BM: Mèo hoang dã và mèo nhà

Saturday, September 10, 2016

Mèo hoang dã và mèo nhà

Mèo rất dễ thương, cho nên nhiều người trong chúng ta nuôi và coi mèo như bạn. Có lẽ đó cũng là lý do khiến mèo xuất hiện rất nhiều trên internet.

Ngày nay, có khoảng 37 giống mèo hoang dã khác nhau sống trong đời sống tự nhiên.

Nếu như có một số giống thuộc họ mèo rất to, ai cũng dễ dàng nhận ra như sư tử hay hổ, thì có rất nhiều giống mèo hoang khác khá nhỏ, hiếm và ít người biết.

Chúng cũng đáng yêu như những chú mèo chúng ta nuôi ở nhà, nhưng đang đối diện nguy cơ tuyệt chủng cao hơn nhiều so với mèo nhà.

Một số thông tin liên quan tới mỗi giống mèo:

Mèo hoang dã

Đây là một con mèo hoang châu Phi (Felis silvestris lybica), một phân loài có hậu duệ là mèo nhà. Phân bố ở hầu hết các nơi tại châu Phi, chúng trông giống mèo nhà, rất khó phân biệt. Loại mèo này khác với mèo hoang châu Âu, một phân loài có họ hàng với nó, ở dáng vẻ thanh thoát hơn, bộ lông ít khoang màu rõ rệt, và cái đuôi thon mảnh hơn.

Đây không phải là thứ mèo khoang tầm thường ta dễ bắt gặp, mà là một con mèo chân đen (Felis nigripes), thuộc chi mèo nhỏ nhất ở châu Phi. Nó nằm trong số những chi mèo hoang dã nhỏ nhất thế giới. Mèo chân đen thường chỉ có ở ba nước Nam Phi là Botswana, Namibia và Nam Phi. Những hoạt động của con người đang đe doạ tới số lượng các cá thể mèo này. Mèo chân đen sống đơn độc, trừ các trường hợp mèo cái đang nuôi con nhỏ và trong thời gian tìm kiếm bạn tình. Theo Hiệp hội Quốc tế Các giống mèo bị đe doạ tuyệt chủng, mèo chân đen đặc biệt lì lợm: người dân địa phương thậm chí còn truyền tụng rằng nó có thể hạ thủ được cả hươu cao cổ. Tuy điều này không đúng, nhưng nó cho thấy phong cách quyết liệt tới tàn nhẫn của giống mèo nhỏ tẹo này.

Hai cái tai có lẽ là chỉ dấu rõ rệt giúp ta có câu trả lời đúng. Đây là một con non thuộc giống linh miêu Á-Âu (Lynx lynx), thuộc chi họ linh miêu lớn nhất. Loại mèo này có độ đa dạng phong phú nhất so với các chi họ mèo hoang dã khác, có mặt từ tây Ây cho tới vùng rừng núi phía bắc của Nga, cho tới vùng trung Á và đông Á, đến tận Cao nguyên Tây Tạng. Loài này hiện chỉ còn tồn tại chưa tới 100 ngàn cá thể do môi trường sống của chúng bị tàn phá, bị săn bắn và đánh bẫy để lấy lông. To hơn so với hầu hết các giống mèo nhà, linh miêu Á-Âu có thể nặng từ 15kg đến 29kg.

Đây là một con mèo Pallas, một giống mèo Trung Á (Otocolobus manul), hay còn được gọi là mèo manul. Trông hơi giống mèo nhà, mèo Pallas rất nhanh nhẹn, thường sống ở nơi địa hình cao, tới 16 ngàn bộ trên mặt nước biển.

Có lẽ đây là giống mèo hoang dễ nhận biết do có cái đầu dài, hẹp và phần trán phẳng. Cũng bởi hình thức như vậy cho nên nó được đặt tên là mèo đầu phẳng (Prionailurus planiceps). Là một trong những giống mèo bị đe doạ tuyệt chủng trên thế giới, nó chỉ sống tại Malaysia và Indonesia. Chúng có đặc tính giống với báo săn cheetah (Acinonyx jubatus) và mèo cá (Prionailurus viverrinus): móng vuốt của nó không thu gọn lại được toàn bộ, lúc nào cũng lộ ra, còn chân thì có màng.

Con vật trông vô cùng đáng yêu này có lẽ là giống mèo khó phân biệt nhất. Đây là một con mèo rừng châu Âu non (Felis silvestris silvestris), có họ với chi mèo hoang châu Phi. Chúng cũng rất giống với mèo nhà, cho nên thậm chí các chuyên gia cũng thấy khó phân biệt. Đây là giống mèo hoang phổ biến nhất và được phân bố rộng rãi nhất trên thế giới. Toàn bộ các giống mèo nhà đều là hậu duệ của một nhóm mèo rừng sống khoảng 9.000-10.000 năm trước ở vùng Trăng lưỡi liềm Màu mỡ (Fertile Crescent) thuộc tây Á. Tuy nhiên, tương lai của các giống mèo rừng, nhất là các chi họ mèo châu Âu, đang bị đe doạ: chúng đang ngày càng bị pha tạp với các giống mèo nhà trên mọi châu lục.

Đây là mèo cát (Felis margarita), một bà con gần gũi của mèo rừng (Felis silvestris). Nghe tên hẳn bạn đã có thể đoán được giống mèo này sống ở sa mạc Sahara, và nó cũng là giống mèo duy nhất sống được ở sa mạc. Chúng phân bố tại Trung Đông và Á châu. Nó nổi tiếng vì khả năng đào bới, tìm ra những hang thỏ, hang chuột trong cát. Hiện chúng ta không biết giống mèo này còn bao nhiêu cá thể trong đời sống tự nhiên, một phần bởi ta khá hiếm bắt gặp chúng, và môi trường sống của chúng cũng quá khắc nghiệt.

Trông giống như một con mèo nhà to khoẻ, nhưng đây là một con mèo cá hoang dã (Prionailurus viverrinus). Giống mèo này sống ở Đông Nam Á, bắc Ấn Độ và Sri Lanka. Trong lúc mèo nói chung là không ưa nước, thì mèo cá lại bơi rất giỏi và có thể bơi được một quãng dài. Chúng thường bắt cá khi bơi. Do các khu vực đầm lầy đang ngày càng biết mất dần, số lượng các cá thể loài mèo này đã bị giảm đi đáng kể trong vòng một thập niên qua.

Mèo Geoffroy (Leopardus geoffroyi): Là một giống mèo ít được biết đến, nó là loại mèo nhỏ có lông đốm. Mèo Geoffroy sống ở khắp các đồng hoang Nam Mỹ. Ngành công nghiệp lông thú khiến loài này bị săn lùng ráo riết, bởi chúng là chi họ mèo có bộ da được buôn bán phổ biến thứ nhì trên thị trường quốc tế, chỉ sau linh miêu Bắc Mỹ (Lynx rufus). Có một lượng lớn mèo Geoffroy bị đem buôn bán bất hợp pháp, được bán ra trong thị trường thú cưng, là nơi chúng sẽ được cho lai tạo với các giống mèo nhà để tạo ra loài thú lai mới, độc đáo.

Leopardus jacobita là giống mèo được Hiệp hội Quốc tế Các giống mèo bị đe doạ tuyệt chủng coi là một trong những giống mèo rừng đẹp nhất, mèo núi Andes (Leopardus jacobita). Chúng ta biết rất ít về tập quán sinh hoạt cũng như môi trường sinh thái của chúng. Từ trước tới nay mới chỉ có hai con mèo núi Andes từng được các khoa học gia đem ra cân, và chúng có trọng lượng khoảng 4kg. Mèo núi Andes là giống mèo bị đe doạ nghiêm trọng nhất ở châu Mỹ.

Mèo Nhà

Giống mèo trông tinh nghịch này là mèo nhà, có tên là mèo Abyssini (tên cũ của nước Ethiopia, nơi người ta từng tưởng là nguồn gốc của loài mèo này). Nó đã trở thành một trong những giống mèo lông ngắn phổ biến nhất ở Mỹ.

Các nghiên cứu gene cho thấy các giống mèo nhà từ châu Á cho tới châu Âu đã được dùng để gây giống đầu tiên là ở vùng duyên hải Ai Cập chứ không phải là mèo Abyssini, tức mèo từ Ethiopia như ta tưởng ban đầu.

Một giống thú cưng khác, mèo Ocicat. Các con mèo trưởng thành thì có đốm trên lông. Trông như mèo hoang dã nhưng giống mèo Ocicat mới chỉ được lai tạo ra lần đầu tiên vào năm 1964. Đây là kết quả bất ngờ trong một lần thử nghiệm lai giống nhằm cho ra loại lai giữa mèo Abyssini và mèo Xiêm. Nó được đặt tên là mèo Ocicat bởi trông giống với ocelot, một chi họ mèo đốm hoang dã lớn hơn nhiều sống ở vùng Nam Mỹ.

Tiếp tục một giống mèo nhà nữa: mèo Bengal. Được phát triển trông giống như các giống mèo rừng đặc biệt như báo, mèo rừng đốm ocelot, mèo rừng margay và báo gấm, mèo Bengal có trong mình ít nhiều thành phần DNA hoang dã, được chọn lọc lai tạo chọn giống quy hồi kỹ lưỡng từ các giống mèo nhà với các giống lai mèo báo châu Á (Prionailurus bengalensis bengalensis).

Nếu bạn biết con mèo của mình thuộc giống gì, có lẽ bạn sẽ biết đây là một con mèo Maine Coon (hay còn gọi là mèo lông dài Mỹ). Là giống mèo nhà to nhất, mèo Maine coon được cho là đã tuyệt chủng từ thập niên 1950, nhưng sau đã được hồi sinh. Giống mèo này bắt nguồn từ đâu là câu hỏi vẫn chưa được giải đáp.

Nổi tiếng xinh đẹp, đây là giống mèo nhà có tên mèo Somali. Được cho là rất cảnh giác và thông minh, mèo Somali thường được mô tả giống như mèo Abyssini lông dài. Nó là hậu duệ của mèo Abyssini, và được cho là sản phẩm của một loại gene lặn. Trong hình là một con mèo non.

Đây là một giống mèo nhà, có tên là mèo Mau Ai Cập. Là một trong số ít các giống mèo nhà lông đốm tự nhiên, chúng cũng nổi tiếng là chạy nhanh. Thuộc loại khá hiếm, mèo Mau Ai Cập có thể có họ hàng gần gũi với mèo lông dài Mỹ, Maine coon, mà ta đã gặp ở trên.