Năm 2010, số lượng
xe hơi toàn cầu tăng vọt, vượt quá mức một tỉ chiếc, và ngày càng tăng mạnh kể
từ đó đến nay.
Từ Bắc Kinh tới
Mexico City cho tới Dehli, việc làm chủ xe hơi đang càng lúc càng trở nên phổ biến,
gây tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường.
Nhiều thành phố lớn
đã áp dụng những bước đi nhằm đối phó với tình hình: tạm cấm xe hơi, buộc phải chuyển
từ xe chạy diesel sang chạy khí tự nhiên, đánh thuế nặng hơn đối với những người
mua xe, v.v...
Một điều hiển nhiên
là xe hơi đang ngày càng không được hoan nghênh. Tại sáu địa điểm dưới đây, xe
hơi đang rơi vào thế bất lợi với những biện áp hạn chế còn
'khắc nghiệt' hơn.
Paris, Pháp
Paris là một trong
sáu địa điểm dẫn đầu, với gần 24 ngàn xe đạp cho thuê trong thành phố
Chậm nhất là tới
2020, những chiếc xe cũ kỹ sẽ bị cấm hoàn toàn; chỉ các xe sản xuất từ 2011 trở
lại đây mới được phép lưu thông.
Mối ác cảm của Thị
trưởng Paris Anne Hidalgo đối với tình trạng gây ô nhiễm môi trường của xe hơi
đã trở thành điểm nổi bật trong chính sách điều hành của bà: Hồi tháng Chín năm
ngoái, Paris đã thử một "ngày không xe hơi" ở khắp các khu vực rộng lớn
trong thành phố.
Năm nay, bà Hidalgo
đã mở rộng chương trình cải thiện chất lượng không khí "Hơi thở
Paris" bằng cách biến đại lộ Avenues des Champs-Élysées tấp nập thành khu
phố đi bộ thân thiện cho khách du lịch vào ngày Chủ Nhật đầu tiên của mỗi tháng
(trùng với ngày các bảo tàng Paris mở cửa miễn phí hàng tháng).
Oslo, Na Uy
Đoạn phố đi bộ dài
12km của Oslo ở ngay trước biển là nơi không có bóng dáng xe hơi - nhưng nơi
này cũng là nơi giá lạnh trong mùa đông, cho nên vỉa hè được làm bằng vật liệu
đặc biệt, chịu được nhiệt độ xuống tới âm 25 độ C
Trung tâm thủ đô Na
Uy có thể sẽ trở thành nơi không có xe hơi, sớm nhất là vào năm 2019, nhằm giảm
bớt tình trạng ô nhiễm.
Tất nhiên, điều này
xảy ra với giả thiết là kế hoạch không bị các chủ doanh nghiệp phản đối - những
người cho rằng lệnh cấm như vậy sẽ làm mất đi khả năng di chuyển của 11 trong tổng
số 57 trung tâm mua sắm.
JH Crawford, người
sáng lập ra trang mạng CarFree.com hồi 1996, nói rằng Oslo sẽ là thủ đô đầu
tiên trên thế giới cấm xe cộ.
"Tại Âu châu,
cuộc thảo luận về chủ đề cấm xe hơi diễn ra khá chậm chạp, không có mấy tiến
triển," ông nói.
Nhưng không phải ở
đâu cũng vậy. Crawford gần đây đã chuyển tới Bhatapur, Nepal, bởi nơi đây được
cho là sẽ là nơi không có xe cơ giới, nhưng ông nói lời cam kết đó đã không được
giữ vững.
"90% vấn đề là
do xe máy gây ra," Crawford nói.
Tuy nhiên, Oslo đang
nghiên cứu mô hình một trung tâm thành phố không có xe hơi, xe máy, chỉ để dành
cho người đi bộ và đi xe đạp - khu trung tâm sẽ vẫn được phục vụ bởi xe buýt và
xe điện, các tường thuật nói.
Thiên Phủ, Trung cộng
Thành phố vệ tinh
đang trong kế hoạch xây dựng này của Thành Đô nhằm hạn chế lượng xe cơ giới lưu
thông trên đường
Trung cộng nay là thị
trường xe hơi lớn nhất thế giới, với lượng xe Buick tiêu thụ hàng năm còn cao
hơn ở Hoa Kỳ. Thành phố vệ tinh trong dự kiến quy hoạch này của Thành Đô nằm ở
tây nam Trung cộng, nơi còn được gọi với cái tên Great City, với dân số chừng
80 ngàn người, là nơi khởi đầu cho việc chuyển sang hạn chế sở hữu xe tư nhân.
Chỉ có một nửa đường
sá ở thành phố là có khả năng phục vụ được bất kỳ phương tiện cơ giới nào, theo
thiết kế quy hoạch của các kiến trúc sư từ Chicago là Adrian Smith và Gordon
Gill.
Nhóm thiết kế muốn rằng
thành phố sẽ giảm bớt 60% chất thải carbon dioxide so với các nơi có lượng cư
dân tương tự, và cắt giảm đáng kể lượng xe hơi lưu thông trên đường là một
trong các cách nhằm đạt mục tiêu này.
Các phương tiện công
cộng sẽ đưa người dân tới Thành Đô ở gần đó, và nhiều cư dân địa phương có
thể đi bộ đi làm.
Nhưng Thiên Phủ, vốn
có thể là một mô hình cho các dự án phát triển đô thị khác tại Trung cộng, cần
phải được xây dựng trước cái đã. Kế hoạch theo đó thành phố sẽ được hoàn thành
chậm nhất là vào năm 2020 đã vấp phải một số vấn đề phân vùng.
Hydra, Hy Lạp
Vào năm 1960, ca sĩ,
nhạc sĩ sáng tác ca khúc Leonard Cohen mua một ngôi nhà trên hòn đảo Hydra của
Hy Lạp và viết thư cho mẹ mình rằng "con sống trên một ngọn đồi và cuộc sống
ở đây diễn ra hoàn toàn giống như nó đã từng thế từ hàng trăm năm trước".
Điều này đến nay vẫn
đúng. Hydra, nằm ở Biển Aegean, vẫn là nơi duy trì cách sống cũ, và một trong
những hoạt động bảo tồn hiệu quả nhất là lệnh cấm xe cộ (trừ các xe chở rác cỡ
nhỏ).
Những phố lát sỏi nhằm
để người dân đi bộ chậm rãi, hoặc để cưỡi lừa. Nét hấp dẫn của Hydra không bị
phá hỏng bởi những ô vạch đỗ xe hơi, hay các điểm đổ nhiên liệu, và việc cấm
xây dựng các công trình mới đã giúp bảo vệ được nét kiến trúc đẹp đẽ của hòn đảo.
Hydra đông đúc nhộn
nhịp đến mức đáng ngạc nhiên trong những năm qua. Nhà văn Henry Miller tới thăm
vào năm 1930. Bộ phim Boy on a Dolphine của Sophia Loren được quay ở đây vào
1957.
Được biết trong số
các du khách tới thăm đảo có cả Richard Burton, Mick Jagger và Keith Richards,
các thành viên của ban nhạc Anh Pink Floyd, Joan Collins và Jakie Onassis.
Michigan, Hoa Kỳ
Khá lạ lùng là nơi
trung tâm của nền công nghệ xe hơi Hoa Kỳ từ những ngày đầu, nay lại trở thành
tiểu bang có đường xa lộ cấp liên bang duy nhất không chạy xe hơi, đường M-185
kéo dài 8 dặm ở đảo Mackinac Island thuộc Lake Huron.
Với lượng cư dân địa
phương chỉ có 500 người (nhưng có rất nhiều du khách đến trong dịp hè), hòn đảo
đã tỏ rõ quan điểm của mình đối với xe hơi từ năm 1898, là lúc đảo bắt đầu cấm
"việc chạy các xe không có ngựa kéo trong phạm vi giới hạn khu
làng".
Ngày nay, tại đảo
Mackinac Island, du khách và dân địa phương chỉ đi bộ, đi xe đạp hoặc dùng các
cỗ xe ngựa kéo.
Cách Detroit không
xa, thành phố Ann Arbor của Michigan là nơi hướng tới tương lai, nhưng nơi đây
cũng không hề lơi lỏng chủ đề xe cộ: cơ sở thử nghiệm Mcity của Đại học Michigan
là một thành phố thu nhỏ có đầy đủ mọi thứ, được xây dựng để thử nghiệm hình thức
xe tự quản, bên cạnh các tòa nhà, các tuyến phố nhiều làn đường và hệ thống đèn
giao thông giả định. Sự trỗi dậy của xe tự hành và các chương trình đi chung xe
có thể sẽ là điềm cáo chung cho các thành phố tấp nập xe hơi.
"Hoàn toàn có
thể xảy ra tình huống là các thành phố sẽ ngày càng hiếm có xe tư nhân, bởi xe
taxi tự động, các phương tiện giao thông công cộng và việc đi bộ sẽ trở thành
những mô hình giao thông phổ biến hơn," Susan Shaheen, đồng giám đốc Trung
tâm Nghiên cứu Giao thông Bền vững thuộc Đại học California, Berkeley, nói.
"Với xe tự
hành, nhu cầu đỗ xe ở các khu vực trung tâm thành phố sẽ giảm bớt, cho nên các
khu vực đỗ xe có thể chuyển mục đích sử dụng. Các thành phố châu Âu đặc biệt
thích hợp cho việc này, bởi đó vốn đã là các thành phố nhỏ, đông dân cư và đường
phố chật hẹp."
New York City, Hoa Kỳ
Manhattan mỗi ngày
trong tuần có tới hơn một triệu rưởi xe hơi ra vào. Cho nên nơi này khó có thể
trở thành thành phố vắng bóng xe hơi.
Nhưng đoạn phố đi dạo
High Line, được xây dựng trên hệ thống đường ray xe lửa có từ thời thập niên
1930 nay đã không còn được sử dụng, rồi được nối dài thêm 1,45 dặm, từ khu
Greenwich Village kế bên cho tới Phố 34, đã được ca ngợi về việc khuyến khích
người dân thành phố bỏ qua dịch vụ taxicab để đi bộ dọc con đường trồng đầy
hoa, nằm cao 30 bộ phía trên khu vực West Side của Manhattan.
"Mọi người tới
biểu diễn nghệ thuật, tới tổ chức đám cưới ở đó," Deborah Gordon, giám đốc
của Chương trình Năng lượng và Môi trường Carnegie Endowment Energy and Climate
Program, cũng là đồng tác giả cuối Hai Tỉ Xe Hơi, nói.
Và các thành phố
khác, trong đó có Chicago, Sydney và Seoul, cũng đã áp dụng các chương trình nhằm
thay thế các đường cao tốc, đường hỏa xa cũ kỹ bằng các công viên trên không.
Jim Motavalli
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.