Hà Nội cấm xe xăng, Nhật Bản cảnh báo nguy cơ mất thị trường tỷ đô

Vào tháng Bảy, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã ban hành chỉ thị cấm xe máy chạy bằng xăng vào trung tâm thủ đô từ giữa năm 2026.

Chỉ thị được đưa ra trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực giảm mức độ ô nhiễm không khí cao.

Lệnh này sẽ được áp dụng rộng hơn vào năm 2028 tại các tỉnh, thành phố khác ở Việt Nam.

Sau đó, Đại sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội đã gửi thư cho các cơ quan chức năng Việt Nam, nêu rõ lệnh cấm đột ngột có thể "ảnh hưởng đến việc làm trong các ngành công nghiệp hỗ trợ" như đại lý xe máy và nhà cung cấp phụ tùng.

Đại sứ quán Nhật từ chối chia sẻ toàn bộ nội dung bức thư, vốn được đưa tin lần đầu tiên trên Reuters.

Đại sứ quán cũng kêu gọi các cơ quan chức năng Việt Nam xem xét một "lộ trình phù hợp" cho quá trình điện khí hóa, bao gồm giai đoạn chuẩn bị và triển khai các quy định theo từng giai đoạn.

Cơ quan này cũng từ chối cho biết thời điểm bức thư được gửi, mặc dù một quan chức chính phủ Nhật Bản cho biết bức thư đã được chuyển vào tháng Chín.

Thị trường xe hai bánh của Việt Nam là một trong những thị trường lớn nhất thế giới - ước tính trị giá 4,6 tỷ đô la trong năm nay, theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence - với số lượng xe máy được đăng ký năm ngoái chiếm gần 80% dân số 100 triệu người của cả nước.

Đây là một trong những tỷ lệ sở hữu xe máy cao nhất toàn cầu.

Nhà sản xuất cảnh báo về khả năng phá sản

Hiệp hội cảnh báo rằng lệnh cấm có thể dẫn đến "gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản" đối với các công ty trong chuỗi cung ứng, theo bản sao của bức thư mà Reuters đã xem.

Các nhà sản xuất cho biết lệnh cấm có thể gây ra "hiệu ứng lan tỏa" đối với hàng trăm ngàn công nhân và gián đoạn hoạt động của gần 2.000 đại lý và khoảng 200 nhà cung cấp linh kiện.

Hiệp hội kêu gọi thực hiện một giai đoạn chuyển tiếp "với thời gian chuẩn bị tối thiểu từ hai đến ba năm" để họ có thời gian điều chỉnh dây chuyền sản xuất trong khi mạng lưới trạm sạc và các tiêu chuẩn an toàn được mở rộng.

Theo ba nguồn tin của Reuters, cho đến nay, các quan chức Việt Nam vẫn từ chối hành động theo yêu cầu từ chính phủ và các nhà sản xuất Nhật Bản.

Chính phủ Việt Nam cho biết lệnh cấm là cần thiết để giải quyết mức độ ô nhiễm không khí cao ở Hà Nội.

Chính quyền Thành phố HCM, đô thị lớn nhất Việt Nam, cũng đã hé lộ kế hoạch hạn chế xe chạy bằng xăng.

Giải quyết những lo ngại về việc chuyển đổi sang năng lượng điện, Thủ tướng Chính đã nói với các giám đốc điều hành Nhật Bản vào tháng Tám rằng việc giảm phát thải là một vấn đề toàn cầu đòi hỏi những nỗ lực chung để lựa chọn giải pháp tối ưu nhất với lộ trình phù hợp, theo cổng thông tin chính phủ.

Tại Việt Nam, Honda đồng nghĩa với xe máy

Honda, công ty kiểm soát 80% thị trường xe hai bánh tại Việt Nam với 2,6 triệu xe được bán ra vào năm ngoái, đã dẫn đầu phong trào yêu cầu các cơ quan chức năng sửa đổi chỉ thị, theo ba nguồn tin - những người đã tham dự hoặc được thông báo về các cuộc họp với chính phủ Việt Nam và các quan chức khác trong những tháng gần đây.

Theo một nguồn tin, một đại diện của Honda đã nêu ra khả năng công ty có thể xem xét thu hẹp sản xuất tại Việt Nam để ứng phó.

Honda cho biết họ đang theo dõi chặt chẽ tình hình, nhưng không có kế hoạch đóng cửa các nhà máy.

Nhà sản xuất Nhật Bản này có bốn nhà máy tại Việt Nam, nơi họ chiếm ưu thế đến mức tên thương hiệu của họ đã trở thành cách nói tắt của "xe máy" trong tiếng Việt.

Hầu hết tất cả xe máy mà hãng Honda bán tại Việt Nam và các nơi khác đều chạy bằng xăng.

Tuy nhiên, Honda cũng cung cấp các mẫu xe CUV e: và ICON e: chạy bằng pin tại Việt Nam.

Doanh số bán hàng của Honda tại Việt Nam đã giảm gần 22% trong tháng Tám so với tháng Bảy, tháng lệnh cấm được công bố, trước khi phục hồi nhẹ vào tháng Chín.

Công ty đã ghi nhận mức giảm doanh số hai chữ số so với cùng kỳ năm trước trong tháng Tám và tháng Chín.

Khi mảng kinh doanh ô tô của Honda bị chèn ép bởi sự cạnh tranh gay gắt do xu hướng chuyển dịch toàn cầu sang xe điện, hãng này đã ngày càng phụ thuộc hơn vào mảng xe máy như một nguồn tạo lợi nhuận chính.

Doanh số của VinFast đang tăng - nhanh chóng

Trong khi đó, doanh số bán xe máy điện và xe đạp điện do VinFast, công ty được niêm yết trên sàn Nasdaq đã tăng 55% lên gần 70.000 trong quý hai năm 2025 so với quý một.

Theo một cuộc khảo sát người tiêu dùng do công ty nghiên cứu thị trường Asia Plus thực hiện vào tháng Chín, doanh số bán xe máy điện và xe đạp điện dự kiến ​​sẽ tăng mạnh sau lệnh cấm.

Các biện pháp môi trường được đề xuất cũng đã tác động đến doanh số bán xe chạy xăng của Việt Nam - giảm 18% trong tháng Chín so với cùng kỳ năm trước - đối với các thành viên của Hiệp hội Các nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA), trong đó bao gồm một số thương hiệu Nhật Bản.

Tháng trước, VAMA cho biết họ không cho rằng lệnh cấm xe máy sẽ gây ra tác động trực tiếp, nhưng thừa nhận rằng "một số khách hàng vẫn còn e ngại mua xe mới" sau thông báo của chính phủ.

Theo dữ liệu từ VAMA, nhà sản xuất ô tô Nhật Bản Toyota đang dẫn đầu thị trường với hơn một phần tư tổng doanh số bán xe trong tháng Chín.