Thủ tướng Thái Lan có thể bị bất tín nhiệm

Phe đối lập dự định chất vấn bà Paetongtarn Shinawatra về tình hình kinh tế trì trệ và cáo buộc cha bà, ông Thaksin Shinawatra, đang gây ảnh hưởng lớn đến chính quyền sở tại.

Mặc dù tỷ lệ ủng hộ trong các cuộc thăm dò dư luận không cao, bà Paetongtarn bước vào cuộc tranh luận này với vị thế vững chắc. Liên minh cầm quyền, nắm đa số trong Quốc hội, không có dấu hiệu bất ổn, khiến khả năng cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm thành công vào ngày 26/3 là rất thấp.

Đảng Dân chủ đối lập cáo buộc bà Paetongtarn hành động theo chỉ đạo của cha mình, ông Thaksin Shinawatra, một nhân vật chính trị có ảnh hưởng lớn và gây tranh cãi.

Ông Thaksin, một tỷ phú và cựu thủ tướng, bị cấm giữ chức vụ do một bản án về xung đột lợi ích và lạm dụng quyền lực, điều đã khiến ông phải sống lưu vong suốt 15 năm.

Cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra là người có ảnh hưởng và gây chia rẽ nhất trong chính trường Thái Lan suốt 24 năm qua.

Năm 2023, ông trở về nước và trải qua sáu tháng bị giam giữ tại bệnh viện, dưới chính phủ do Đảng Pheu Thai (Đảng Vì nước Thái) - đảng do ông sáng lập - lãnh đạo. Sau đó, ông được trả tự do theo diện ân xá.

Ông công khai và thường xuyên lên tiếng về các chính sách như hợp pháp hóa cờ bạc và áp dụng tiền mã hóa, đồng thời ủng hộ kế hoạch trợ cấp 14 tỷ đô la để kích thích kinh tế. Tất cả những đề xuất này đều được chính phủ Pheu Thai theo đuổi.

Bà Paetongtarn khẳng định chính phủ của bà không chịu ảnh hưởng của bất kỳ ai. Còn ông Thaksin, 75 tuổi, nói mình đã nghỉ hưu và chỉ đưa ra lời khuyên.

Các biện pháp kinh tế của chính phủ cho đến nay vẫn chưa thúc đẩy tăng trưởng đáng kể cho nền kinh tế lớn thứ hai Đông Nam Á. Mức tăng trưởng 2,5% năm ngoái thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực.

Những yếu tố kìm hãm tăng trưởng bao gồm các vấn đề cơ cấu và nợ hộ gia đình lên tới 16,34 ngàn tỷ baht (486 tỷ đô la), tương đương 89,0% GDP - một trong những tỷ lệ cao nhất ở châu Á. Phe đối lập cho rằng chính phủ đang không giải quyết thực trạng này.

Các nghị sĩ sẽ không được phép nêu tên ông Thaksin trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm do quy định của Quốc hội về việc cấm nhắc đến người ngoài.

Sau nhiều tuần tranh luận về vấn đề này, Quốc hội Thái Lan đã cho phép nghị sĩ sử dụng cụm từ "thành viên gia đình".

"Chiến thuật của phe đối lập nhằm hạ bệ uy tín lãnh đạo của bà Paetongtarn không phải là mới vì bà ấy vốn đã phải đối mặt với những lời chỉ trích từ xã hội," Yuttaporn Issarachai, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Mở Sukhothai Thammathirat, bình luận.

"Việc tập trung vào vai trò và sự can thiệp của ông Thaksin mang tính chính trị quá mức và không có lợi cho công chúng thay vì đề cập đến các vấn đề về kinh tế và an ninh," ông Yuttaporn nói.

Bà Paetongtarn, 38 tuổi, nhậm chức thủ tướng vào tháng 8/2024 sau khi đồng minh chính trị - cựu Thủ tướng Srettha Thavisin - bị tòa án phế truất vì vi phạm đạo đức.

Nữ thủ tướng đương nhiệm của Thái Lan là thành viên thứ tư trong gia tộc Shinawatra giữ chức vụ này, nếu tính cả ông Somchai Wongsawat - thủ tướng thứ 26 và là em rể ông Thaksin.

Gia tộc Shinawatra

Bà Paetongtarn Shinawatra, còn có biệt danh Ung Ing, sinh năm 1986, có nền tảng học vấn về khoa học chính trị và quản lý khách sạn.

Tuổi thơ của bà gắn liền với những biến động chính trị ở Thái Lan, đặc biệt từ khi cha bà, ông Thaksin Shinawatra, bước vào chính trường.

Trước khi trở thành chủ tịch đảng Pheu Thai vào năm 2023, bà từng làm việc trong tập đoàn khách sạn của gia đình. Kết hôn năm 2019, bà có hai con và thường chia sẻ hình ảnh gia đình trên mạng xã hội.

Cha bà, ông Thaksin Shinawatra, sinh năm 1949, ban đầu làm cảnh sát, sau đó dần chuyển sang kinh doanh. Sau một số thương vụ thất bại, năm 1983, ông đồng sáng lập một công ty buôn bán máy tính nhỏ.

Công ty này sau đó phát triển thành Shin Corp - tập đoàn viễn thông lớn nhất Thái Lan, kinh doanh từ điện thoại di động đến dịch vụ internet, truyền thông. Chính Shin Corp đã biến ông Thaksin thành tỷ phú.

Ông Thaksin Shinawatra bắt đầu sự nghiệp chính trị vào năm 1994, từng giữ chức ngoại trưởng và phó thủ tướng trước khi thành lập đảng Thai Rak Thai (Người Thái yêu người Thái) vào năm 1998.

Với chiến thắng vang dội năm 2001, ông trở thành thủ tướng, và tiếp tục tái đắc cử năm 2005, trở thành thủ tướng đầu tiên hoàn thành đủ nhiệm kỳ.

Trong thời gian cầm quyền, ông được lòng người nghèo nông thôn nhờ các chính sách xã hội và được giới doanh nghiệp ủng hộ nhờ "Thaksinomics", nhưng cũng vấp phải sự phản đối từ giới thượng lưu và bị chỉ trích về tham nhũng, lạm quyền. Năm 2006, ông bị lật đổ trong cuộc đảo chính quân sự.

Đảng Thai Rak Thai bị giải tán năm 2007, nhưng sau đó phát triển thành đảng Pheu Thai. Năm 2008, ông Thaksin phải sống lưu vong sau khi bị kết án vắng mặt về tội tham nhũng.

Ông là một nhân vật gây tranh cãi lớn trong lịch sử Thái Lan, với những người ủng hộ (phe áo đỏ) thường xuyên biểu tình. Dù sống lưu vong, ông vẫn có ảnh hưởng lớn đến chính trị Thái Lan, với các đảng liên minh giành nhiều ghế trong Quốc hội.

Năm 2011, em gái ông, bà Yingluck Shinawatra, trở thành thủ tướng, nhưng cũng bị phế truất năm 2014. Tháng 8/2023, Đảng Pheu Thai trở lại nắm quyền và ông Thaksin trở về nước sau 15 năm lưu vong, một sự kiện được cho là có liên quan đến thỏa thuận chính trị giữa Pheu Thai và các đảng thân quân đội.