Cơn nghiện ở Mỹ: Khí cười chết người nhưng hợp pháp

Dù tác dụng gây hưng phấn đã được biết đến từ lâu, các chuyên gia cảnh báo rằng sự gia tăng của thuốc lá điện tử khiến loại khí này dễ dàng xâm nhập cơ thể con người cũng như dễ gây nghiện hơn.

Cái chết của Meg Caldwell lẽ ra đã có thể được ngăn chặn.

Nữ vận động viên cưỡi ngựa đến từ Florida, Mỹ này bắt đầu sử dụng khí cười để giải trí khi còn học đại học cách đây 8 năm. Nhưng giống như nhiều người trẻ khác, cô bắt đầu sử dụng nhiều hơn trong thời kỳ đại dịch.

Là em út trong bốn chị em gái, Meg là "ánh sáng của cuộc đời chúng tôi", người chị Kathleen Dial.

Meg Caldwell tiếp tục dùng khí cười với mức độ dày đặc hơn, đến mức chứng nghiện "bắt đầu hủy hoại cuộc đời cô ấy".

Cô tạm thời mất khả năng đi lại sau một lần quá liều, đồng thời cũng bị chứng tiểu tiện không tự chủ. Dù vậy, cô vẫn tiếp tục sử dụng, mua khí này tại các cửa hàng thuốc lá địa phương, hít trong bãi đậu xe rồi quay thẳng vào cửa hàng để mua thêm. Đôi khi cô tiêu hàng trăm đô la mỗi ngày.

Cô chết vào tháng 11 năm ngoái, tại một trong những bãi đậu xe đó, ngay bên ngoài một cửa hàng thuốc lá điện tử.

"Con bé không nghĩ rằng điều đó sẽ làm hại mình vì cô ấy mua ở cửa hàng thuốc lá nên nghĩ mình đang sử dụng chất này một cách hợp pháp," Dial nói.

Diễn biến nghiện như của Caldwell – từ việc lạm dụng khi còn trẻ đến tình trạng nghiện ngập chết người – ngày càng trở nên phổ biến. Báo cáo thường niên của Trung tâm Kiểm soát Chất độc Mỹ cho thấy số lượng báo cáo về việc cố ý tiếp xúc với khí nitrous oxide ở Mỹ đã tăng 58% trong giai đoạn 2023-2024.

Trong trường hợp xấu nhất, việc hít khí cười có thể dẫn đến tình trạng thiếu ôxy não, tức não không nhận đủ ôxy. Điều này có thể gây tử vong. Hít thường xuyên cũng có thể dẫn đến thiếu vitamin B12, gây tổn thương thần kinh, thoái hóa cột sống và thậm chí là tê liệt. Số ca tử vong do ngộ độc khí cười đã tăng hơn 110% từ năm 2019 đến năm 2023, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC).

Sở hữu khí cười đã bị hình sự hóa ở Vương quốc Anh vào năm 2023 sau khi việc lạm dụng ở giới trẻ gia tăng trong đại dịch. Nhưng mặc dù nhiều bang ở Mỹ cũng đã cấm sử dụng sản phẩm này cho mục đích giải trí, việc bán như một loại sản phẩm dùng trong thực phẩm vẫn là hợp pháp. Chỉ có Louisiana là bang duy nhất cấm hoàn toàn việc bán lẻ loại khí này.

Galaxy Gas, một nhà sản xuất lớn, thậm chí còn cung cấp công thức nấu ăn cho các món ăn, bao gồm Gà xiên nướng sốt bơ đậu phộng cay và Súp lạnh dưa hấu trên trang web của họ. Với các hương vị như Mâm xôi Xanh hoặc Dâu và Kem, các chuyên gia cảnh báo rằng lỗ hổng này – cũng như những thay đổi lớn trong bao bì và bán lẻ – đã góp phần làm gia tăng việc lạm dụng.

Cho đến gần đây, người dùng thường sử dụng các hộp kim loại nhỏ dùng một lần, nặng khoảng 8g và hít khí bằng bong bóng (còn gọi là 'bóng cười'). Nhưng khi việc sử dụng tăng đột biến trong đại dịch, các nhà sản xuất khí cười bắt đầu bán trực tuyến các hộp lớn hơn nhiều – lên đến 2kg – và cuối cùng là trong các cửa hàng bán thuốc lá điện tử và các vật dụng hút thuốc khác.

Các công ty cũng dần đóng gói khí trong các hộp màu sắc tươi sáng với các thiết kế có nhân vật từ trò chơi điện tử và phim truyền hình.

Pat Aussem, từ Tổ chức Hợp tác Chấm dứt Nghiện, tin rằng những phát triển này là nguyên nhân dẫn tới việc lạm dụng gia tăng:

"Ngay cả việc được gọi là Galaxy Gas hay Miami Magic cũng là một hình thức tiếp thị," bà nói.

"Nếu bạn có những bình lớn, thì nhiều người sẽ có cơ hội dùng thử và sử dụng, và rồi bạn có áp lực từ bạn bè trong việc dùng nhiều hơn nữa."

Amazon, nơi loại khí này được bán trực tuyến, cho biết họ nhận thức được việc khách hàng lạm dụng khí cười và đang nỗ lực thực hiện các biện pháp an toàn hơn.

Trả lời CBS News, Galaxy Gas khẳng định rằng loại khí này được dùng với mục đích nấu nướng và họ đã đưa ra một thông báo trên các trang web của mình nhằm cảnh báo về việc lạm dụng.

Mối lo ngại về việc lạm dụng khí cười gia tăng vào năm ngoái, sau khi một số video về việc mọi người sử dụng sản phẩm này lan nhanh trên mạng.

Trên mạng xã hội, các video về người trẻ phê khí cười trở nên thịnh hành. Một video được đăng vào tháng 7/2024 từ một nhà hàng thức ăn nhanh ở Atlanta với một thanh niên hít khí cười hương Dâu và Kem nói: "Chào bạn, tên tôi là Lil T", với giọng trầm hơn do hít khí. Cho đến nay, đoạn video này đã có khoảng 40 triệu lượt xem và được sao chép hàng ngàn lần.

Việc lạm dụng cũng xuất hiện nhiều trong các video nhạc rap và các buổi phát trực tiếp trên Twitch. Khách mời đã thử khí này trên podcast Joe Rogan và các rapper, trong đó có Ye (trước đây là Kanye West), đã công khai nói về việc lạm dụng chất này. Ye sau đó đã kiện nha sĩ của mình vì "tắc trách" khi cung cấp cho Ye "lượng khí cười nguy hiểm".

Để đối phó với trào lưu này, TikTok đã chặn tìm kiếm từ khóa "galaxy gas" và chuyển hướng người dùng đến một thông báo cung cấp các nguồn thông tin về việc sử dụng chất gây nghiện và nghiện ngập.

Nữ rapper SZA cũng đã cảnh báo những người theo dõi trên mạng xã hội của mình về tác hại của nó, đồng thời lên tiếng chỉ trích việc sản phẩm này đang bị "tiếp thị rầm rộ nhắm vào trẻ em da màu."

Vào tháng Ba, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã đưa ra một cảnh báo chính thức chống lại việc hít khí này sau khi "quan sát thấy sự gia tăng các báo cáo về các tác dụng phụ sau khi hít các sản phẩm nitrous oxide".

FDA nói rằng họ "tiếp tục chủ động theo dõi các tác dụng phụ liên quan đến việc lạm dụng nitrous oxide và sẽ thực hiện các hành động thích hợp để bảo vệ sức khỏe cộng đồng".

Nhưng đối với một số người, những lời cảnh báo này đã đến quá muộn.

Năm 2023, gia đình của Marissa Politte, một phụ nữ 25 tuổi, đã kiện thành công nhà phân phối khí cười United Brands, yêu cầu bồi thường 745 triệu đô la sau khi nữ kỹ thuật viên X-quang này thiệt mạng vì một tài xế đang phê khí cười.

Bồi thẩm đoàn đã tuyên công ty này phải chịu trách nhiệm vì đã bán sản phẩm khi biết rõ nó sẽ bị lạm dụng.

"Cái chết của Marissa Politte lẽ ra có thể tránh được ngay từ đầu, nhưng lạy Chúa, đây phải là lần cuối cùng," Johnny Simon, luật sư của gia đình Politte, nói vào thời điểm đó. Trong những năm kể từ đó, đã có nhiều tai nạn giao thông chết người liên quan đến khí này ở cả Mỹ và Anh.

Trong khi đó, gia đình của Caldwell đã khởi kiện tập thể chống lại các nhà sản xuất và phân phối khí cười, với hy vọng loại bỏ vĩnh viễn sản phẩm này khỏi các cửa hàng bán lẻ trên khắp nước Mỹ.

"Những người sử dụng khí nitrous oxide trong phòng nha cho mục đích y tế hiện phải trải qua hàng giờ đào tạo", cô Dial nói.

"Vậy nên thật là điên rồ khi bất kỳ ai bước vào một cửa hàng thuốc lá nào đấy đều có thể mua loại thuốc này."

"Thật không may, quá rõ ràng rằng các nhà sản xuất và chủ cửa hàng thuốc lá sẽ không làm điều đúng đắn và tự mình gỡ bỏ sản phẩm này khỏi kệ hàng," Dial kết luận.

 

Eve Webster