Mỹ sẽ giành được Greenland, không loại trừ biện pháp quân sự

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu họp báo tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông chắc chắn rằng Washington sẽ tiếp quản Greenland và rằng ông đã có những cuộc thảo luận “hoàn toàn” thực sự về việc sáp nhập lãnh thổ tự trị của Đan Mạch.

Theo đài RT của Liên bang Nga ngày 30/3, trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại với đài NBC của Mỹ vào hôm trước (29/3), ông Trump nói: “Chúng ta sẽ giành được Greenland. Đúng vậy, 100%”.

Nhà lãnh đạo Mỹ tuyên bố rằng có một “khả năng lớn” là Washington có thể làm điều đó mà không cần dùng đến sức mạnh quân sự, đồng thời nhấn mạnh rằng ông sẽ không “loại trừ bất cứ điều gì”.

Theo Tổng thống Trump việc sáp nhập Greenland là một vấn đề liên quan đến “hòa bình quốc tế” cũng như “an ninh và sức mạnh quốc tế”.

Khi được hỏi động thái này sẽ gửi thông điệp gì đến phần còn lại của thế giới, ông Trump trả lời: “Tôi thực sự không nghĩ về điều đó. Tôi thực sự không quan tâm”.

Trước đó, vào đầu tuần, một đoạn video được Tổng thống Mỹ chia sẻ, tuyên bố rằng hòn đảo đang bị đe dọa bởi “sự gây hấn của Liên bang Nga” và “sự bành trướng của Trung cộng”.

Đoạn clip nhấn mạnh rằng quan hệ đối tác giữa Greenland và Mỹ “không chỉ là lịch sử. Đó là định mệnh”.

Trong khi đó, vào hôm 28/3, Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin khẳng định rằng Moskva (Moscow) “chưa bao giờ đe dọa bất kỳ ai ở Bắc Cực”.

Theo đài RT, cuộc phỏng vấn ông Trump được thực hiện chỉ một ngày sau khi Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance đến thăm lãnh thổ Bắc Cực giàu tài nguyên này.

Theo hãng CNN ngày 29/3, chuyến thăm của ông Vance đã vấp phải sự phản đối của cư dân địa phương và bị các nhà lãnh đạo của họ tuyên bố là “không được chào đón”.

Phát biểu khi tới một căn cứ quân sự của Mỹ ở Greenland, ông Vance nói: “Chúng tôi muốn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với tất cả mọi người. Nhưng để có quan hệ tốt, đôi khi bạn phải thể hiện sức mạnh của mình”.

CNN cho biết đây là thông điệp rõ ràng nhất gửi đến người dân Greenland, những người đang lo lắng trước tuyên bố của Tổng thống Donald Trump rằng Mỹ “sẽ giành được Greenland bằng cách này hay cách khác”.

Ông Vance, người chỉ quyết định thực hiện chuyến đi vài ngày trước đó, tuyên bố rằng Đan Mạch đã bỏ bê hòn đảo này và rằng Mỹ không thể tiếp tục làm ngơ trước những tham vọng bị cáo buộc của Liên bang Nga và Trung cộng đối với Greenland.

Ông Vance tuyên bố: “Thông điệp của chúng tôi gửi tới Đan Mạch rất đơn giản. Các bạn đã không làm tròn trách nhiệm với người dân Greenland”.

Ông Vance nhiều lần khẳng định hòn đảo này đang trong tình trạng dễ bị tổn thương và Mỹ “không còn lựa chọn nào khác” ngoài việc tăng cường hiện diện tại đây.

Theo ông Vance, Greenland sẽ có lợi hơn nếu nằm dưới “chiếc ô an ninh của Mỹ hơn là của Đan Mạch” và chính sách của Mỹ là thay đổi sự lãnh đạo của Đan Mạch trên hòn đảo này. Dù vậy, ông cũng thừa nhận rằng tương lai của Greenland vẫn thuộc về quyết định của người dân nơi đây.

“Người dân Greenland sẽ có quyền tự quyết. Chúng tôi hy vọng họ chọn hợp tác với Mỹ, vì chúng tôi là quốc gia duy nhất trên thế giới sẽ tôn trọng chủ quyền của họ và bảo đảm an ninh của họ bởi vì an ninh của họ cũng chính là an ninh của chúng tôi”, ông Vance nói.

Ông Trump ban đầu đề xuất mua lại lãnh thổ tự trị của Đan Mạch trong nhiệm kỳ đầu tiên vào năm 2019 và đã khơi lại cuộc thảo luận này sau khi trở lại cương vị tổng thống.

Kể từ đó, ông Trump liên tục cam kết đưa hòn đảo này trở thành một phần của Mỹ, lập luận rằng điều này là cần thiết vì lý do an ninh.

Những tuyên bố của tổng thống Mỹ đã vấp phải phản ứng giận dữ từ Copenhagen.

Bộ trưởng Quốc phòng Đan Mạch Troels Lund Poulsen tuần này tuyên bố rằng những hành động như vậy không phù hợp với một đồng minh thân cận và chỉ làm “gia tăng căng thẳng”, đồng thời cáo buộc ông Trump đã đi “quá xa”,

Vào giữa tháng 3/2025, Nghị sĩ Đan Mạch và Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Rasmus Jarlov đã cảnh báo rằng tham vọng sáp nhập hòn đảo của Mỹ có thể dẫn đến một cuộc chiến giữa các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Thủ hiến Greenland, ông Mute B. Egede, cũng lên án điều mà ông gọi là “sức ép hung hăng” từ phía Mỹ.

Lời đề nghị đáng ngại của phó tổng thống Mỹ đối với Greenland

Một dải ánh sáng xanh lấp lánh, như một tấm rèm rực sáng kéo ngang bầu trời đêm, xuất hiện bên cạnh những vầng sao sáng phía trên thủ đô Nuuk vào tối muộn thứ Sáu 28/3.

Sự xuất hiện của cực quang rực rỡ – một kỳ quan quen thuộc ở vùng này – dường như đánh dấu sự kết thúc của một ngày vô cùng quan trọng ở Bắc Cực, một ngày làm nổi bật những hy vọng và thách thức của Greenland băng giá.

Đó là ngày một cường quốc nước ngoài đầy tham vọng đã cử một phái đoàn không được mời đến hòn đảo lớn nhất thế giới với một thông điệp khó chịu.

Trong chuyến thăm ngắn ngủi đến một căn cứ quân sự Mỹ xa xôi ở vùng cực bắc Greenland, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance có thể đã cố gắng đôi lúc làm dịu đi mục tiêu tuyên bố của cấp trên là sáp nhập lãnh thổ tự trị của Đan Mạch.

"Chúng tôi không nghĩ rằng vũ lực sẽ là cần thiết," ông Vance nói, có lẽ đang cố gắng tạo sự trấn an.

Nhưng thông điệp tổng thể của ông vẫn thẳng thắn và đầy đe dọa: thế giới, khí hậu và khu vực Bắc Cực đang thay đổi nhanh chóng và Greenland cần thức tỉnh trước mối đe dọa từ một Trung cộng bành trướng; các mối quan hệ an ninh lâu đời với phương Tây đã đến hồi kết; cách duy nhất để hòn đảo này bảo vệ bản thân, các giá trị và tài nguyên khoáng sản của mình là từ bỏ những kẻ cai trị Đan Mạch yếu kém và keo kiệt, để tìm đến vòng tay vững chãi và sự bảo vệ của Mỹ.

"Chúng ta cần thức tỉnh sau 40 năm đồng thuận thất bại, khi tin rằng có thể phớt lờ sự lấn tới của các cường quốc khi họ mở rộng tham vọng," ông Vance nói với binh sĩ Mỹ tại căn cứ quân sự Pituffik của Mỹ.

"Chúng ta không thể cứ chôn đầu xuống cát – hoặc, ở Greenland, vùi đầu vào tuyết – và giả vờ như Trung cộng không quan tâm đến vùng đất rộng lớn này."

Nếu nhìn vào một tấm bản đồ thế giới đặt Bắc Cực ở trung tâm thay vì đường xích đạo, sẽ dễ dàng nhận thấy Greenland đột nhiên không còn là một vùng lãnh thổ hoang vắng bị bỏ qua, mà trở thành một khu vực chiến lược quan trọng.

Nó nằm ở trung tâm của cuộc cạnh tranh quyền lực đang nổi lên giữa Trung cộng, Mỹ và Nga nhằm giành quyền kiểm soát Bắc Cực, bao gồm tài nguyên khoáng sản và các tuyến đường biển của khu vực này.

Tuy nhiên, tốc độ và thái độ xem thường mà chính quyền Trump thể hiện khi từ bỏ sự phụ thuộc truyền thống vào các đồng minh phương Tây – đặc biệt là Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) – đã khiến các đối tác của Mỹ bối rối.

"Không thể chấp nhận được," Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen gay gắt đáp trả sau khi nghe Vance công kích chính phủ của bà ngay trên lãnh thổ có chủ quyền của Đan Mạch.

'Như một mối đe dọa'

Nhưng cách căn cứ Pituffik 1.500 km về phía nam, tại thủ đô Nuuk của Greenland, câu chuyện của Mỹ phải cạnh tranh sự chú ý với một sự kiện địa phương rất khác vào thứ Sáu.

"Chúng ta sẽ chiến thắng," một đám đông hoan hỉ hát vang trong buổi lễ kỷ niệm việc thành lập chính phủ liên minh mới của Greenland.

Không khí tràn ngập niềm vui và tinh thần cộng đồng, khi mọi người khoác tay nhau, nhẹ nhàng đung đưa theo giai điệu của ban nhạc bên trong nhà văn hóa của thị trấn.

Đây là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về những giá trị chung gắn kết cộng đồng nhỏ bé của Greenland, nơi chủ yếu là người Inuit bản địa – tinh thần đồng thuận và hợp tác trong điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, khát vọng bảo tồn và tôn vinh văn hóa Inuit, cùng mong muốn được người ngoài tôn trọng, dù đó là Đan Mạch xa xôi nhưng quen thuộc hay nước Mỹ gần hơn một chút.

"Có nhiều cách để nói một điều gì đó. Nhưng tôi nghĩ cách [ông Trump] nói không phải là cách đúng. Nó giống như một lời đe dọa," Lisbeth Karline Poulsen, 43 tuổi, một nghệ sĩ địa phương tham dự buổi lễ, chia sẻ.

Phản ứng của cô dường như phản ánh tâm lý chung tại đây – một cuộc thăm dò gần đây cho thấy chỉ 6% dân số Greenland ủng hộ ý tưởng trở thành một phần của Mỹ.

Con đường đến độc lập

Dưới chính phủ mới và với sự ủng hộ lớn của công chúng, Greenland đang bắt đầu một bước đi chậm rãi nhưng đầy thận trọng hướng tới nền độc lập hoàn toàn khỏi Đan Mạch.

Đây là một quá trình có thể kéo dài nhiều năm, đòi hỏi đối thoại lâu dài với cả Copenhagen và Washington.

Rốt cuộc, người dân Greenland hiểu rõ rằng nền kinh tế của họ cần phát triển mạnh mẽ hơn nhiều nếu muốn có cơ hội thực tế để giành độc lập.

Nhưng họ cũng phải cân bằng sự phát triển đó với những lo ngại thực tế về nguy cơ bị các thế lực thương mại bên ngoài lợi dụng.

Và điều này dẫn đến sự nhầm lẫn lớn, không chỉ ở Greenland mà còn xa hơn, về cách tiếp cận của chính quyền Trump đối với vùng lãnh thổ này.

Mỹ muốn gì?

Trong chuyến thăm của mình, ông Vance đề cập đến khát vọng độc lập của Greenland và ngụ ý rằng mục tiêu thực sự của Mỹ không phải là sáp nhập hòn đảo một cách đột ngột, mà là một chiến lược kiên nhẫn và dài hạn hơn nhiều.

"Thông điệp của chúng tôi rất đơn giản: vâng, người dân Greenland sẽ có quyền tự quyết. Chúng tôi hy vọng họ sẽ chọn hợp tác với Mỹ, vì chúng tôi là quốc gia duy nhất trên thế giới tôn trọng chủ quyền và an ninh của họ."

Nếu đây thực sự là lập trường của Mỹ – dù thông điệp của ông Trump vẫn hung hăng hơn nhiều so với ông Vance – thì người dân Greenland có lẽ có thể bớt lo đôi chút và dành thời gian cân nhắc.

Vẫn còn rất nhiều thiện cảm dành cho Mỹ ở đây, cùng với sự quan tâm rõ rệt đến việc hợp tác kinh tế nhiều hơn với các công ty Mỹ.

Về mặt an ninh, hiệp ước 74 năm với Đan Mạch đã cho phép Mỹ mở rộng hiện diện quân sự tại Greenland bất cứ lúc nào – từ việc thiết lập căn cứ mới đến cảng tàu ngầm – điều này hẳn đã đủ để xoa dịu mối lo ngại của Washington về Trung cộng, giống như trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Điều khó hiểu còn lại chính là sự thiếu kiên nhẫn của ông Donald Trump – cũng chính sự thiếu kiên nhẫn mà ông đã thể hiện khi cố gắng đàm phán chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.

Mỹ không cần phải sở hữu Greenland để có được tất cả những gì họ mong muốn từ hòn đảo rộng lớn này. Nhưng thay vì một cách tiếp cận mang tính hợp tác, nhiều người ở Nuuk lại cảm thấy họ đang bị bắt nạt.

Đây là một chiến lược phản tác dụng, vốn đã buộc Washington phải chịu một sự rút lui đáng xấu hổ – hủy bỏ chuyến công du văn hóa của bà Usha, vợ ông Vance, đến Nuuk và một thị trấn khác sau khi đối mặt với kế hoạch biểu tình của người dân địa phương.

Một cách tiếp cận chậm rãi hơn, tôn trọng hơn và diễn ra âm thầm phía sau hậu trường chắc chắn sẽ hợp lý hơn.

Nhưng không phải chính trị gia nào cũng thích điều đó.

 

Andrew Harding