Tháng 11 vừa rồi, khi mùa đông tiếp tục kéo dài và khi ánh sáng, hơi ấm trong không gian ngày càng vơi đi, tôi cảm thấy bị chìm vào hố sâu đen tối trong tâm hồn.
Tôi phải đánh vật với tình trạng trầm cảm cực kỳ nghiêm trọng. Đó là thời điểm tệ nhất suốt năm qua.
Tôi cần được giúp đỡ. Nếu tình hình tệ hơn, ý nghĩ muốn tự tử trong đầu óc tôi có thể hóa thành hành động tự tử thật.
Một trong những bác sĩ tâm lý tôi đến khám đầu tháng đó đề nghị tôi là hãy gọi cho tổng đài Samaritan nếu cảm thấy muốn tự tử.
Điều đó không chỉ tốt cho tôi, mà còn giúp người yêu tôi tránh phải mang gánh nặng khi phải đối thoại với tôi trong tình huống khiến cô cảm thấy khó khăn.
Không dễ dàng khi phải chứng kiến người yêu rơi vào tình huống như bào thai như vậy, không có bất cứ cảm xúc hoặc hy vọng gì, ao ước bản thân chưa bao giờ tồn tại. Tệ hơn: thường chẳng ai có thể giúp được gì. Cảm giác tuyệt vọng sẽ lây lan.
Vì thế, tôi đổ mình xuống ghế sofa, gọi vào số 116 113 và chờ nghe chuông điện thoại reo. Chuông tiếp tục reo. Không ai bắt máy.
Không ai quan tâm đến tôi, tôi nghĩ. Tôi gọi vào một đường dây nóng chống tự tử khác có tên "Crisis Service" (Dịch vụ khủng hoảng) từ Bệnh viện Tâm thần Bristol.
Mạng xã hội có thể đem lại trải nghiệm khác biệt khi bạn bị trầm cảm
Một phụ nữ trả lời: "Xin chào, bạn tên là gì?"
"Alex"
"Xin chào Alex, bạn có khỏe không?"
"Tôi xin lỗi," tôi nói, và sau đó tôi khóc. Tôi không thể ngừng lại. Cô ấy nói mọi thứ sẽ ổn và tôi cứ khóc đi.
Tôi lại nghĩ khác. Thời gian chính là thứ mà những người khác không có. Với ngành Dịch vụ Y tế Quốc gia thiếu kinh phí và kéo dài, tôi đang làm mất thời gian của cô ấy và khiến đường dây bận máy trong khi người khác không thể gọi vào. Trong tâm trí tôi, những người khác hẳn đang cần dịch vụ hơn tôi. Tôi không xứng đáng.
Tôi cúp máy. Cô độc và thất vọng (chủ yếu là với chính bản thân mình), tôi lên Twitter. Nếu tôi không thể nói chuyện, tôi có thể gõ bàn phím. Tôi đăng tải những gì đã xảy ra, và nói thêm tôi đang trong danh sách chờ điều trị liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) trong tám tháng. "Không có gì cả," tôi biết. Sau đó tôi chờ được ai đó phản hồi.
Mọi người phản ứng với mạng xã hội hoàn toàn khác nhau. Với bệnh trầm cảm cũng vậy. Đây là chứng bệnh của suy nghĩ và xúc cảm, của môi trường xã hội và do gene. Cách chúng tác động với mỗi người cũng khác nhau.
Thật đáng ngạc nhiên, bất kỳ kết luận chung nào về phản ứng giữa mạng xã hội và bệnh trầm cảm đều không chắc chắn lắm.
Tuy nhiên, cũng có một số mẫu số chung. Chẳng hạn, nhiều nghiên cứu từ năm 2010 đã đưa ra nhiều bằng chứng cho thấy việc sử dụng mạng xã hội thường xuyên - điển hình là Facebook - có thể liên quan đến trầm cảm, hoặc gây ra các triệu chứng tương tự như trầm cảm.
Năm 2016, một nghiên cứu tiến hành trên 1.787 người từ 19 đến 32 tuổi ở Hoa Kỳ cho thấy mối quan hệ giữa thời gian họ lướt các trang web mạng xã hội mỗi ngày và số lượng triệu chứng trầm cảm mà họ trải qua. Càng sử dụng mạng xã hội nhiều, người ta càng cảm thấy tuyệt vọng, vô giá trị và bất lực.
Học cách kiểm soát thời gian xài mạng xã hội là cách làm khôn ngoan
Nhưng Liu yi Lin và những đồng nghiệp của bà từ Đại học Pittsburgh lưu ý rằng điều này không chứng minh được mạng xã hội là nguyên nhân gây hại.
Có thể đơn giản là những người bị trầm cảm thường dùng mạng xã hội nhiều hơn. "Những cá nhân trầm cảm với cảm giác bản thân không còn giá trị gì có thể lên mạng xã hội để tìm kiếm tương tác để được mọi người công nhận," họ viết. Ngoài ra, mạng xã hội có vẻ thu hút hơn với những người này so với tương tác trực tiếp gặp mặt vì nó dễ tiếp cận và kiểm soát hơn.
Và tình huống còn phức tạp hơn, khi có nhiều bằng chứng cho thấy thực ra mạng xã hội có thể có ích với sức khỏe tâm thần - có lẽ vì nó giúp kết nối những người cảm thấy cô độc với xung quanh.
Với tôi, mạng xã hội không có gì là tốt hay xấu. Nó dịch chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác cũng như tình trạng tinh thần của tôi.
Nếu tôi thấy vui vẻ - như khi thuốc chống trầm cảm, liệu pháp điều trị và những lựa chọn trong lối sống của tôi phát huy tác dụng - thì mạng xã hội sẽ thường được dùng làm công cụ hiệu quả để cập nhật tin tức mới nhất, liên lạc với bạn bè và để đảm bảo chiến tranh hạt nhân chưa xảy ra.
Tuy nhiên, nếu tôi trầm cảm, mối quan hệ này cũng trở nên rối loạn. Như những chiếc vòi bạch tuộc của con quái vật tâm lý, tâm bệnh của tôi có thể xuất hiện trong thế giới mà tôi tạo dựng trên mạng, đưa vào mạng xã hội bóng tối mà không niềm vui nào có thể xuất hiện.
Ví dụ như Instagram chẳng hạn. Dù trong đời thực mọi người có đăng ảnh gì, tôi biết những bức ảnh xuất hiện trên tường nhà tôi cũng sẽ bị phủ màu u ám.
Bức ảnh của một nhiếp ảnh gia chụp ảnh động vật hoang dã về một loài đang bị đe dọa - gấu Bắc cực hay loài vượn cáo tre, đã đem lại phản ứng khó chịu với những người khiến tôi cảm thấy càng tiêu cực hơn.
Một con đường đông đúc đâu đó trên thế giới, tràn ngập màu sắc và sự sống, làm tôi nhớ ra mình không thể bước chân ra đường. Ảnh của bạn bè, gợi tôi nhớ lại mình không thể gặp họ.
Tới mức này, tôi phải học cách tránh xa mạng xã hội và tập trung vào những phần khác trong đời sống mà tôi có thể kiểm soát được: như ăn uống, ngủ và cố gắng đi bộ ra ngoài một chút.
Năm ngoái, khi cố gắng tăng cường kiểm soát mức độ sử dụng mạng xã hội, tôi đã xóa tất cả các ứng dụng trong điện thoại và các trang đánh dấu trên trình duyệt. Tài khoản mạng xã hội của tôi vẫn đang hoạt động; chỉ là khó truy cập hơn một chút. Như thay đổi nhỏ này, dù chỉ là vài click chuột, đã đem lại sự tách biệt quan trọng giữa cuộc sống của tôi và những thế giới có thể làm đảo lộn tôi. Ngoài ra, tôi không nhận được bất cứ thông báo mới nào gây kinh ngạc.
Một mẹo nhỏ giúp bạn tránh truy cập mạng xã hội vô thức là xóa bỏ ứng dụng hoặc khiến việc truy cập gặp khó khăn hơn
Với tôi, học cách kiểm soát thời gian trên mạng xã hội cũng giống như tìm được đúng thuốc chống trầm cảm. Một số cách chẳng có tác dụng gì. Một số cách còn khiến tình hình tệ hơn. Nhưng một cách có thể có tác dụng. Và nếu nó phát huy tác dụng, thì cần thời gian để tìm được liều lượng hợp lý - bao nhiêu, bao lâu một lần, và giờ nào trong ngày thì nên truy cập.
Trở lại tháng 11, sau khi lên Twitter, tôi nhận được một tin nhắn từ hộp thư riêng. Tôi mở ngay lập tức. Đó là tin nhắn từ một người bạn tôi quen ở trường đại học, một người mà tôi đã không hề gặp lại hoặc nói chuyện gì trong nhiều năm. Anh ấy nói rất tiếc khi nghe những chuyện đã xảy ra. Anh ấy bảo anh rảnh bất cứ khi nào tôi muốn trò chuyện.
Tôi không thể trả lời - vì tôi đang khóc (lại một lần nữa).
Đó là dấu hiệu cho thấy có người quan tâm, dù chỉ là chút ít. (Trầm cảm luôn có cách đánh lừa não bộ suy nghĩ theo hướng ngược lại, dù xung quanh bạn toàn những người yêu thương bạn). Tin nhắn này giúp tháo bỏ suy nghĩ đó. Chỉ trong vài giây.
Với những tin nhắn liền mạch trên màn hình trước mặt tôi, thêm một giờ nữa nhanh chóng trôi qua. Sau vài ngày, tôi cảm thấy ăn ngon miệng trở lại. Giấc ngủ bình thường hơn. Sự quan tâm của tôi với thế giới xung quanh dần trở lại.
Một tuần sau đó, khi tôi cảm thấy khỏe hơn, tôi truy cập vào Twitter và cảm ơn anh vì tin nhắn đó. Đây là trường hợp mà mạng xã hội thực sự giúp tôi hồi phục khi bị trầm cảm. Đó là mối quan hệ phức tạp, một thứ có thể khiến tôi chìm đắm, nhưng trong một số trường hợp hiếm hoi, lại là thứ đưa tôi trở lại cuộc sống.
Alex Riley
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.