm 22/11 tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nam Phi đã được ký bởi các nhà lãnh đạo Canada, Phần Lan, Pháp, Ireland, Ý, Nhật Bản, Hà Lan, Tây Ban Nha, Anh, Đức và Na Uy. Hai quan chức hàng đầu của EU cũng nằm trong số những người ký kết.

Tuyên bố cho biết: "Do đó, chúng tôi tin rằng dự thảo này là một cơ sở cần được tiếp tục hoàn thiện. Chúng tôi sẵn sàng tham gia để đảm bảo một nền hòa bình bền vững trong tương lai. Chúng tôi khẳng định rõ ràng nguyên tắc rằng biên giới không được phép thay đổi bằng vũ lực.

"Chúng tôi cũng lo ngại về những giới hạn được đề xuất đối với lực lượng vũ trang Ukraine, vì điều đó sẽ khiến Ukraine dễ bị tấn công trong tương lai."

Thông cáo cho biết thêm: "Việc thực hiện các yếu tố liên quan đến Liên minh Châu Âu và NATO sẽ cần sự đồng ý của các thành viên EU và NATO".

Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đang tham dự hội nghị thượng đỉnh G20 tại Johannesburg, đã điện đàm với ông Zelensky vào hôm 22/11, sau đó điện đàm với ông Trump.

Trong cuộc gọi với ông Trump, một phát ngôn viên của Văn phòng Thủ tướng Anh cho biết ông Starmer "đã thông báo về những cuộc thảo luận đang diễn ra giữa các đối tác trong Liên minh Sẵn sàng hỗ trợ [các đồng minh của Ukraine] có mặt tại hội nghị thượng đỉnh G20 ngày hôm nay."

Họ nói thêm: "Các nhà lãnh đạo đã đồng ý rằng các nhóm của họ sẽ cùng nhau làm việc về đề xuất hòa bình 28 điểm của Hoa Kỳ tại Geneva vào ngày mai. Họ đã đồng ý sẽ thảo luận lại vào ngày mai."

Trước đó, ông Starmer cho biết ông lo ngại về đề xuất hạn chế quân đội Ukraine trong kế hoạch của Hoa Kỳ, nói rằng "điều cơ bản là Ukraine phải có khả năng tự vệ nếu có một lệnh ngừng bắn".

Kế hoạch hòa bình bị rò rỉ của Mỹ đề xuất rằng quân đội Ukraine sẽ rút khỏi phần lãnh thổ thuộc vùng Donetsk ở phía đông mà họ hiện đang kiểm soát, và công nhận trên thực tế quyền kiểm soát của Nga đối với Donetsk, cũng như vùng Luhansk lân cận và bán đảo Crimea ở miền nam, nơi Nga sáp nhập năm 2014.

Kế hoạch này cũng bao gồm việc "đóng băng" đường biên giới ở các vùng Kherson và Zaporizhzhia miền nam Ukraine dọc theo các tuyến giao tranh hiện tại. Cả hai vùng này đều đang bị Nga chiếm đóng một phần.

Bản dự thảo của Mỹ cũng sẽ giới hạn quân đội Ukraine ở mức 600.000 quân nhân, với các máy bay chiến đấu của châu Âu được triển khai tại nước Ba Lan láng giềng.

Kyiv sẽ nhận được "các bảo đảm an ninh đáng tin cậy", theo nội dung kế hoạch, dù chưa có chi tiết nào được đưa ra. Tài liệu cho biết "dự kiến" Nga sẽ không xâm lược các nước láng giềng và NATO sẽ không mở rộng thêm.

Kế hoạch cũng cho thấy Nga sẽ được "tái hòa nhập vào nền kinh tế toàn cầu", thông qua việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và bằng cách mời Nga tái gia nhập nhóm G7 gồm các quốc gia hùng mạnh nhất thế giới - biến nó thành G8 một lần nữa.

Hôm 21/11, ông Trump nói rằng ông Zelensky sẽ "phải chấp nhận" các đề xuất của Hoa Kỳ, đồng thời nói thêm rằng nếu không Ukraine và Nga sẽ tiếp tục xung đột.

Trước đó trong ngày, nhà lãnh đạo Ukraine đã có bài phát biểu trước toàn dân với lời cảnh báo rằng đất nước "có thể phải đối mặt với một lựa chọn rất khó khăn: hoặc mất đi phẩm giá, hoặc có nguy cơ mất đi một đối tác quan trọng".

"Hôm nay là một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử của chúng ta", ông Zelensky nói thêm, đồng thời cam kết sẽ hợp tác "mang tính xây dựng" với Mỹ về kế hoạch này.

Hôm 22/11, ông Zelensky tuyên bố rằng Chánh Văn phòng của ông, ông Andriy Yermak, sẽ dẫn đầu đoàn đàm phán của Ukraine cho các cuộc đàm phán trong tương lai về một thỏa thuận hòa bình, bao gồm bất kỳ thỏa thuận nào có thể liên quan đến Nga.

"Các đại diện của chúng tôi biết cách bảo vệ lợi ích quốc gia của Ukraine và chính xác những gì cần phải làm để ngăn chặn Nga phát động cuộc xâm lược thứ ba, một cuộc tấn công khác vào Ukraine", tổng thống Ukraine nói trong một tuyên bố video được đăng tải trên mạng xã hội.

Kyiv phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung vũ khí tiên tiến do Hoa Kỳ sản xuất, bao gồm các hệ thống phòng không để đẩy lùi các cuộc tấn công đường không chết người của Nga, cũng như thông tin tình báo do Washington cung cấp.

Hôm 21/11, ông Putin xác nhận Moscow đã nhận được kế hoạch của Hoa Kỳ - nhưng cho biết kế hoạch này chưa được thảo luận chi tiết với Điện Kremlin.

Ông nói thêm rằng Moscow sẵn sàng "thể hiện sự linh hoạt" - nhưng cũng sẵn sàng chiến đấu.

Ông Putin đã phát động một cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào tháng 2/2022.

Trong những tháng gần đây, quân đội Nga đã chậm rãi tiến vào khu vực đông nam Ukraine – bất chấp thông tin về thương vong lớn trên chiến trường.

Jaroslav Lukiv