Sự xuất hiện của chatbot AI DeepSeek của Trung cộng đã gây chấn động thế giới, nhưng đối với những người theo dõi quốc gia này, điều đó không có gì ngạc nhiên.
Trung cộng đã dần nâng cao chuyên môn trong các sản phẩm công nghệ cao, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo (AI), trong mười năm qua như một phần của kế hoạch đầy tham vọng có tên "Sản xuất tại Trung cộng 2025".
Đối với các nhà phân tích, sự thành công của DeepSeek là bằng chứng cho thấy dự án lớn này đã thành công.
"Sản xuất tại Trung cộng 2025" được chính phủ Trung cộng công bố vào năm 2015 với sự phô trương rầm rộ.
Ý tưởng là biến cụm từ phổ biến được in dưới cùng của hàng triệu món đồ hàng ngày từ một thuật ngữ của sản xuất chất lượng thấp thành một dấu hiệu của sản xuất công nghệ cao, chất lượng cao.
Mười ngành công nghệ đã được chọn là các lĩnh vực then chốt mà Trung cộng có thể thống trị vào năm 2025.
AI, điện toán lượng tử, xe điện, năng lượng tái tạo, công nghệ pin đều được đề cập trong các văn bản chi tiết.
Ở nhiều lĩnh vực trong số này, Trung cộng đã thành công trong việc trở thành một người chơi lớn và ở một số lĩnh vực, thậm chí vượt qua cả những mục tiêu lạc quan nhất.
"'Sản xuất tại Trung cộng 2025' theo tôi phần lớn là rất thành công," Tiến sĩ Yundan Gong, một chuyên gia về Kinh tế Phát triển tại trường Kings College London, bình luận.
"Trong nhiều ngành công nghiệp, Trung cộng đang bắt kịp với vị trí dẫn đầu và ở một số ngành, Trung cộng thậm chí đang dẫn đầu," bà nói.
Trung cộng đã vượt qua các trung tâm sản xuất ô tô trước đây (Đức, Nhật Bản, Mỹ) và đang bán được nhiều ô tô hơn bất kỳ quốc gia nào khác nhờ vào các nhà sản xuất xe điện ăn khách như BYD.
Rất nhiều thành công trong lĩnh vực xe điện có liên quan đến việc Trung cộng hiện cũng là nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới.
Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, Trung cộng chịu trách nhiệm cho khoảng 80-95% chuỗi cung ứng toàn cầu về tấm pin mặt trời, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA). Các nhà nghiên cứu cho hay Trung cộng là một cường quốc về năng lượng tái tạo và đến năm 2028, họ dự đoán rằng 60% tổng năng lượng tái tạo của thế giới sẽ được tạo ra ở Trung cộng.
Cả trong lĩnh vực máy bay không người lái (drone) - Trung cộng cũng thống trị bầu trời. Công ty DJI có trụ sở tại Thâm Quyến chiếm 70% thị phần toàn cầu, theo công ty cung cấp dữ liệu BCC Research - họ cho hay ba trong số 10 nhà sản xuất drone hàng đầu thế giới là của Trung cộng.
Để đạt được mục tiêu của mình, Đảng Cộng sản Trung cộng đã đặt ra hơn 250 mục tiêu nhỏ trong một lộ trình chi tiết. Theo phân tích từ báo South China Morning Post, 86% trong số đó đã được hoàn thành.
"Điều mà Trung cộng đã thành công là sử dụng mô hình chủ nghĩa tư bản được nhà nước hậu thuẫn, theo đó chính phủ thực sự đặt ra một chương trình nghiên cứu và tài trợ," Lindsay Gorman, giám đốc điều hành của tổ chức tư vấn German Marshall Fund và cựu cố vấn của Tổng thống Joe Biden, bình luận.
Bà Gorman chỉ ra khả năng của Trung cộng trong việc thu hút nhân tài nước ngoài và khuyến khích các công ty nước ngoài thành lập liên doanh với các công ty Trung cộng.
Một lượng lớn tiền cũng đã được đầu tư. Theo nghiên cứu của Quốc hội Mỹ, chính phủ Trung cộng đã lên kế hoạch huy động hoặc chi 1,5 ngàn tỷ đô la cho các khoản tài trợ nghiên cứu, phát triển hoặc mua các công ty nước ngoài. Theo báo cáo, hơn 627 tỷ đô la được chi cho đến năm 2020.
"Sản xuất tại Trung cộng 2025" đã thành công đến mức chỉ sau vài năm, chính phủ đã ngừng sử dụng thuật ngữ này vì nó gây hiềm khích với các đối thủ.
Nhưng đã quá muộn và trong những năm gần đây, các nước phương Tây đã bắt đầu áp đặt nhiều lệnh cấm và hạn chế nghiêm ngặt hơn đối với việc xuất khẩu công nghệ sang Trung cộng.
Mục đích của các biện pháp này là làm chậm quá trình phát triển của Trung cộng ở một số lĩnh vực như vi mạch và dường như các biện pháp này đang có hiệu quả.
Tuy nhiên, ở những lĩnh vực khác, một số nhà phân tích cho rằng các hạn chế có thể đã thúc đẩy Trung cộng tiến lên. Xét cho cùng, việc trở nên tự chủ hơn là động lực chính cho "Sản xuất tại Trung cộng 2025" ngay từ đầu.
"Có một câu ngạn ngữ cổ ở Trung cộng - 'cuộc sống luôn tìm ra lối đi riêng'," Giáo sư Peng Zhou, Giáo sư Kinh tế Ứng dụng tại Trường Kinh doanh Đại học Cardiff, nhận xét.
"Các hạn chế và lệnh trừng phạt chỉ thay đổi cách thực hiện, chứ không thay đổi hướng đi," ông nói.
Các chuyên gia như Giáo sư Zhou chỉ ra DeepSeek như một ví dụ điển hình cho điều này. Công ty không thể có được những con chip mạnh nhất để đào tạo mô hình của mình vì các biện pháp kiểm soát xuất khẩu từ phía Mỹ.
Thay vào đó, họ cho biết đã sử dụng những con chip cũ hơn, yếu hơn và đổi mới các kỹ thuật mới để xây dựng trợ lý ảo ấn tượng của mình với chi phí thấp hơn nhiều và dùng ít thiết bị hơn.
Những tuyên bố này đang bị một số đối thủ hoài nghi nhưng DeepSeek đã gây sốc cho Mỹ và Tổng thống Trump gọi đó là một "lời cảnh tỉnh" cho các gã khổng lồ AI của đất nước.
Mặc dù Trung cộng đã có những tiến bộ đáng kể trong lĩnh vực AI với kế hoạch "Made in China 2025", Mỹ vẫn được xem là quốc gia dẫn đầu thế giới về lĩnh vực này.
Trong sân chơi điện toán lượng tử, Mỹ đang dẫn đầu ở hầu hết các lĩnh vực mặc dù các nhà khoa học Trung cộng công bố nhiều bài nghiên cứu liên quan đến lượng tử hàng năm hơn bất kỳ quốc gia nào khác.
Để đáp lại Trung cộng, Mỹ cũng đang đầu tư mạnh mẽ, với hàng trăm tỷ đô la từ cả khu vực tư nhân và nhà nước, vào các lĩnh vực như sản xuất vi mạch, khoa học, và cơ sở hạ tầng cho AI.
Một trong những khó khăn tiềm tàng khác mà Trung cộng có thể đối mặt là những lo ngại về an ninh quốc gia. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của TikTok, mạng xã hội đầu tiên không phải của Mỹ đạt được thành công toàn cầu, đang bị đe dọa do khả năng bị cấm ở Mỹ vì những lo ngại về an ninh quốc gia và hoạt động gián điệp. Tương lai của các ứng dụng thương mại điện tử Trung cộng như Temu và Shein cũng đang bị lung lay tương tự như số phận của DeepSeek.
Tuy vậy, chỉ cần nhìn vào Huawei, gã khổng lồ viễn thông Trung cộng, là thấy rằng vẫn có "đất sống" bên ngoài phương Tây. Huawei từng là một trong những công ty hàng đầu về thiết bị 5G và sản xuất điện thoại di động, nhưng đã bị "chặn đứng" vào năm 2019 khi vướng vào các lệnh trừng phạt và cấm vận do lo ngại về an ninh quốc gia.
Giờ đây, Huawei đã chuyển hướng sang các thị trường khác trên thế giới, bắt đầu tự sản xuất vi mạch và vừa công bố doanh thu 100 triệu đô la cùng mức tăng trưởng ấn tượng. Có vẻ như họ đang dần vượt qua những khó khăn do các hạn chế từ phương Tây gây ra.
Joe Tidy
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.