BM: Việt Nam và Myanmar, ai chậm hơn ai?

Thursday, April 4, 2013

Việt Nam và Myanmar, ai chậm hơn ai?

Vụ cháy ở Rangoon báo động về vấn đề sắc tộc Miến Điện

Kể từ khi tiến trình dân chủ hóa tại Miến Điện tăng tốc, trên truyền thông quốc tế và khu vực đã có nhiều so sánh chuyển biến mạnh mẽ ở nước này với Việt Nam.

Theo đánh giá đó, Việt Nam ‘tụt hậu’ vì ngày càng siết chặt báo chí và từ chối đa nguyên chính trị, trong lúc Miến Điện cho đối lập vài mươi ghế trong Quốc hội và để báo chí tư nhân xuất bản.

Nhưng những tuần gần đây, tình hình tại Miến Điện cho thấy các vấn đề nội bộ, nhất là thù hằn sắc tộc và tôn giáo, vẫn còn sâu nặng, và tạo điều kiện cho tác động từ bên ngoài.

Thảm kịch di tản của thuyền nhân Rohingya theo Hồi giáo từ bang Rakhine có bạo loạn đã khiến Tổ chức Hồi giáo Quốc tế (IMO) và nhiều nhóm nhân quyền đã lên tiếng.

Chia sẻ trách nhiệm

Dư luận Phương Tây vốn ủng hộ phe đối lập dân chủ Miến Điện cũng đặt câu hỏi về điều họ cho là thụ động của bà Aung San Suu Kyi trước xung đột sắc tộc ở Rakhine.

Cùng lúc, hòa giải giữa các nhóm sắc tộc ly khai tại bang Kachin giáp Vân Nam với chính quyền Miến Điện vẫn chưa có cơ hội hoàn tất, dù đã có Trung Quốc đóng vai trò trung gian.

Nhưng không chỉ tại các vùng xa, mà gần đây ngay tại Rangoon, đô thị lớn nhất Liên bang Myanmar cũng xảy ra một vụ hỏa hoạn làm chết nhiều trẻ em Hồi giáo.

Trước đó, hôm 22 tháng 3, chính quyền đã phải ban hành tình trạng thiết quân luật tại thị trấn Meiktila ở vùng Mandalay, nơi bạo động bùng nổ chỉ vì một vụ cãi cọ nơi cửa hàng.

Các nhóm ly khai vũ trang vẫn còn làm chủ vùng rừng núi Miến Điện

Phóng sự mới nhất trên BBC World của Jonathan Head đã nêu bật nạn thù ghét tôn giáo tại vùng này, nơi một số sư sãi Phật giáo thân chính quyền đã công khai tuyên truyền chống Hồi giáo.

Trong một diễn biến nhỏ có chiều hướng tiến bộ, sau sự can thiệp của bà Suu Kyi, chủ dự án mỏ đồng liên doanh với Trung Quốc ở Monywa, Bắc Miến Điện, đã trả lại 900 acre đất cho dân sau nhiều cuộc biểu tình.

Như thế, vì đồng ý tham chính, bà Suu Kyi cũng phải lo việc nước chung với các tướng lĩnh một cách cụ thể về an sinh quốc kế chứ không chỉ đứng một bên để phê phán.

Và dư luận cũng đang mong chờ bà nói rõ ràng hơn, nhanh chóng hơn về các vấn đề sắc tộc đầy gai góc.

Quá trình mở cửa và dân chủ hóa tại Miến Điện là bước đi mạnh dạn chia sẻ quyền lực và trách nhiệm giữa phái tiến bộ của ông Thein Sein trong quân đội với lực lượng của bà Aung San Suu Kyi.

Tiến trình này tại Miến Điện có nhiều điểm giống thỏa thuận chia sẻ quyền lực giữa đảng Cộng sản của Đại tướng Wojciech Jaruzelski ở Ba Lan hồi thập niên 1980 với phe Công đoàn Đoàn kết và nhân vật được giải Nobel Hòa Bình, ông Lech Walesa.

Nhưng nếu như ở Ba Lan khi đó thỏa thuận Bàn Tròn được quốc tế ủng hộ là đủ để xoay chuyển tình hình thì tại Miến Điện ngày nay, cái bắt tay của bà Aung San Suu Kyi và ông Thein Sein, cả hai cùng nhóm sắc tộc Burman đa số, có vẻ chưa đủ.

Có thể coi dân chủ hóa ở Miến Điện là quá trình bắt đầu giữa người Miến với nhau để sau đó, bước tới thực sự thống nhất quốc gia, giải quyết các phe phái quân sự sắc tộc ly khai có hàng vạn quân vẫn làm chủ các vùng rừng núi.

Trong lúc họ chưa kịp hoàn tất hồ sơ đó thì lại nổ ra vấn đề giữa cộng đồng Hồi giáo và Phật giáo, nhắc lại cuộc xung đột âm ỉ, kéo dài tương tự làm hàng nghìn người chết ở Nam Thái Lan.

Giải pháp 'chính trị đi trước' ở Miến Điện cũng chưa chắc đã nhanh chóng tạo đà cho 'kinh tế theo sau'.

Nhiều điều gần gũi

Bà Aung San Suu Kyi tham chính sau thỏa thuận chia sẻ quyền lực với các tướng lĩnh

So sánh với Việt Nam thì quả là khập khiễng.

Việt Nam đã thống nhất đất nước và vấn đề sắc tộc trong nhiều năm qua vẫn nằm trong tầm kiểm soát của chính quyền trung ương, dù đôi khi có nảy sinh điềm nóng ở một số vùng xa.

Về kinh tế, Việt Nam cũng đã cải tổ sớm hơn nhiều so với Miến Điện và đang chuẩn bị bước lên ngưỡng thu nhập trung bình trong khi Miến Điện còn thiếu vắng gần như toàn bộ cơ sở hạ tầng và vẫn là một trong số nước ‘nghèo khổ nhất châu Á’, theo đánh giá của BBC Monitoring.

Nhưng cũng vì thế, không có lẽ gì mà Việt Nam lại phải chịu tiếng ‘tụt hậu’ so với Miến Điện, nếu đánh giá trên cơ sở các tiêu chí kinh tế, trình độ phát triển, năng lực hội nhập và tính thống nhất.

Nhưng lẽ điều mà các vị lãnh đạo Việt Nam cần làm là thúc đẩy cuộc đối thoại ‘Việt – Việt’ như giữa người Burman đa số tại Miến Điện đã làm.

Vì Việt Nam đi trước Miến Điện trong nhiều lĩnh vực nhưng các luồng khối tư duy trong chính nhóm Việt (Kinh) hóa ra vẫn chưa đồng nhất.

Chia cắt Nam Bắc hay chia rẽ Quốc Cộng đã thuộc về dĩ vãng nhưng các viễn kiến về tương lai đất nước, về câu hỏi Việt Nam muốn trở thành quốc gia như thế nào thì vẫn chưa có đồng thuận, ngay cả trong đa số người dùng tiếng Việt, trong và ngoài nước.

Cuộc tranh luận về Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp này là một dịp tốt để đối thoại về các vấn đề đó.

Không có lẽ gì mà Việt Nam lại phải chịu tiếng ‘tụt hậu’ so với Miến Điện"

Lùi lại lịch sử một chút thì ta sẽ thấy các lo ngại phe nhóm, đảng phái hóa ra thật nhỏ bé so với cuộc hành trình xuyên nhiều thế kỷ của các dân tộc Đông Nam Á.

Trước khi người Phương Tây kéo đến thì bên ngoài Đế chế Trung Hoa, vùng Đông Nam Á là nơi các vương triều Ava, Sukhothai, Ayutthaya, Angkor, Champa và Đại Việt tranh giành ảnh hưởng.

Sau này ba nước lớn nhất còn lại là Myanmar, Thái Lan và Việt Nam về số phận tuy khác nhau nhưng cũng chia sẻ nhiều điều gần gũi trong các bước thăng trầm của thời cuộc.

Và hiện nay thì dù mức độ phát triển, nhịp điệu chính trị của mỗi nước một khác nhưng sự ganh đua ngấm ngầm vẫn còn đó, thể hiện qua bóng đá, qua kinh doanh, qua các diễn đàn vùng.

Ai đi trước về sau hay đi sau về trước trong giai đoạn vài ba năm có thể không quá quan trọng.

Điều quan trọng là hướng đi cho Việt Nam trong nhiều thập niên tới.

ASEAN khác EU nên Việt Nam có đổi tên nước là gì, chọn hiến pháp mới ra sao là chuyện hoàn toàn do người Việt quyết định với nhau, người Thái Lan, Indonesia hay Miến Điện sẽ không lên tiếng.

Nhưng chắc chắn có người trong số họ sẽ yên tâm nếu Việt Nam cứ cài số lùi và lo ngại nếu Việt Nam tiến quá nhanh trong cuộc cạnh tranh khu vực.

Nguyễn Giang