Tay buôn người hay gián điệp Trung cộng?

Đầu năm 2022, cư dân của thị trấn Bamban, một vùng nông thôn ở phía bắc thủ đô Manila, Philippines đã tụ tập để tham dự cuộc vận động tranh cử chức thị trưởng của một phụ nữ trẻ can đảm có tên là Alice Leal Guo.

Những người ủng hộ mặc trang phục màu hồng - màu yêu thích của nữ ứng cử viên này - đã trò chuyện rôm rả trước khi bà xuất hiện.

Sau đó, có tiếng động cơ trực thăng bay tới, khiến đám đông reo hò. Ngồi trong buồng lái, bà Guo - mặc áo sơ mi hồng và đeo tai nghe của phi công - nở nụ cười, vẫy tay chào những người ủng hộ.

Khi trực thăng hạ cánh, đám đông đồng thanh hô vang: "A-lice Guo! A-lice Guo!"

Ở tuổi 31, Alice Guo trở thành một ngôi sao đang lên: với những lời hứa hẹn về các khoản trợ cấp hào phóng và phát triển kinh tế, tất cả đều được truyền đạt đến cử tri bằng giọng điệu vui vẻ, lạc quan đặc trưng, bà đã thu hút được một lượng người ủng hộ trong thị trấn, giúp bà trở thành nữ thị trưởng đầu tiên tại nơi đây.

Nhưng ít ai trong số những người ủng hộ ngày hôm đó có thể dự đoán rằng chưa đầy ba năm sau, Alice Guo sẽ phải ngồi tù, đối mặt với cáo buộc buôn người và cáo buộc gián điệp Trung cộng.

Sự sụp đổ của nữ thị trưởng bắt đầu khi một cuộc đột kích của cảnh sát phát hiện ra khu phức hợp với một trung tâm lừa đảo khổng lồ được điều hành ngay phía sau văn phòng thị trưởng.

Nhưng khi các nhà chức trách đào sâu hơn, và bà Guo phải vật lộn để trả lời những câu hỏi cơ bản về quá khứ của mình. Một câu hỏi khó đã nảy sinh: Alice Guo thực sự là ai?

Nữ thị trưởng dường như ai cũng yêu mến

Alice Guo cho biết trước khi bước chân vào chính trường, bà kinh doanh chăn nuôi heo và có nhiều năm quản lý trang trại heo của gia đình.

Sự thay đổi nghề nghiệp này đòi hỏi một khoản tiền lớn - và rất lâu sau này khi được hỏi về nguồn tài chính cho chiến dịch tranh cử đến từ đâu, bà Guo cho biết chính những người bạn và người quen trong ngành chăn nuôi heo đã ủng hộ nỗ lực trở thành thị trưởng của bà.

Nhưng bà Guo cũng có mối quan hệ với một số doanh nhân Trung cộng giàu có. Có rất ít thông tin về họ, nhưng một số người sau đó đã bị kết tội rửa tiền và hiện cũng phải đối mặt với cáo buộc buôn người cùng với bà Guo.

Chiến dịch tranh cử thị trưởng của bà Guo tập trung vào hình ảnh tươi sáng của bà. Trong một sự kiện, bà đã nói với khán giả trên sân khấu: "Đối với đội ngũ của chúng tôi, quy tắc số một là: Không làm hại! Không được phép làm hại, chúng ta chỉ nên lan tỏa tình yêu, tình yêu, tình yêu!"

Khi nhìn lại, những lời lẽ vui vẻ được lặp đi lặp lại đó mang một chút mỉa mai, khi cơ quan chức năng phanh phui những tổn hại và đau khổ mà đội ngũ này bị cáo buộc đã gây ra dưới sự giám sát của thị trưởng Guo.

Lúc nhậm chức vào tháng 6/2022, bà Guo đã mang năng lượng trẻ trung, tươi sáng của chiến dịch tranh cử vào Tòa thị chính Bamban, sơn tòa nhà màu hồng và trang trí bên ngoài bằng hoa.

"Alice xinh đẹp, bà ấy tốt bụng và hay giúp đỡ những người phụ nữ khác", Priscilla May Aban, 31 tuổi, người có một quầy hàng rau trong thị trấn cho biết.

Cô nói với BBC rằng đã bỏ phiếu cho bà Guo chủ yếu vì bà là phái nữ, đồng thời nói thêm rằng khi là thị trưởng, bà Guo đã sắp xếp công việc dọn dẹp cho các phụ nữ trong thị trấn.

Alice Guo được nhiều người coi là một nhà lãnh đạo quan tâm và thấu hiểu, theo các cuộc trò chuyện giữa BBC với một số cư dân của Bamban.

Miah Mejia, con gái của một trong những đồng minh chính trị của Alice Guo, tuyên bố rằng nữ thị trưởng đã trao học bổng miễn phí cho mọi hộ gia đình địa phương. Một người khác được phỏng vấn cho chúng tôi biết anh không nhận được học bổng đại học nhưng đã được trợ cấp tiền mặt để đóng học phí.

Francisco Flores, 75 tuổi, xúc động nói rằng: "Bà ấy đã giúp rất nhiều người nghèo ở Bamban, cấp thuốc men và cách bà ấy đối xử với mọi người, bạn sẽ không bao giờ thấy một vấn đề gì."

Ông Flores tự hào nhắc đến sự xuất hiện của một cửa hàng McDonald's và một chi nhánh Jolibee - chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh của Philippines - ở vùng nông thôn này trong nhiệm kỳ của bà Guo.

Trên mạng xã hội, các tài khoản ủng hộ Alice Guo mô tả bà là một thị trưởng trẻ tiến bộ, lãnh đạo một xứ sở thần tiên đầy sắc hồng với các cuộc diễu hành, đua trâu và biểu diễn ca nhạc.

Tuy nhiên, sau một năm rưỡi trở thành thị trưởng, hình ảnh được xây dựng một cách cẩn thận này bắt đầu sụp đổ.

Bên trong Bamban

Vào tháng 2/2024, cảnh sát Philippines nhận được báo cáo rằng một công dân Việt Nam đã trốn thoát khỏi sự giam cầm của Zun Yuan Technology Incorporated, một công ty hoạt động trong một khu phức hợp có tường bao quanh ở Bamban.

Tối ngày 12/3, các sĩ quan cảnh sát và binh lính đã tập trung gần đó để lên kế hoạch đột kích vào địa điểm này, chỉ cách văn phòng của bà Guo tại Tòa thị chính một phút đi bộ.

Một sĩ quan có mặt ngày hôm đó, Marvin de la Paz thuộc Ủy ban chống tội phạm có tổ chức của Tổng thống Philippines (PAOCC), nói với BBC rằng vào khoảng nửa đêm, những người cung cấp thông tin cho cảnh sát đã báo tin rằng có người đang rời khỏi khu phức hợp bằng xe buýt.

Nghi ngờ rằng kế hoạch đột kích đã bị rò rỉ, ông de la Paz và các đồng nghiệp lập tức chạy thẳng đến khu phức hợp. Trên đường đi, họ thấy có người chạy trốn theo hướng ngược lại, và một số sĩ quan trong đoàn xe đã phải tách ra để đuổi theo họ. Khi đến hiện trường, họ phát hiện ra một trong những trung tâm lừa đảo lớn nhất từng bị phát hiện ở Philippines, gồm 36 tòa nhà và rộng hơn 80.000m2.

"Chúng tôi đã rất ngạc nhiên", ông de la Paz cho biết, "Đó là lần đầu tiên chúng tôi thấy một lối vào một khu phức hợp lừa đảo hoành tráng như vậy... Bằng cách nào đó, mỗi người đều cảm thấy mình nhỏ bé trong khu phức hợp này".

Sau đó, người ta phát hiện ra rằng khu phức hợp này được xây dựng trên mảnh đất mà bà Guo từng sở hữu - và với tư cách là thị trưởng, bà đã cấp cho Zun Yuan giấy phép kinh doanh. Tên của bà cũng xuất hiện trên một hóa đơn tiền điện được tìm thấy tại địa điểm này.

Zun Yuan được cho là một công ty giải trí và cờ bạc trực tuyến, có giấy phép Trung tâm điều hành cờ bạc hoạt động ở nước ngoài của Philippines (Pogo) - một chứng nhận trước đây cho phép các tổ chức này hoạt động hợp pháp tại Philippines.

Việc nới lỏng các quy định về cờ bạc dưới thời cựu Tổng thống Rodrigo Duterte vào năm 2017 đã dẫn đến việc bùng nổ hoạt động kinh doanh Pogo. Nhưng nhiều băng nhóm lừa đảo cũng nhận thấy giấy phép Pogo hữu ích để che giấu hoạt động tội phạm của chúng - và PAOCC nói với BBC rằng họ đã tìm thấy bằng chứng cho thấy Zun Yuan điều hành các vụ lừa đảo "mổ heo lấy thịt" trong khu phức hợp.

"Mổ heo lấy thịt" là một chiêu trò mà những kẻ lừa đảo dành thời gian để xây dựng lòng tin với nạn nhân bằng cách giả vờ làm người yêu hoặc đối tác kinh doanh tiềm năng, sau đó lừa các nạn nhân đầu tư tiền vào các chương trình lừa đảo.

Khi được các sĩ quan PAOCC dẫn đi tham quan khu phức hợp vào đầu tháng 3/2025, phát hiện ra các kịch bản đào tạo về cách lừa đảo mục tiêu trong một ký túc xá dành cho nhân viên bị bỏ hoang.

"Tôi muốn tạo dựng đế chế tài chính của riêng mình", một nhân vật trong kịch bản - một nữ chuyên gia về tiền mã hóa tại một ngân hàng quốc tế - sẽ nói với mục tiêu lừa đảo của mình, trước khi tâng bốc nạn nhân và khuyến khích anh ta chia sẻ về ước mơ của mình.

"Nữ chuyên gia" được yêu cầu giữ chân mục tiêu trong khi giả vờ "kiếm tiền từ một giao dịch" - để vài phút sau tuyên bố rằng cô ta đã kiếm được một khoản kha khá. Sau đó, "nữ chuyên gia" hỏi mục tiêu liệu anh ta có biết cách giao dịch không, chuẩn bị cho việc chuyển tiền sẽ xảy ra ngay sau đó.

Đây chỉ là một trong nhiều cách mà các khu phức hợp này lừa đảo hàng tỷ đô la trên khắp thế giới. Thường do các nhóm tội phạm có tổ chức của Trung cộng trên khắp Đông Nam Á điều hành, những khu phức hợp này có đội ngũ nhân viên gồm những người lao động tự nguyện và nạn nhân bị buôn bán, bị buộc phải tham gia vào các vụ lừa đảo.

Theo sĩ quan de la Paz, ông và các đồng nghiệp đã tìm thấy hơn 300 công dân nước ngoài trong khu phức hợp Bamban, nhiều người trong số họ phải làm việc trái ý muốn.

Những người nào không tuân thủ hoặc làm việc kém sẽ phải chịu các hình phạt từ đánh đập cho đến những hình thức đơn giản hơn: BBC đã được cho xem một cuốn sổ tay từ khu phức hợp, trong đó một công nhân phải chép lại cụm từ "Tôi sẽ đạt được mục tiêu của mình vào ngày mai" hàng trăm lần bằng tiếng Trung.

Được bao quanh bởi những bức tường có hàng rào thép gai, khu vực dành cho các lao động trong khu phức hợp là thế giới khép kín riêng, có sân bóng rổ, siêu thị và nhà hàng. Các lao động sống trong phòng tập thể sáu người, mỗi phòng đều có ban công, được trang bị nhà vệ sinh và vòi hoa sen.

Trong khi đó, những ông trùm sống trong một khu vực riêng biệt có cổng bảo vệ, theo ông de la Paz, người đã cho xem một trong những biệt thự ở đó, cho biết.

Ở các biệt thự, phòng khách được ốp đá cẩm thạch có hệ thống giải trí cao cấp, màn hình an ninh và đồ nội thất gỗ chạm trổ tinh xảo. Phía sau ngôi nhà là một hồ bơi, bên cạnh là một cầu thang dẫn xuống lối đi được cho là đường hầm thoát hiểm, nay đã ngập trong nước.

Vào thời điểm lực lượng an ninh ập vào khu phức hợp Bamban vào tối ngày 12/3/2024, một số trùm lừa đảo này đã trốn thoát.

Nhưng cuộc đột kích này đã báo hiệu sự thay đổi trong chính trường.

Trước đó, vào tháng 6/2022, ngay khi bà Guo tuyên thệ nhậm chức thị trưởng, nhiệm kỳ tổng thống của ông Rodrigo Duterte đã kết thúc.

Người kế nhiệm ông Duterte, Ferdinand Marcos Jr., sớm đối mặt với những lời kêu gọi cấm các doanh nghiệp Pogo. Công chúng Philippines đã lên tiếng báo động về tình trạng tội phạm thường ẩn núp bên trong những doanh nghiệp này, mặc dù chúng mang lại doanh thu hàng triệu đô la.

Khách hàng lớn nhất của các doanh nghiệp Pogo là những người Trung cộng giàu có, dẫn đến lo ngại về ảnh hưởng của nước ngoài vì ông Marcos, không giống như người tiền nhiệm của mình, tìm cách xích lại gần Washington hơn là Bắc Kinh.

Cuộc đột kích ở Bamban đã phơi bày một mặt tối của Philippines - và hai thế giới của bà Alice Guo - văn phòng màu hồng nơi bà theo đuổi sự nghiệp chính trị và khu phức hợp lừa đảo, nơi cho thấy những tham vọng đen tối hơn - đã cùng sụp đổ vào nhau.

'Người phụ nữ mất trí nhớ'

Alice Guo là cái tên khá xa lạ ở Philippines cho đến tháng 5/2024 khi bà được triệu tập ra trước Thượng viện để giải thích về mối liên hệ của mình với khu phức hợp lừa đảo.

Gần như chỉ sau một đêm, nữ thị trưởng này đã trở thành một meme (hình ảnh châm biếm được lan truyền rộng rãi). Khi bà Guo nói với các thượng nghị sĩ rằng bà lớn lên trong một trang trại của gia đình, điều đã nhanh chóng khiến người Philippines chế giễu bà vì họ cho rằng nữ thị trưởng quá sang trọng so với vùng nông thôn.

Bà trở nên nổi tiếng vì những câu trả lời mơ hồ, không nhất quán, cũng như tuyên bố rằng bà đã quên những chi tiết cơ bản về cuộc sống thời thơ ấu của mình, khiến mạng xã hội đặt biệt danh cho bà là "người phụ nữ mất trí nhớ của tôi".

Alice Guo cho biết bà đã có một tuổi thơ sống tách biệt khi là con riêng của một người cha Trung cộng và mẹ là giúp việc người Philippines - nhưng không thể nhớ được nơi gia đình mình từng sinh sống.

Có một lần, một thượng nghị sĩ đã nói với bà Guo: "Xin thị trưởng hãy thành thật hơn một chút so với những gì bà đã thể hiện cho đến nay trong việc trả lời một số câu hỏi quan trọng."

Alice Guo nói với các thượng nghị sĩ rằng bà đã bán cổ phần mảnh đất trước khi trở thành thị trưởng và việc cấp giấy phép kinh doanh cho công ty Zun Yuan chỉ là một thủ tục hành chính.

Sự nghi ngờ tăng lên khi trong phiên điều trần, một tòa án ở Singapore đã kết án hai đối tác kinh doanh người Trung cộng trước đây của bà Guo tại Philippines về tội rửa tiền.

Sau đó, vào tháng 7/2024, mặc dù công chúng rất quan tâm đến vụ án này, thị trưởng Guo đã lách được các hạn chế đi lại được áp dụng với bà và trốn sang Indonesia. Vài tháng sau, bà lại bị bắt và đưa về Philippines.

Cũng vào tháng 7/2024, các nhà điều tra Philippines đã có bước đột phá. Dấu vân tay của Alice Guo được phát hiện trùng khớp với dấu vân tay trong hồ sơ của một phụ nữ Trung cộng tên là Quách Hoa Bình (Guo Hua Ping), người đã đến Philippines cùng với mẹ, cũng là người Trung cộng, vào đầu những năm 2000.

Phát hiện này đã mở ra một hướng điều tra mới tại Thượng viện: ý tưởng rằng bà Guo có thể là gián điệp, gây ảnh hưởng hoặc thu thập thông tin tình báo cho nhà nước Trung cộng. Ý tưởng này lan truyền nhanh chóng trong công chúng đang theo dõi, chiếm lĩnh cuộc thảo luận công khai về vụ án.

Jaye Bekema - một sĩ quan cấp cao trong đội ngũ của Thượng nghị sĩ Risa Hontiveros, một trong những người đã điều tra mối liên hệ tiềm tàng giữa các băng nhóm lừa đảo và tình báo Trung cộng - cho biết khả năng bà Guo là gián điệp cần phải được điều tra.

"Tôi nghĩ rằng cần phải làm rõ một số điều về ý nghĩa của gián điệp", bà Bekema nói, đồng thời nhấn mạnh rằng chưa có bằng chứng kết luận bà Guo là gián điệp.

"Tôi có xu hướng tin rằng bà ấy không có ý định trở thành gián điệp, nhưng bà đã bị chính phủ Trung cộng chọn làm gián điệp vì những mối quan hệ tội phạm và ảnh hưởng của bà ấy đối với chính trị địa phương và chính quyền địa phương".

Theo nhiều cách, Alice Guo đã trở thành nạn nhân của chính sự thành công của mình. Sự nghiệp mà bà đã chọn và sự chú ý mà bà đã nỗ lực để thu hút có nghĩa là nữ thị trưởng đã hoàn toàn bị công chúng giám sát khi quan hệ Trung cộng-Philippines xấu đi dưới thời Marcos.

Khi các cuộc khẩu chiến chính trị tăng lên và căng thẳng giữa hai nước leo thang, đặc biệt là về vấn đề Biển Đông, vị thị trưởng trẻ tuổi rơi vào tầm ngắm của những cáo buộc gián điệp.

Tuy nhiên, một số người khác lại hoài nghi về cáo buộc này. Theo Teresita Ang See, một nhà lãnh đạo dân sự trong cộng đồng người Hoa ở Philippines, nhà nước Trung cộng và bà Guo sẽ trở thành những đối tác không bình thường.

"Bà ấy có thể làm gián điệp được gì ở một nơi như Bamban? Thị trấn này ở trung tâm Luzon, không gần bất kỳ cơ sở nhạy cảm nào. Tại sao lại sử dụng bà? Alice rất nổi bật, bà phô trương lối sống của mình. Người cuối cùng mà bạn muốn sử dụng làm gián điệp là một người như Alice Guo", Ang See nói.

Vấn đề Pogo

Thế nhưng những người dẫn đầu cuộc thẩm vấn nữ thị trưởng Alice Guo, chẳng hạn như Thượng nghị sĩ Sherwin Gatchalian, cho rằng vấn đề phức tạp hơn thế.

"Tội phạm xuyên quốc gia hoạt động trong khu vực biết cách tận dụng… tôi sẽ gọi đó là nhân tài địa phương để xâm nhập vào xã hội của chúng ta, dù thông qua chính trị hay kinh doanh", ông giải thích.

Dù gì đi nữa, vụ án của Alice Guo cũng phơi bày tình trạng nhà nước Philippines dễ bị các nhóm tội phạm dùng giấy phép Pogo để mua chuộc và lợi dụng.

Vào giữa năm 2024, Tổng thống Marcos đã tuyên bố lệnh cấm toàn diện đối với tất cả cơ sở Pogo, với lý do các trung tâm này bị tội phạm có tổ chức lạm dụng rộng rãi.

Thượng nghị sĩ Gatchalian cho biết cuộc điều tra về Alice Guo đã giúp thúc đẩy sự thay đổi này.

"Vì vụ việc, đã có một làn sóng người dân thực sự kêu gọi lệnh cấm", ông nói. "Và đó là lúc tổng thống chính thức cấm Pogo".

Kể từ đó, cảnh sát Philippines đã đột kích hàng loạt trung tâm lừa đảo trên khắp cả nước. Nhưng xét đến mức độ ảnh hưởng của các tổ chức tội phạm, có những lo ngại rằng sự rò rỉ trong lực lượng an ninh và các tổ chức chính phủ đang giúp tội phạm trốn thoát, theo ông de la Paz.

Bà Bekema cho biết bà tin chắc rằng một số ứng cử viên trong cuộc bầu cử quốc gia sắp tới vẫn đang được tài trợ bằng tiền của các Pogo, trong khi bà Ang See cho biết có cảnh sát tại nhiệm đã bị phát hiện làm việc cho các tổ chức tội phạm.

Ở Bamban, mối lo ngại về sự can thiệp của nhà nước dường như không còn trong tâm trí của người dân.

Đường phố được trang trí bằng những tấm áp phích vận động tranh cử đầy màu sắc cho cuộc bầu cử sắp tới. Tòa thị chính đã được quét vôi trắng và những chậu hoa đã bị nhổ bỏ.

Bà Guo hiện đang bị xét xử trong sáu vụ án riêng rẽ, có khả năng phải đối mặt với án tù hàng chục năm và đã bị cấm ra tranh cử chức vụ công. Bà đã không nhận tội buôn người.

Tuy nhiên, nhiều người vẫn trân trọng ký ức về cựu thị trưởng đang gặp nhiều khó khăn của họ.

Một trong những người hiện đang ứng cử vào vị trí ủy viên hội đồng Bamban là cha của Miah Mejia, ông Fortunato, một người đàn ông 69 tuổi hoạt ngôn, người cũng đã tranh cử vào năm 2022 với tư cách là thành viên trong đội ngũ của bà Alice, mặc dù ông đã thua. Ông thậm chí còn xuất hiện trong một trong những video quảng bá chiến dịch của bà vào thời điểm đó.

Ông Mejia nói rằng người dân Bamban đã mạo hiểm khi bầu bà Guo, nhưng cựu thị trưởng có mối quan hệ tốt với các nhà đầu tư Trung cộng và đã thực hiện mọi lời hứa của mình với người dân thị trấn.

Ông cũng không quan tâm với bằng chứng của Thượng viện rằng bà Guo không phải là người Philippines.

"Đó là những gì họ đã đưa ra, nhưng chúng tôi vẫn không tin vì chúng tôi không quan tâm bà có phải là người Philippines hay không", ông nói. "Điều quan trọng là bà có giúp đỡ chúng tôi hay không".

Ông Mejia kiên quyết rằng bà Alice Guo mà ông quen biết sẽ không tham gia vào nạn buôn người.

"Không bao giờ, không bao giờ bà ấy sẽ làm điều gì như vậy", ông nói một cách dứt khoát. "Tôi biết bà là người tốt bụng. Bà kính sợ Chúa".

 

 

Tony Han