Nông dân Hưng Yên mất đất vì dự án golf của công ty gia đình Trump

Người nông dân Nguyễn Thị Hường nói với Reuters rằng bà mất ngủ triền miên kể từ khi chính quyền yêu cầu bà rời bỏ nơi canh tác để nhường đất cho một khu nghỉ dưỡng sân golf do gia đình ông Trump hậu thuẫn, đổi lại chỉ là 3.200 USD (khoảng 84 triệu VND) và được cho gạo.

Theo sáu người am hiểu thông tin và các tài liệu mà Reuters tiếp cận được, khu nghỉ dưỡng sân golf – dự kiến khởi công vào tháng tới – đang đưa ra các gói đền bù tương tự cho hàng ngàn người dân để họ rời khỏi mảnh đất đã nuôi sống họ trong nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ.

Đây là dự án hợp tác đầu tiên tại Việt Nam của Tập đoàn Trump Organization, doanh nghiệp gia đình Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Dự án 1,5 tỷ USD này được "áp dụng chính sách đặc thù" để đẩy nhanh quá trình phê duyệt được cho là nhằm "tranh thủ sự đồng tình và ủng hộ" của Nhà Trắng và bản thân ông Trump.

Một người am hiểu về dự án nói với Reuters rằng các nhà phát triển bất động sản đang cắt giảm dự toán đền bù từ mức ban đầu hơn 500 triệu USD, nhưng từ chối tiết lộ lý do tại sao.

Khu đất 990 ha được quy hoạch cho sân golf hiện là nơi trồng chuối, nhãn và nhiều loại cây ăn trái khác.

Dù một số người nhìn thấy cơ hội, nhiều nông dân – phần lớn đã cao tuổi – lo sợ sẽ khó tìm được kế sinh nhai khác trong nền kinh tế năng động với dân số trẻ.

"Cả làng đều lo lắng vì dự án này sẽ lấy mất đất và khiến chúng tôi mất việc," bà Hường, 50 tuổi, nói.

Bà được thông báo phải rời khỏi mảnh đất 200m2 ở tỉnh Hưng Yên với mức đền bù thấp hơn thu nhập trung bình một năm ở Việt Nam.

Tổng công ty Phát triển Đô thị Kinh Bắc (KBC) và các đối tác sẽ phát triển câu lạc bộ golf hạng sang sau khi trả cho Tập đoàn Trump Organization khoản phí 5 triệu USD.

Tổng thống Donald Trump nhận được 5 triệu USD, khoản phí cấp phép liên quan đến việc phát triển dự án ở Hưng Yên - theo báo cáo kê khai tài chính hằng năm đã được xác nhận của tổng thống được Văn phòng Đạo đức Chính phủ Hoa Kỳ (USOGE) công bố vào ngày 13/6.

Ông Trump cho biết tài sản trong Tập đoàn Trump Organization được ủy thác cho các con quản lý, song báo cáo này cho thấy thu nhập từ đó cuối cùng vẫn thuộc về vị tổng thống Mỹ.

Doanh nghiệp gia đình Trump sẽ vận hành câu lạc bộ sau khi hoàn thành, nhưng không tham gia đầu tư hay chi trả đền bù cho nông dân.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường, chính quyền tỉnh Hưng Yên, Trump Organization và công ty Kinh Bắc không trả lời các câu hỏi của Reuters về mức đền bù.

Chính quyền sẽ xác định mức đền bù cuối cùng dựa trên diện tích và vị trí đất, dự kiến phê duyệt vào tháng tới.

Năm nông dân đối mặt nguy cơ bị thu hồi đất cho biết họ được thông báo mức đền bù từ 12 đến 30 USD (315.000 - 787.000 VND)/m2 đất nông nghiệp.

Ngoài ra, họ được hứa bồi thường thêm cho cây trồng bị phá bỏ và hỗ trợ gạo trong vài tháng – thông tin khớp với một tài liệu liên quan mà Reuters có được.

Nguồn tin am hiểu kế hoạch đền bù xác nhận khoảng giá này, song giấu tên vì thông tin chưa được công bố.

Một quan chức địa phương từ chối bàn về kế hoạch đền bù nhưng cho biết giá đất nông nghiệp tại đây hiếm khi vượt quá 14 USD (367.000 VND)/m2, dù tại các tỉnh khác thường cao hơn.

Dự kiến dự án có bốn tiểu khu phục vụ cho tổng cộng 35.000 người, bao gồm khu dân cư sinh thái đi kèm sân golf cao cấp, khu dân cư sinh thái kèm sân golf, khu đô thị thương mại dịch vụ và khu công viên.

Bên cạnh đó, dự án nhà ở xã hội dự kiến chiếm 7,28ha.

Khu dân cư nông thôn xã Tứ Dân, huyện Khoái Châu (cũ) thuộc dự án có quy mô diện tích khoảng 200ha trên địa bàn các xã Tứ Dân và Đông Kết, huyện Khoái Châu (cũ), theo một văn bản hôm 20/3 của chính quyền tỉnh Hưng Yên gửi Thủ tướng Chính phủ.

Bốn nông dân mà Reuters phỏng vấn không hài lòng với mức đề xuất vì diện tích đất nhỏ đồng nghĩa số tiền nhận được rất thấp.

Hàng ngàn người dân sẽ bị ảnh hưởng, theo một tài liệu khác của chính quyền địa phương mà Reuters tiếp cận, trong đó cho biết quyết định cuối cùng về khoản chi sẽ được đưa ra vào tháng tới.

Bà Hường thuê thêm đất của người khác để canh tác, nhưng chỉ được nhận đền bù cho phần đất được giao và cây trồng của mình.

"Người như tôi thì sau đó biết làm gì?" bà nói.

Cũng tại buổi lễ khởi công dự án hôm 21/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã gửi lời cảm ơn người dân đã nhường mặt bằng cho dự án, trước sự có mặt của ông Eric Trump, con trai của Tổng thống Donald Trump và là Phó chủ tịch cấp cao của Trump Organization.

Ông Chính cũng yêu cầu chính quyền địa phương phải chăm lo tốt cho đời sống, sinh kế của những người đã nhường mặt bằng cho dự án với mục tiêu nơi ở mới phải tốt hơn nơi ở cũ, theo báo Chính phủ.

"Chúng tôi không có quyền thương lượng," ông Đỗ Đình Hưởng, một nông dân khác, nói với Reuters.

Ông được thông báo đất của mình sẽ được đền bù khoảng 12 USD (315.000VND)/m2.

Ông nói sẵn sàng chấp nhận mức thấp nếu đất dùng để xây đường hay công trình công cộng.

"Nhưng đây là dự án làm ăn. Tôi không biết nó giúp gì cho đời sống người dân."

Theo một tài liệu Reuters có được, chính quyền cũng đề nghị hỗ trợ gạo từ hai đến mười hai tháng.

Bà Nguyễn Thị Chúc, 54 tuổi, trồng chuối trên phần đất sẽ trở thành sân golf Trump, được thông báo có thể nhận khoảng 30 USD (787.000 VND)/m2 cho mảnh đất 200m2 của mình. "Tôi già rồi, chẳng làm gì khác ngoài làm ruộng," bà nói.

Trái lại, một số luật sư và nhà đầu tư trong tỉnh cho rằng câu lạc bộ golf sẽ tạo việc làm tốt hơn và làm giàu cho người dân.

Ông Lê Văn Tư, 65 tuổi, có một mảnh đất nhỏ được đền bù và sở hữu một quán ăn ở sát ranh giới dự án sân golf.

Ông cho hay sẽ nâng cấp quán thành nhà hàng phục vụ khách hàng giàu có hơn. Ông cho rằng giá đất trong làng đã tăng gấp năm lần kể từ khi dự án được công bố hồi tháng 10/2024, và tỏ ra vui vì trại nuôi heo gần đó sẽ biến mất.

"Sẽ không còn mùi hôi nữa," ông nói.

Cơ chế đặc thù

Hồi tháng Năm, một người được mời tham gia lễ khởi công dự án hôm 21/5 đã đặt câu hỏi, trong điều kiện ẩn danh, rằng liệu người dân bị ảnh hưởng "có được đền bù thỏa đáng hay không? Nếu không thì đây sẽ là một câu chuyện được báo chí quốc tế, nhiều hơn là báo chí địa phương, quan tâm vì mối liên quan gián tiếp tới ông Trump."

Chỉ hơn ba tháng sau khi dự án Khu phức hợp đô thị, du lịch sinh thái cao cấp và sân golf Khoái Châu của Trump Organization được UBND huyện Khoái Châu phê duyệt hôm 3/2, dự án đã được khởi công.

Nếu tính từ thời điểm dự án này được cấp chính phủ phê duyệt vào hôm 15/5, việc khởi công diễn ra sau đó chưa đầy một tuần.

Trong những văn bản liên quan đến dự án, trong đó có một báo cáo yêu cầu áp dụng một số chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ đề ngày 20/3, lãnh đạo tỉnh Hưng Yên không đề cập đến vấn đề đền bù đất cho người dân.

.

Báo cáo cho rằng dự án sẽ "cải thiện sức khỏe, chất lượng sống của nhân dân" và "tăng nguồn thu ngân sách địa phương" tại hợp phần khu phức hợp đô thị, nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, thể thao và sân golf cao cấp.

Trong khi đó, tại hợp phần xây dựng khu dân cư có nhiều công năng thuộc dự án, lãnh đạo tỉnh Hưng Yên cũng khẳng định dự án sẽ "tạo quỹ đất xây dựng công trình công cộng, y tế, giáo dục" và "đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực", bên cạnh những lợi ích khác.