Nước Pháp đang suy tàn?

Điều gì đã xảy ra với Pháp? Có cảm giác như đất nước từng rất xinh đẹp, thông minh và “có” văn hóa nhất hành tinh đã rơi vào vòng xoáy suy tàn không thể đảo ngược.

Bản thân người Pháp cũng hiểu điều này trong cuộc khảo sát năm ngoái, 61% số người được hỏi nói rằng quê hương của họ đang xuống dốc nhưng họ bất lực trong việc ngăn chặn điều đó.

Tâm trạng ảm đạm, bị xúc phạm và tức giận. Ngay bên dưới bề mặt là bạo lực, giống như trong các cuộc biểu tình áo vàng 4 năm trước vào năm 2018. Và bất cứ ai dám nhìn thẳng vào sự thật của nước Pháp sẽ phát hiện ra một cuộc khủng hoảng tràn lan đe dọa sự tồn tại của đất nước.

Nguyên nhân của cuộc khủng hoảng bao gồm nhiều yếu tố. Tuy nhiên, cốt lõi của nó nằm ở sự tuyệt vọng của những người đã bị lừa dối quá lâu đến nỗi họ không còn tin tưởng vào các nhà lãnh đạo của mình, ngay cả khi họ nói sự thật.

Hiện tại của nước Pháp quá ảm đạm, và người Pháp mất hết hy vọng vào tương lai. Vinh quang của họ gắn liền với quá khứ không ngừng tàn lụi.

Đầu năm 2022, khi số phận của nước Pháp đang ở thế cân bằng trong cuộc bầu cử tổng thống, Emmanuel Macron đã dứt khoát đàn áp đối thủ Marine Le Pen, miêu tả bà là con chó xù của Putin trong một cuộc tranh luận trên truyền hình. Tất nhiên, ông ấy đã tái đắc cử với tỷ số cách biệt lớn.

Nhưng sự hân hoan đó, như sau chiến thắng đầu tiên của ông ấy vào năm 2017, thì không. Lần này, người Pháp không còn coi trọng những lời hứa của tổng thống nữa: ông và đoàn tùy tùng hóa ra chỉ là kẻ ít tệ hơn. Chỉ một tháng sau, đảng của ông mất quyền lực trong Quốc hội, vốn bị chi phối bởi phe cực tả và cực hữu.

Macron đã bị bẽ mặt: không phải tổng thống, mà là một cái tên, và chính vị trí của ông đã đánh mất danh dự và vinh quang do kiến trúc sư của nền Cộng hòa thứ 5, tướng de Gaulle đặt ra.

Kể từ đó, “kẻ già nua” đã cố gắng lấy lại lòng tin của người dân bằng cách thừa nhận điều mà ai cũng biết: đất nước của họ không còn là niềm tự hào của nền văn minh châu Âu, mà là một quốc gia không hài lòng với chính mình và không thể giữ gìn bản sắc của riêng mình, không phải đề cập đến di sản cách mạng và hình ảnh của người đấu tranh cho nhân quyền thế giới. Điều chính yếu, người Pháp đang trải qua sự hoảng loạn và giận dữ dai dẳng do tình trạng nhập cư không được kiểm soát và sự xa lánh sâu sắc của thiểu số Hồi giáo.

Tuần trước, trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Macron đã bảo vệ công lao của mình trong lĩnh vực luật pháp và trật tự bằng mọi cách có thể sau vụ sát hại bé gái Paris 12 tuổi Lola, nhưng lần đầu tiên thừa nhận sự thật cay đắng:

“Nếu nhìn vào tội phạm ngày nay ở Paris, bạn không thể không thừa nhận rằng, ít nhất một nửa số tội phạm được thực hiện bởi người nước ngoài, hoặc người nhập cư bất hợp pháp, hoặc những người đang chờ giấy phép cư trú”.

Một năm trước, Macron đã kịch liệt lên án những tuyên bố tương tự từ các đối thủ cánh hữu của mình. Việc ông ấy tự mình nói về điều đó là một dấu hiệu của sự tuyệt vọng. Vì điều này có nghĩa là nước Pháp không chỉ mất quyền kiểm soát biên giới của chính mình, mà còn không thể hòa nhập dân số đang tăng nhanh từ các thuộc địa cũ.

Xét cho cùng, Paris là một mô hình thu nhỏ của nước Pháp. Tình trạng vô luật pháp và hỗn loạn gần như đạt đến mức khủng bố nhỏ ở vùng ngoại ô thủ đô, cũng đang lan đến các thành phố khác. Phá hoại và bẩn thỉu, làm biến dạng đường phố Paris, lan tràn khắp đất nước.

Cơ sở hạ tầng đổ nát và những tượng đài nhết nhác của những “ngôi sao” tiên phong là hình ảnh thu nhỏ của sự phai nhạt về sự thanh lịch của người Paris trong nghệ thuật, trang phục và cách cư xử.

Và, trận hỏa hoạn năm 2019, gần như phá hủy nhà thờ Đức Bà, tượng trưng cho sự sụp đổ của Cơ đốc giáo ở một đất nước từng sùng kính Đức Mẹ không giống ai. Sự sa sút của Pháp thể hiện theo một cách khác. Tâm điểm của tình trạng bất ổn chính trị là căn bệnh kinh tế. Những biến động của đại dịch và cuộc xung đột ở Ukraine chỉ khiến nó trở nên tồi tệ hơn.

Lịch sử lâu dài của các chính phủ, cả cánh tả và cánh hữu, ưu tiên kiểm soát nhà nước đối với doanh nghiệp, đã để lại di sản là các nền kinh tế tập trung không thể thích ứng với các thách thức toàn cầu.

Công nghiệp và Kinh tế Pháp xuống cấp trầm trọng

Lấy ví dụ, ngành công nghiệp ô tô: vẫn sử dụng 800.000 người Pháp, nhưng theo tờ Le Monde, kể từ tháng 4, khi doanh số bán hàng giảm 17%, nó đang “đấu tranh để tồn tại”.

Kể từ đó, Renault, Peugeot và Citroen đã phải vật lộn để tồn tại do chi phí năng lượng cao. Một quốc gia của những người đi tiên phong trong lĩnh vực cơ khí và những người đam mê lái xe đã hết yêu xe hơi. Và những lá cờ đầu của ngành công nghiệp đã biến mất như những con thỏ dưới ánh đèn pha ô tô.

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra với năng lượng hạt nhân, cung cấp 70% điện năng cho đất nước. Do không thể thay thế cơ sở hạ tầng cũ kỹ, hơn một nửa trong số 56 lò phản ứng đã bị hỏng ngay trước mùa đông tồi tệ nhất trong ký ức.

Công ty điều hành nhà máy điện EDF đã được quốc hữu hóa, và lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, Pháp nhập khẩu nhiều năng lượng hơn xuất khẩu, mọi thứ gần như mất điện. Trong tương lai gần, nó không chỉ mất vị trí là nhà xuất khẩu điện hàng đầu mà còn hủy hoại nghiêm trọng danh tiếng về an ninh năng lượng. Nền nông nghiệp Pháp cũng đang mất dần vị thế trước các đối thủ nước ngoài, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất thịt bò. Theo Eurostat, trong 20 năm qua, sản lượng của nó ở Pháp đã giảm 9% xuống còn 1,4 triệu tấn.

Trong khi đó, lạm phát thực phẩm tăng vọt lên 11,8% trong tháng trước, trong khi sản phẩm tươi sống tăng gần 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Các khoản trợ cấp của nhà nước để giữ cho lạm phát thấp hơn mức trung bình của EU, nhưng ngay cả trong trung hạn, chính sách “quyến rũ và mua chuộc” người tiêu dùng bằng tiền sẽ không tồn tại lâu.

Gánh nặng thuế ở Pháp là một trong những gánh nặng nhất trong thế giới phát triển. Tỷ lệ thuế trên GDP là 45,4%, cao thứ hai trong OECD.

Để so sánh, ở Anh con số này là 32,8%. Nói cách khác, chính phủ Pháp chi tiêu gần 53% GDP của đất nước, trong khi chính phủ Anh chi tiêu ít hơn khoảng 10%. Do đó, mặc dù người Anh đóng thuế cao nhất trong 70 năm, nhưng họ nhận được thu nhập cao hơn nhiều so với người Pháp.

Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Pháp cũng luôn ở mức cao, ở mức 15,6% so với 9% ở Anh. Đồng thời, tăng trưởng GDP năm 2022, theo dự báo của Quỹ tiền tệ quốc tế, sẽ là 2,5%, trong khi nền kinh tế Anh sẽ tăng trưởng 3,6%.

Đồng thời, chính phủ Pháp, thậm chí còn tung ra các chính sách tài khóa và chủ nghĩa bảo hộ thương mại, nhưng đã không cứu được các khu vực công nghiệp khỏi sự suy giảm không thể tránh khỏi.

Một số điểm tương đồng với “Bức tường đỏ” của Anh có thể được tìm thấy ở phía bắc và phía đông nước Pháp, thậm chí các khu vực nông thôn cũng rơi vào tình trạng suy thoái.

Cả nước có tới 3 triệu ngôi nhà trống (tương đương 8,2% tổng số), văn phòng thống kê quốc gia cho biết vào năm ngoái, 2021. Con số này nhiều hơn so với đầu thiên niên kỷ khi đó con số này là 6,9%. Hơn nữa, ở một số địa phương, tỷ lệ nhà trống đã vượt quá 20%.Vấn đề tồn tại lâu nay của bộ máy quan liêu tập trung đã kìm hãm thị trường tự do. Điều này có nghĩa là, ở Pháp, không giống như ở Anh và Mỹ, sự suy giảm của các ngành công nghiệp truyền thống không được bù đắp bởi sự phát triển của các ngành mới.

Thay vì cắt giảm thuế và bộ máy quan liêu để giữ chân những thanh niên dám nghĩ dám làm và thu hút các nhà đầu tư, Pháp lại tiếp nhận những thói quen tồi tệ nhất của “Anglo-Saxon”.

Mặc dù Pháp đã phát minh ra ẩm thực cao cấp, nhưng người Pháp hiện đại dùng bữa tại cửa hàng thức ăn nhanh thường xuyên hơn những người châu Âu khác.

Giống như các đồng nghiệp ở nước ngoài, các nhà khoa học và chính trị gia Pháp gần đây đã nổ ra một cuộc chiến nội bộ về hệ tư tưởng “thức tỉnh” về sự đúng đắn trong chính trị. Ngay cả tổng thống Macron cũng thừa nhận rằng điều này có nguy cơ “chia đôi nền cộng hòa”.

Văn hóa và giáo dục đang ở đáy

Hai năm trước, một giáo viên Hồi giáo Samuel Paty đã bị chặt đầu, và một cuộc tranh cãi gay gắt đã nổ ra giữa các trí thức Pháp về lời nói của bộ trưởng giáo dục rằng “những người Hồi giáo cánh tả” trong khuôn viên trường đại học “chìu” theo những kẻ cấp tiến.

Nhà hóa sinh và cựu bộ trưởng giáo dục đại học Frédéric Vidal cảnh báo rằng, một số nhà giáo dục “nhìn mọi thứ qua lăng kính của sự chia rẽ và tìm kẻ thù”.

Tính đúng đắn chính trị bạo lực, với sự không khoan dung toàn trị và những thói quen tiểu tư sản bẩm sinh, đe dọa giới học thuật trên khắp thế giới, nhưng ở Pháp, vấn đề này có lẽ đặc biệt gay gắt.

Vào tháng 5 năm 1968, các trường đại học cũng tỏ ra là mắt xích yếu. Sau đó, những gì bây giờ, cả một thế hệ sinh viên đã nghiền nát những giáo sư nhút nhát dưới quyền họ bằng lòng tự ái và chủ nghĩa khoái lạc.

Các thế hệ lớn tuổi hơn của Pháp chỉ mới bắt đầu nhận ra rằng họ đã bị mê hoặc như thế nào bởi những người thầy trí thức, những người đã nắm quyền lực trong sự hỗn loạn của các cuộc bạo loạn năm 1968.

Có lẽ tác hại lớn nhất của những kẻ cám dỗ này đã được thực hiện bởi Michel Foucault, người hoài nghi thông minh nhất. Những cuốn sách và bài giảng của ông đã phá hoại nền tảng đạo đức của lịch sử, xã hội và đời sống trí thức Pháp.

Chỉ đến bây giờ, nhiều thập niên sau cái chết của ông vào năm 1984, nước Pháp mới dần dần nhận ra rằng họ đã bị lừa bởi một thiên tài xấu xa và theo một người đương thời, cũng là một kẻ lạm dụng tình dục trẻ em.

Foucault lớn lên trong một gia đình Công giáo trung lưu nghiêm khắc và nhận được một nền giáo dục xuất sắc. Sự không hài lòng của người Pháp hiện tại phần lớn là do họ đã mất tất cả những điều này. Nhà thờ về cơ bản đã mất vị trí trong xã hội, giai cấp tư sản trở nên suy kiệt, gia đình tan vỡ và hệ thống giáo dục không còn khuyến khích sự khao khát tri thức.

Sự sa sút của trường học Pháp ở tất cả các cấp, đã khiến nhiều người tiếc nuối về thời hoàng kim của họ. Nhưng sau năm 1968, tất cả các nút của hệ thống giáo dục đều bị “thối rữa”.

Năm ngoái, Macron đã đóng cửa Trường hành chính quốc gia, nơi ông từng tốt nghiệp, giữa những cáo buộc về chủ nghĩa tinh hoa và tư duy nhóm cục bộ.

Nó được tạo ra vào năm 1945 bởi Charles de Gaulle nhằm làm suy yếu sự kìm kẹp của tầng lớp thượng lưu đối với các đòn bẩy quyền lực.

Than ôi, Macron, một sản phẩm điển hình của hệ thống, lại trở thành phương tiện cho sự suy tàn của nó. Pháp cũng không có gì để khoe khoang trong Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA): trong bảng xếp hạng của mình, Pháp kém xa vương quốc Anh và Đức.

Ở kỹ năng đọc, Pháp tụt hạng từ 19 xuống 23 trong năm 2018. Trong khi đó, Vương quốc Anh xếp thứ 14. Trong bảng xếp hạng thế giới các cơ sở giáo dục đại học của tạp chí The Times Higher Education, chỉ có một trường đại học của Pháp, liên minh các trường đại học Paris PSL, nằm trong top 50.

Hậu quả của việc này là sự suy tàn của nền khoa học Pháp. Điều này đã được tiết lộ bởi đại dịch, khi Macron phải thừa nhận rằng đất nước của ông không thể tự sản xuất vắc xin không giống như Hoa Kỳ, Anh và Đức. Ngoài ra, chính quyền Pháp mất nhiều thời gian hơn để tiêm chủng so với các đối tác Anh.

Điều này không làm nhiều người ngạc nhiên. Pháp chưa bao giờ là một chế độ trọng dụng nhân tài thuần túy: tính công bằng và nghiêm khắc của nó luôn bị cản trở bởi các mối quan hệ, tham nhũng và chủ nghĩa giai cấp.

Nhưng ngành tư pháp, y học, quân đội và các phương tiện truyền thông đã phải chịu đựng sự bần cùng hóa về trí tuệ và kinh tế của giai cấp tư sản.

Chất lượng của các chính trị gia cũng rất thấp. Macron không phải là De Gaulle. Nhà báo Raymond Aron mô tả đời sống xã hội Pháp là, một khung cảnh trăng hoa vô hồn của những kẻ tầm thường.

Điểm yếu địa chính trị đã trở thành bạn đồng hành của sự tan rã nội bộ. Dưới thời Macron, Pháp đã thất bại trong việc hỗ trợ Ukraine trong cuộc chiến chống Nga và đánh mất ảnh hưởng ở sân sau Bắc Phi.

Sự tương phản giữa sự ngưỡng mộ chân thành của Zelensky dành cho ông Vladimir Johnson và sự khó chịu trước cái ôm củan Emmanuel Macron là không thể nào quên.

Chỉ vài tháng trước, tổng thống Pháp chủ trương rút quân khỏi thuộc địa cũ Mali sau cuộc đấu tranh kéo dài hàng thập kỷ với các nhóm thánh chiến.

Theo quyết định của mình, do mâu thuẫn với chính quyền cầm quyền, ông đã để lại lực lượng gìn giữ hòa bình của đồng minh Anh mà không có sự hỗ trợ của không quân và mở cửa cho ảnh hưởng của Nga: Moscow đã cử các nhà thầu quân sự tư nhân đến khu vực.

Ngay cả người Đức, những người mà người Pháp thậm chí thắt chặt mối quan hệ hơn sau Brexit, có xu hướng tránh xa đối tác của họ, vì lợi ích khác nhau.

Các cuộc họp liên chính phủ và chuyến thăm chung tới Bắc Kinh đã bị hủy bỏ, và bữa tối của Macron và Scholz vào tháng trước đã không giải quyết được bất kỳ vấn đề nào được đưa ra.

Nước Đức dưới thời Scholz đã đi theo con đường riêng của mình, làm tiêu tan hy vọng lãnh đạo EU của Macron với sự ra đi của Angela Merkel. Các quốc gia thành viên mới coi thường Pháp vì đã cố gắng làm hòa với Putin, và hầu hết trong số họ chỉ phớt lờ tư thế của ông.

Cảm giác tương tự về sự suy tàn của cường quốc thế giới cũng được cảm nhận ở khu vực mà nước Pháp từng tỏa sáng trong đấu trường văn hóa.

Annie Erno, 84 tuổi, đã đoạt giải Nobel Văn học vào tháng trước. Giống như nhà văn Na Uy nổi tiếng hơn Carl Ove Knausgaard, Erno viết cái gọi là “tự truyện”, khiến người đọc đắm chìm trong những chi tiết vụn vặt thú vị của cuộc sống hàng ngày.

Kinh nghiệm cứu rỗi của người bình thường này chắc chắn gần gũi với người đọc, nhưng nó khó có thể là tác phẩm văn học vĩ đại của một quốc gia tự tin. Ngược lại, các tác phẩm của Erno thấm nhuần chủ nghĩa duy ngã.

Michel Houellebecq, với tư cách là một nhà văn tinh tế hơn nhiều so với Ernault, đã xuất bản một cuốn tiểu thuyết có tính tiên tri hơn vào đầu năm (2022).

Tầm nhìn của Michel về nước Pháp thật u ám xã hội đang chìm trong nghèo đói, thất nghiệp và đang già đi nhanh chóng. Michel về cơ bản đang mô tả một căn bệnh nan y.

Không giống như Erno, người miêu tả bệnh mất trí nhớ do tuổi già của mẹ mình một cách thản nhiên đến kinh ngạc, bài viết về cuối đời của Houellebecq tràn ngập tính nhân văn.

Nhưng ngay cả Houellebecq cũng không thấy tương lai tươi sáng cho nước Pháp. Giống như hầu hết những người đồng hương của mình, ông tin rằng Macron sẽ không đủ can đảm để thừa nhận những thất bại của giới lãnh đạo đã khiến nước Pháp sa sút kinh tế, xã hội, chính trị và trí tuệ một cách không thể lay chuyển.

Di chúc cuối cùng của Houellebecq là lời chia tay bi tráng của ông với nước Pháp, nơi đã mất đi ý nghĩa của sự tồn tại. Dưới thời Macron, người Pháp đã đảo ngược câu nói nổi tiếng của Descartes. Bây giờ nó giống như thế này: “Tôi không còn suy nghĩ nữa do đó tôi không còn tồn tại nữa”.

Telegraph (Anh)