BM: Đã hết thời được tiền 'boa' khi phục vụ?

Tuesday, December 8, 2015

Đã hết thời được tiền 'boa' khi phục vụ?

Peter Faris lái taxi cho hãng Uber ở Washington DC đến nay đã được ba năm nhưng người tài xế 49 tuổi này nói ông cảm thấy ngày càng không có được lợi thế tài chính từ công việc này.

Tại sao? Bởi vì khách hàng của ông không thể thưởng thêm cho ông ('boa') thông qua tiện ích Uber trên điện thoại di động, ông nói.

Uber xem đây là một lợi thế cạnh tranh của họ. Hãng quảng cáo trên trang web của mình rằng khách hàng ‘không cần trả tiền boa’ ngay cả khi việc trả tiền boa cho tài xế taxi là thông lệ ở Mỹ.

Do văn hoá không dùng tiền mặt?

“Chỉ có khoảng 5% khách hàng cho tôi tiền boa, bởi đa số thanh toán bằng thẻ tín dụng hay PayPal chứ không phải tiền mặt,” Faris nói.

Ông ấy cảm thấy bức bối về việc này đến nỗi ông đã tạo một kháng nghị thư trên mạng hồi tháng Hai yêu cầu Uber thêm vào tính năng trả tiền boa để khách hàng có thể thưởng thêm cho taxi mà không phải đem theo tiền mặt.

Kiến nghị đã được gần 28.000 người ủng hộ, nhưng Uber không hề cho ý kiến chính thức về vấn đề này.

BBC Capital đã liên lạc Uber để xin phản hồi và một phát ngôn nhân của hãng nói không thể bình luận về kiến nghị này nhưng nói: “Với Uber thì không cần phải cho tiền boa. Một khi khách hàng đến nơi thì tiền xe tự động tính vào thẻ tín dụng đã đăng ký, giúp khách hàng có thể đi taxi một cách thuận tiện mà không cần phải đem theo tiền mặt.”

“Có một quan niệm sai lầm rất lớn từ phía các khách hàng rằng tiền xe mà họ trả cho Uber đã bao gồm tiền boa hay rằng các tài xế Uber không được phép nhận tiền thưởng của khách,” Miriam Cross, người nghiên cứu vấn đề này cho Kiplinger, một nhà xuất bản các dự báo kinh doanh và tư vấn về dịch vụ tài chính cá nhân, nói.

Trái lại, Lyft, đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Uber ở Mỹ, thì nói rằng việc thưởng thêm cho tài xế rất được khuyến khích và khách hàng thậm chí có thể gửi tiền boa sau nếu họ quên khi xuống xe.

Nhưng cho dù là thanh toán qua mạng hay bằng tiền mặt, việc cho tiền boa vẫn là tùy hỉ nơi khách hàng.

Đó luôn là quyết định của cá nhân khách hàng và ở một số nước việc cho tiền boa là thông lệ trong khi ở nước khác lại không hề có chuyện này.

Chẳng hạn như việc boa từ 10% đến 20% ở Mỹ là điều tương đối bình thường ở các nhà hàng, khi đi taxi hay sử dụng các dịch vụ khác, nhưng số tiền boa như thế có thể được xem là quá lớn ở nhiều nơi khác trên thế giới, những nơi chuyện cho tiền boa không phải là điều phổ biến hoặc thậm chí không tồn tại.

Trong nhiều trường hợp mặc dù tiền boa vẫn được đón nhận nhưng phản hồi tích cực mà khách hàng viết trên mạng đối với người tài xế đó vẫn có giá trị hơn nhiều so với bất cứ phần thưởng bằng tiền nào.

Sau đây là những quan niệm mới nhất về việc nên ứng xử ra sao cho phù hợp đối với một số dịch vụ thông dụng nhất:

Boa sau khi làm xong dịch vụ?

Boa hay không boa? Đó là câu hỏi luôn đặt ra trong đầu những khách hàng dùng những dịch vụ thuê theo công việc như Instacart (một dịch vụ mua đồ ăn và giao hàng nhanh ở Mỹ), hay Washio (nhận đồ giặt và giao trả đồ tại nhà, có ở Mỹ), hay TaskRabbit (dịch vụ giúp việc nhà ở Mỹ và ở Anh), hay Airtasker (mô hình giống như TaskRabbit tại Úc).

Câu trả lời không phải lúc nào cũng dễ dàng.

TaskRabbit, Airtasker và Washio tất cả đều nói rằng không cần phải boa cho người của họ. TaskRabbit ban đầu có đưa tuỳ chọn cho tiền boa vào khâu tính phí dịch vụ, nhưng hồi năm ngoái đã bỏ phần này đi.

“Nếu khách hàng hài lòng với công việc, họ có thể thưởng cho người làm bằng tiền mặt, Paypay hay Venmo,” Jamie Viggiano, người đứng đầu bộ phận tiếp thị của TaskRabbit, nói.

Airtasker nay đang trong quá trình đưa tuỳ chọn cho tiền boa vào dịch vụ nhằm đáp ứng các phản hồi từ người sử dụng, theo ông Tim Fung, người đồng sáng lập công ty.

Instacart thì chủ động khuyến khích khách hàng boa trực tiếp cho những người đi mua sắm cho họ, hoặc boa thông qua email đánh giá được gửi đến sau khi món hàng được giao nhận. Khách hàng có thể boa từ 5% đến 15% giá trị ghi trên hóa đơn.

Boa sau bữa ăn?

Các trang mạng mới như EatWith và VizEat cho phép khách hàng đặt dịch vụ dùng bữa với dân địa phương tại nhà của họ, với hơn 2.000 đầu bếp tại gia ở 50 nước đăng ký tham gia. Nhưng liệu khách hàng có phải để lại tiền boa sau bữa ăn?

Naama Shefi, giám đốc thông tin của EatWith khẳng định rằng khách hàng không cần phải boa cho chủ nhà. “Thay vào đó chúng tôi khuyến khích họ đánh giá về trải nghiệm của mình,” bà nói. “Bằng cách này thì các thực khách trong tương lai có thể rút ra kinh nghiệm từ họ và các đầu bếp kiêm chủ nhà có thể có được thứ hạng cao hơn trong kết quả tìm kiếm.”

Camille Rumani, người đồng sáng lập VizEat, cũng đồng tình. Bà lưu ý rằng "việc không đưa tiền thưởng mới là điều then chốt. Điều mà chúng tôi khuyến khích là khách nên đem đến một món quà nhỏ cho chủ nhà như cách họ thường làm khi họ đến nhà bạn bè để ăn tối. Đó là cách làm thân thiện và có ý nghĩa hơn rất nhiều so với cho tiền boa.”

Boa sau khi ở?

Nhiều du khách để lại chút bạc lẻ cho nhân viên dọn phòng ở các khách sạn nhưng liệu điều này có thích hợp hay không khi họ đặt phòng thông qua dịch vụ chia sẻ nhà Airbnb hay HomeAway?

Diane Gottsman, chuyên gia về cách cư xử hiện đại từ Texas, nói rằng chủ nhà thường không mong được tiền thưởng vì chi phí dọn dẹp thường đã được tính vào giá cả.

Tuy nhiên, “điều mà họ trông mong là những nhận xét tốt từ khách hàng vì điều đó sẽ giúp họ có thêm nhiều khách hàng mới,” bà cho biết.

Jimmy Lawler và vợ ông, Georgette, cư dân vùng Brooklyn, nói họ không thưởng tiền cho chủ nhà của họ qua dịch vụ Airbnb mà thay vào đấy họ đem đến một món quà lưu niệm từ quê nhà.

“Thông thường đó là một cái mở đồ hộp hay một vật trang trí nho nhỏ có gắn nam châm của New York hay đại loại thế,” Lawler nó., “Đó thật sự là một cách để nói lời cám ơn và lưu lại điều gì đó từ quê nhà của chúng tôi ở nhà của họ.”

Kết luận

Dĩ nhiên, việc bạn boa bao nhiêu tiền cho những hình thức dịch vụ mới này và khi nào nên boa tùy thuộc rất lớn vào việc bạn đang ở đâu trên thế giới.

“Tôi nghĩ điều thật sự quan trọng là chúng ta nhìn vào nền văn hóa và phong tục khi chúng ta đi du lịch bởi vì mỗi quốc gia có chuẩn mực riêng,” Gottsman nói. “Khi chúng ta không biết chắc thì không bao giờ là bất lịch sự khi chúng ta tỏ ra biết điều.”

Mark Johanson