Tổng lãnh sự Việt Nam cảnh báo người Việt cư trú có giấy tờ tại Mỹ

Hôm 22/3, nhiều báo dẫn lời khuyến cáo của Tổng Lãnh sự Việt Nam tại San Francisco Hoàng Anh Tuấn gửi đến người Việt đang cư trú tại Mỹ, bao gồm du học sinh, nhà nghiên cứu, và những người có thẻ xanh. Tuy nhiên, sau đó hàng loạt tờ báo đã gỡ bỏ nội dung này.

Các báo đưa tin về nội dung trên như VnExpress, Dân Trí, Người lao động, Dân Việt, kênh Facebook của Báo điện tử VOV... thì nhận thấy thông tin về lời cảnh báo của ông Tuấn vẫn hiển thị trong kết quả tìm kiếm của Google, nhưng khi bấm vào thì hiện lên dòng chữ 'Không tìm thấy đường dẫn này' hoặc bài báo đã bị thay thế bằng một nội dung khác.

Tính đến chiều hôm 23/3, Báo Điện tử Phụ Nữ Thành phố Hồ Chí Minh và kênh YouTube của Toàn cảnh 24h thuộc Đài Tiếng nói Việt Nam VOV vẫn còn giữ lại nội dung này.

Theo đó, ông Tuấn cho biết, trong thời gian qua, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco dẫn lại hai vụ trục xuất hai công dân không phải người Việt gần đây làm ví dụ khuyến cáo công dân Việt Nam đang cư trú tại Mỹ.

Ví dụ đầu tiên là một nhà nghiên cứu không gian người Pháp, làm việc tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp, bị từ chối nhập cảnh tại một sân bay của Mỹ vào ngày 9/3/2025 khi đang trên đường đến tham dự hội thảo khoa học tại Houston.

Lý do là vì điện thoại của nhà khoa học này, người chưa được công khai tên tuổi, chứa các tin nhắn trao đổi với đồng nghiệp và bạn bè, trong đó ông đã đưa ra "ý kiến cá nhân" về các chính sách khoa học và nghiên cứu của Tổng thống Trump, tờ New York Times của Mỹ dẫn lời ông Philippe Baptiste, Bộ trưởng Giáo dục Đại học của Pháp.

Cũng theo New York Times, ngay cả khi các nhà chức trách ở Pháp tiếp tục coi vụ việc là một vi phạm đáng lo ngại đối với tự do học thuật, bà Tricia McLaughlin, người phát ngôn của Bộ An ninh Nội địa Mỹ, cho biết nhà khoa học này đã bị từ chối nhập cảnh vì những lý do không liên quan đến quan điểm cá nhân của ông.

"Nhà nghiên cứu người Pháp được đề cập đã sở hữu thông tin mật trên thiết bị điện tử của mình từ Phòng Thí nghiệm Quốc gia Los Alamos — vi phạm thỏa thuận không tiết lộ — điều mà ông ấy thừa nhận đã lấy mà không được phép và cố gắng che giấu," bà McLaughlin nói vào tối thứ Năm 20/3.

Tuy nhiên, hiện không rõ nhà khoa học này đã làm việc tại hoặc tương tác với phòng thí nghiệm ở Los Alamos, bang New Mexico, vào thời gian nào hoặc bằng cách nào. Phòng thí nghiệm này được biết đến nhiều nhất như một nơi đóng vai trò then chốt trong việc phát triển bom nguyên tử.

Ông Tuấn không đề cập đến tuyên bố trên của bà McLaughlin trong lời cảnh báo của mình và cho rằng dù đây chỉ là những trao đổi riêng tư của nhà khoa học người Pháp, cơ quan chức năng Mỹ vẫn coi đây là dấu hiệu "thù địch", có thể quy kết thành "ủng hộ tư tưởng cực đoan", và tiến hành trục xuất.

Mặc dù các cáo buộc đã được rút lại, việc trục xuất đã xảy ra, làm gián đoạn sự nghiệp và tổn hại danh dự của nhà khoa học này, theo ông Tuấn.

Ví dụ thứ hai mà Tổng lãnh sự Việt Nam tại San Francisco đề cập là trường hợp một bác sĩ chuyên khoa ghép thận bị trục xuất.

Trước đó, BBC đã đưa tin về việc Giáo sư Đại học Brown và chuyên gia ghép thận Rasha Alawieh, người gốc Lebanon, đã bị trục xuất sau khi đến sân bay Boston, mặc dù người này có thị thực lao động tại Mỹ. Các quan chức Mỹ cho biết họ đã tìm thấy "hình ảnh và video" trên điện thoại di động của cô thể hiện sự "đồng cảm" với cựu lãnh đạo lâu năm của Hezbollah và các chiến binh của lực lượng này.

Theo bản ghi chép cuộc phỏng vấn của cô mà Reuters thấy được, cô nói với các quan chức hải quan rằng cô không ủng hộ Hezbollah nhưng có sự tôn trọng cao đối với lãnh đạo của tổ chức này vì lý do tôn giáo.

"Tôi không phải là người theo chính trị," cô nói. "Tôi là một bác sĩ. Điều này chủ yếu liên quan đến đức tin."

Dùng những vụ việc trên làm ví dụ, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam đã đưa ra 10 lưu ý cho mọi công dân Việt Nam đang học tập, làm việc hay cư trú tại Mỹ để tránh gặp rắc rối về thị thực, thẻ xanh hoặc nhập cảnh.

Trong đó, ông Tuấn đề nghị công dân Việt Nam dù có thẻ xanh còn hạn cũng không nên ra khỏi lãnh thổ Mỹ nếu không thật sự cần thiết và tránh đăng tải, chia sẻ hay viết các nội dung mang tính nhạy cảm chính trị, phân biệt sắc tộc, tôn giáo hoặc có thể bị hiểu nhầm là cực đoan.

Ông Tuấn cũng khuyến cáo công dân Việt Nam tại Mỹ không nên tham gia hoặc thể hiện quan điểm trực tiếp hay gián tiếp liên quan đến các phong trào bị chính quyền Mỹ coi là nhạy cảm, cực đoan, hoặc gây chia rẽ cộng đồng.

Việc này cũng không nên được thể hiện trên mạng xã hội hay các diễn đàn ẩn danh hay thảo luận các chủ đề nhạy cảm trong các nhóm kín, nhóm bạn bè hoặc hội sinh viên, vì những nội dung này có thể bị trích xuất hoặc báo cáo.

Ông Tuấn cũng khuyên công dân Việt Nam cư trú tại Mỹ không nên xóa dữ liệu trong điện thoại, máy tính trước khi nhập cảnh nếu có nội dung nhạy cảm vì việc này có thể bị nghi ngờ là "che giấu chứng cứ", làm tăng rủi ro bị điều tra.

Người mang thị thực và thẻ xanh cũng không nên tham gia các hoạt động biểu tình, mít-tinh, ký thỉnh nguyện thư... nếu không phải công dân Mỹ, cũng theo ông Tuấn.

Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại San Francisco cho rằng các cơ quan an ninh Mỹ có thể truy vết thông tin cá nhân hiệu quả và nhanh chóng, nhờ vào công nghệ dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, kể cả khi dữ liệu bị xóa hay các trao đổi diễn ra trong nhóm kín. Trong khi đó, việc kháng cáo quyết định trục xuất hay các vấn đề liên quan đến nhập cảnh thì tốn kém và mất thời gian.

''Hãy thật cẩn trọng, tỉnh táo, và có trách nhiệm trong mọi lời nói, hành vi, và hoạt động cá nhân,'' chương trình Toàn cảnh 24h trích lời ông Tuấn.

Báo Người lao động, một trong những đầu báo gỡ lời cảnh báo của ông Tuấn, đã thay nội dung này bằng bài viết với nhan đề 'Đại sứ quán nêu lý do không nên cố nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ'. Trong đó, họ đăng tải và trích dẫn video của Trưởng bộ phận Lãnh sự Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam Drew Hoster, trong đó ông cảnh báo người Việt không nên nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ.

Nội dung này không mới, video này đã được trang Facebook chính thức của Tổng Lãnh sự quán Mỹ tại Việt Nam đăng vào ngày 17/3.

"Không có vinh dự nào khi phải sống trong bóng tối hoặc tệ hơn là mất mạng khi cố nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ. Các bạn hãy nhắc nhở gia đình và bạn bè của mình rằng việc thực hiện chuyến đi có thể rất hấp dẫn nhưng 'lợi bất cập hại' - bạn có thể mất tất cả,'' ông Hoster nói trong video.

Siết chặt nhập cư

Dù đã bị nhiều báo gỡ bỏ, lời cảnh báo của ông Tuấn được đưa ra trong bối cảnh chính quyền Trump đang gia tăng nỗ lực bắt bớ và trục xuất người nhập cư họ cho là bất hợp pháp, kể cả khi có lệnh của tòa án ngăn chặn lệnh trục xuất.

Vào ngày 20/1, ngày đầu tiên trở lại nhiệm sở, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp, chỉ đạo các cơ quan liên bang hợp tác để chống lại "một cuộc xâm lược" của những người nhập cư bất hợp pháp.

Ông cho rằng khoảng 11 triệu người nhập cư sống bất hợp pháp tại Mỹ là yếu tố chính gây ra tội phạm, bạo lực băng đảng và buôn bán ma túy – những tuyên bố không có bằng chứng dựa trên số liệu thống kê của chính phủ – và cáo buộc những người nhập cư làm cạn kiệt nguồn lực của chính phủ Mỹ và tước đoạt việc làm của công dân.

Điều này đã dẫn đến việc hàng ngàn đặc vụ được cử đi bắt người nhập cư tại Mỹ và dấy lên lo ngại sẽ giảm đáng kể nguồn lực từ các bộ phận đấu tranh chống tội phạm khác.

Tuần trước, hơn 200 nghi phạm thành viên băng đảng Venezuela đã bị Mỹ trục xuất đến một nhà tù an ninh tối đa ở El Salvador, ngay cả khi một thẩm phán Mỹ đã ra lệnh chặn việc trục xuất này.

Vụ việc này đặt ra những câu hỏi về hiến pháp, vì theo hệ thống phân quyền và kiểm soát của Mỹ, các cơ quan chính phủ phải tuân thủ phán quyết của thẩm phán liên bang.

Chính quyền Trump cũng đã bắt những người nhập cư có giấy tờ hợp pháp có liên quan đến hoạt động chính trị. Trước đó, họ đã giam giữ một nhà hoạt động là sinh viên của Đại học Columbia có thẻ xanh vì vai trò của người này trong các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine.

Trong khi đó, đã có những dấu hiệu cho thấy Việt Nam sẽ hợp tác với Mỹ trong việc trục xuất công dân Việt Nam về nước.

Việt Nam đã cam kết hỗ trợ việc hồi hương của hàng chục công dân bị giam giữ tại Hoa Kỳ và nhanh chóng xử lý các yêu cầu trục xuất mới sau khi chính quyền ông Trump đe dọa áp thuế thương mại và trừng phạt thị thực.

Động thái này là một trong hàng loạt các nhượng bộ mà Việt Nam đang cân nhắc để tránh các khoản thuế có thể làm tê liệt nền kinh tế vốn phụ thuộc rất lớn vào xuất khẩu mà trong đó Mỹ là thị trường lớn nhất.