Bên trong trung tâm trục xuất ở New York

'Họ đối xử với chúng tôi như thú vật' – bên trong trung tâm trục xuất ở New York

Bà Monica Moreta Galarza đã cảm thấy nhẹ nhõm sau phiên điều trần nhập cư của chồng mình tại trụ sở liên bang số 26 Federal Plaza ở thành phố New York.

Khi thẩm phán đã ra lệnh cho người chồng Rubén Abelardo Ortiz López quay lại tòa vào tháng Năm, bà tin rằng điều đó đồng nghĩa với việc chồng mình được tạm hoãn nguy cơ bị trục xuất về Ecuador.

Thế nhưng, ngay khi hai người bước ra khỏi phòng xét xử cùng các con, các nhân viên di trú kéo bà khỏi vòng tay của chồng và quật bà ngã xuống đất trong khi bắt giữ người chồng.

"Một người trong số họ lao đến tôi với thái độ cực kỳ hung hăng, khiến tôi hoảng sợ, và cuối cùng anh ta đã quật tôi ngã xuống đất," bà Moreta Galarza kể lại News Mundo bằng tiếng Tây Ban Nha.

"Họ đối xử với chúng tôi như với thú vật."

Vụ việc sau đó đã lan truyền mạnh trên mạng xã hội và khiến một nhân viên di trú bị đình chỉ tạm thời.

Nhưng đây không phải là trường hợp cá biệt.

Phóng viên BBC đã chứng kiến những sự việc tương tự xảy ra tại tòa nhà, trong khi một số vụ khác - trong đó có cuộc đối đầu căng thẳng giữa nhân viên Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) với giới truyền thông - đã gây ra làn sóng phẫn nộ trong công chúng.

Theo một số luật sư, các hoạt động của ICE bên trong tòa nhà đã tạo nên một bầu không khí căng thẳng và nặng nề.

"Tôi thực sự chỉ có thể tóm gọn bằng một từ: sang chấn tâm lý," bà Allison Cutler, luật sư thuộc Nhóm Hỗ trợ Pháp lý New York (NYLAG) làm việc tại 26 Federal Plaza, nhận định.

"Đó là nỗi đau cho các thân chủ của chúng tôi, cho các gia đình bị chia cắt."

Dù nhiều vụ bắt giữ tại 26 Federal Plaza diễn ra nhanh chóng và không có bạo lực, giới phóng viên và luật sư đã chứng kiến nhiều cảnh hỗn loạn trong những tuần gần đây.

Vào một ngày thứ Ba cuối tháng 8, chứng kiến cảnh hàng chục nhân viên chấp pháp đang chờ bên ngoài một phòng xử bất ngờ ập đến một người đàn ông, hai phụ nữ và một cậu bé. Họ nhanh chóng bắt giữ người đàn ông, và một cảnh giằng co dữ dội diễn ra khi nhóm người cố bám lấy nhau.

Người phụ nữ bật khóc, cố ôm chặt lấy người đàn ông bị bắt, nhưng bị một nhân viên liên bang - dường như chính là người đã kéo bà Moreta Galarza khỏi chồng mình - cưỡng chế tách ra, trong lúc người đàn ông bị áp giải đi.

Thẩm phán đã cho đóng cửa phòng xử, nên BBC không thể xác minh thêm chi tiết vụ việc. Bộ An ninh Nội địa (DHS) không cung cấp thông tin về tình trạng hiện tại của người đàn ông, nhưng cho biết cơ quan này "nghiêm túc thực hiện trách nhiệm bảo vệ trẻ em".

DHS nói thêm rằng ICE cho phép cha mẹ lựa chọn: hoặc bị trục xuất cùng con, hoặc để con ở lại với người chăm sóc được chỉ định.

Sau khi hình ảnh vụ việc của bà Moreta Galarza lan truyền trên mạng xã hội, DHS thông báo viên chức liên quan đã bị kỷ luật.

Tuần trước, các nhân viên di trú lại bị ghi hình khi xô ngã hai phóng viên xuống đất khi hai người này đang tìm cách quay một vụ bắt giữ. Một trong hai người không thể đứng dậy và phải được đưa đến bệnh viện.

"Trước đây chưa từng có chuyện như vậy xảy ra với nhà báo," phóng viên ảnh Olga Fedorova - người cũng đã bị xô ngã – nói.

Bà Fedorova thường xuyên tác nghiệp tại tòa nhà này và cho biết rằng trước đó, "99% thời gian chúng tôi vẫn có thể làm việc cùng hoặc xung quanh các nhân viên liên bang mà không gặp sự cố nào."

Người phát ngôn của Bộ An ninh Nội địa (DHS) Tricia McLaughlin, cho biết trong một tuyên bố gửi BBC rằng các nhân viên đang thực hiện một vụ bắt giữ thì bị "một nhóm người gây rối và các phóng viên bao vây khiến công việc bị cản trở".

Bà McLaughlin nói thêm rằng "các nhân viên đã nhiều lần yêu cầu đám đông gồm những người gây rối và phóng viên lùi lại, di chuyển và rời khỏi thang máy".

Những cuộc chạm trán hỗn loạn với giới chức liên bang đã xảy ra nhiều lần trong năm nay tại tòa nhà ở khu Hạ Manhattan, khi các tòa án di trú trở thành trọng điểm của chiến dịch trục xuất hàng loạt do chính quyền Tổng thống Donald Trump chỉ đạo.

Theo dữ liệu của Dự án Dữ liệu Trục xuất (Deportation Data Project), một nửa trong số 3.320 người nhập cư bị ICE bắt giữ tại khu vực New York kể từ khi ông Trump nhậm chức cho đến cuối tháng Bảy đã bị bắt tại 26 Federal Plaza.

Những con số này cho thấy các tòa án và văn phòng di trú trong tòa nhà này đang trở thành đầu tàu cho kế hoạch trục xuất của chính quyền tại thành phố lớn nhất nước Mỹ.

Theo dữ liệu của dự án, khoảng ba phần tư số người bị bắt tại 26 Federal Plaza kể từ khi ông Trump nhậm chức không có tiền án hay cáo buộc hình sự nào đang chờ xét xử.

Các nhân viên thường xuyên áp giải nhiều người đang bị giam giữ ngay từ phiên điều trần, mà không cho họ cơ hội gặp luật sư.

"Chúng tôi chưa bao giờ thấy điều gì như thế này," Luật sư Benjamin Remy thuộc NYLAG chia sẻ. Ông Remy làm việc với người nhập cư tại Federal Plaza vài ngày mỗi tuần.

Ông cho biết nhiều người nhập cư nay không còn dám đến tòa. Trong một phiên điều trần vào tháng Tám, một người đàn ông có tiền án đã không trình diện. Vì thế, thẩm phán ra lệnh trục xuất ông khỏi Mỹ và bác đơn xin tị nạn của ông.

Việc ông có mặt hay không có thể cũng không thay đổi được kết quả, vì lực lượng thực thi di trú đã túc trực ngay bên ngoài phòng xử.

Bà Triciah Claxton, luật sư giám sát của tổ chức Safe Passage – một nhóm bảo vệ quyền lợi người nhập cư, đặc biệt là trẻ vị thành niên – nói rằng những người không có thị thực hoặc giấy tờ tương tự vốn dĩ luôn nằm trong diện có thể bị trục xuất.

"Trước đây, chính quyền thường tập trung vào những người có tiền sử phạm tội hoặc từng bị bắt," bà Claxton nói. Phần lớn thân chủ của bà chỉ tham gia phiên tòa qua hình thức trực tuyến để tránh bị bắt giữ.

Nhưng giờ đây, theo bà Claxton, tấm lưới bắt giữ đã được giăng rộng hơn.

"Rất nhiều người vẫn đang trong quá trình xét duyệt - họ có hồ sơ xin tị nạn đang chờ, hoặc các đơn xin bảo hộ khác - nhưng vẫn bị bắt đi."

Các chuyên gia pháp lý cho rằng đây là sự lạm dụng hệ thống tòa án, đẩy người nhập cư vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: nếu họ đến tòa như được yêu cầu, họ có thể bị bắt; nhưng nếu không đến, thẩm phán có thể ra lệnh trục xuất vắng mặt.

Chính phủ lập luận rằng họ có thẩm quyền rộng lớn để giam giữ những người ở Mỹ bất hợp pháp.

Chính quyền nói mục tiêu của họ là trục xuất tội phạm nguy hiểm, và Nhà Trắng và Bộ An ninh Nội địa thường xuyên công bố các vụ bắt giữ người nhập cư không giấy tờ có tiền sử bạo lực.

Họ cho biết việc bắt giữ ngay tại tòa di trú là vì lý do an toàn.

"Các hoạt động thực thi của DHS được nhắm mục tiêu rất cụ thể, và các nhân viên luôn thẩm định kỹ lưỡng. Chúng tôi biết rõ mình đang nhắm tới ai trước khi hành động," một quan chức của cơ quan này nói.

Một cuộc khảo sát của New York Times/Siena cho thấy 54% người được hỏi ủng hộ việc trục xuất những người ở Mỹ bất hợp pháp, và hơn một nửa (51%) cho rằng chính phủ đang nhắm đúng đối tượng.

Về trường hợp của ông Rubén Abelardo Ortiz López – chồng bà Moreta Galarza bị đẩy ngã tại tòa, chính quyền nói ông là tội phạm bạo lực và việc bắt giữ ông tại tòa là có cơ sở.

Theo họ, ông Ortiz López đã nhập cảnh trái phép vào Mỹ vào ngày 20/3/2024 và bị truy nã sau khi bị bắt ngày 18/6 vì tội "hành hung và cố ý gây tắc nghẽn đường hô hấp hoặc tuần hoàn".

"Tổng thống Trump và Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem sẽ không cho phép những kẻ nhập cư phạm pháp khủng bố công dân Mỹ," tuyên bố nêu thêm.

"Nếu bạn vào đất nước chúng tôi bất hợp pháp và vi phạm pháp luật, chúng tôi sẽ bắt giữ bạn - và bạn sẽ không bao giờ được trở lại đây."

Nhưng với bà Moreta Galarza, vụ việc tại tòa án gợi lại những bất công mà bà kể rằng mình đã từng phải trốn chạy ở quê nhà Ecuador.

"Tôi đã chịu rất nhiều đau khổ ở đất nước mình. Tôi không được bảo vệ, và chính quyền ở đó chẳng hề quan tâm," bà nói News Mundo.

Bà chia sẻ thêm rằng chưa bao giờ nghĩ điều tương tự lại xảy ra với mình ở Mỹ.

"Thật kinh khủng. Giờ đây tôi cảm thấy bản thân mình chẳng còn chút giá trị nào."

Kayla Epstein