Các nhà nghiên cứu về luật và nhập cư cho biết đây là một "thế giới mới" mà chính quyền Trump đang cố gắng khiến các quốc gia yếu hơn hỗ trợ cho hoạt động trục xuất hàng loạt của mình.
Hàng chục người di cư chủ yếu là người châu Á đã được đưa lên chuyến bay trục xuất từ San Antonio vào thứ Ba. Nhưng thay vì hạ cánh gần quốc gia quê hương của họ, những người di cư cuối cùng đã đến thủ đô San José của Costa Rica, nơi họ sau đó được đưa đến miền nam đất nước để chờ đợi số phận của mình.
Chuyến bay này là một trong những chuyến bay mới nhất trong một loạt các chuyến trục xuất của Hoa Kỳ đã dừng chân tại Trung Mỹ, với Panama cũng đóng vai trò là cầu nối trong những tuần gần đây. Các nhà nghiên cứu về luật và nhập cư cho biết chính quyền Trump đã gây sức ép buộc các quốc gia này tiếp nhận những người di cư không có giấy tờ, đặc biệt là những người đến từ các quốc gia như Trung cộng và Ấn Độ vốn có truyền thống miễn cưỡng chấp nhận người hồi hương.
Các nhà nghiên cứu và người ủng hộ về luật và nhập cư cho biết áp lực chính trị và kinh tế từ chính quyền Trump đã buộc Panama và Costa Rica phải ký kết các thỏa thuận hồi hương, khiến họ trở thành điểm dừng chân của Hoa Kỳ trong quá trình trục xuất. Họ đề cập đến phương pháp mới cho phép các quốc gia khác chịu gánh nặng trong quá trình xử lý những người di cư và tước bỏ quyền bảo vệ của họ theo luật pháp Hoa Kỳ.
Các cố vấn chính sách và nhóm di trú cho biết, hoạt động này đánh dấu một "thế giới mới", trong đó chính quyền đang cố gắng khiến các quốc gia yếu thế hơn hỗ trợ hoạt động trục xuất hàng loạt của mình, dựa trên các mối đe dọa về thuế quan hoặc khả năng sử dụng vũ lực.
"Họ đang ép buộc các quốc gia có bất lợi về kinh tế xã hội lớn hơn nhiều so với Hoa Kỳ, vì vậy họ cảm thấy buộc phải chấp nhận người di cư", Razeen Zaman, giám đốc quyền của người nhập cư tại Quỹ Giáo dục và Bảo vệ Pháp lý Người Mỹ gốc Á phi lợi nhuận cho biết. "Thật vô cùng thất vọng và đáng báo động khi các quốc gia khác hiện đang ... tự mình hành động như các nhân viên Biên phòng".
Các nhà nghiên cứu và người ủng hộ cũng cho biết rằng nếu không có khả năng nộp đơn xin tị nạn tại Hoa Kỳ, những người di cư phải đối mặt với nhiều hậu quả ở quốc gia quê hương của họ, từ khả năng bị đàn áp đến tử vong.
Những quốc gia nào tham gia vào hoạt động hồi hương của nước thứ ba và quan điểm của họ về vấn đề này như thế nào?
Cho đến nay, Panama và Costa Rica là hai quốc gia chính đóng vai trò là điểm dừng chân trong quá trình trục xuất. Honduras cũng đóng vai trò là cầu nối tạm thời cho chuyến bay trục xuất 170 người Venezuela đến từ Vịnh Guantanamo vào thứ năm.
65 người di cư đã hạ cánh tại Costa Rica vào thứ ba bao gồm những người từ Ấn Độ, Trung cộng và Cộng hòa Dân chủ Congo. Nhóm này theo dõi 135 người di cư đã hạ cánh tại đó vào tuần trước, bao gồm những người từ Trung cộng, Uzbekistan và Afghanistan, cùng một số quốc gia chủ yếu là châu Á và châu Phi khác. Không ai có tiền án.
Họ có thể nộp đơn xin quy chế tị nạn tại Costa Rica, Omer Badilla, thứ trưởng bộ nội vụ và cảnh sát của nước này, nói với Noticias Telemundo vào thứ tư. Tại Panama, Frank Ábrego, bộ trưởng an ninh của nước này, cho biết tuần trước rằng ông không biết bất kỳ người di cư nào yêu cầu tị nạn tại đó.
"Nhưng nếu họ nghĩ rằng họ có nhu cầu, như bất kỳ con người nào, để yêu cầu tị nạn, chúng ta phải chú ý đến điều đó và chấp thuận hoặc không chấp thuận", ông nói.
Khoảng 300 người từ 10 quốc gia chủ yếu là châu Á đã được gửi đến Panama. Một số người đã được chuyển đến một trại tị nạn ở tỉnh Darien của đất nước này, trong khi những người khác vẫn ở trong một khách sạn nơi họ bị cấm rời khỏi nơi này trong khi các cơ quan chức năng quốc tế sắp xếp để họ trở về nước, theo The Associated Press.
Các nhà nghiên cứu cho biết áp lực kinh tế và chính trị phần lớn là nguyên nhân đằng sau các thỏa thuận mới giữa Hoa Kỳ và các quốc gia Trung Mỹ này. Kể từ khi bắt đầu nhiệm kỳ, Trump đã nhiều lần đe dọa sẽ "lấy lại" Kênh đào Panama, tuyên bố rằng Trung cộng đã kiểm soát tuyến đường thủy này.
Tổng thống Panama José Raúl Mulino đã đấu khẩu với chính quyền, nói rằng đầu tháng này rằng Hoa Kỳ đã phát tán "những lời dối trá và sai trái".
Nhưng trong chuyến thăm của Ngoại trưởng Marco Rubio, quốc gia này đã đồng ý đóng vai trò là cầu nối cho những người bị trục xuất, với việc Hoa Kỳ tài trợ cho hoạt động này.
Một đại diện từ Đại sứ quán Panama đã không trả lời yêu cầu bình luận của NBC News.
Trong một cuộc phỏng vấn với Noticias Telemundo vào thứ Tư, Badilla cho biết một thỏa thuận giữa Costa Rica và Hoa Kỳ đã được ký kết vào tuần trước, trong đó quốc gia của ông sẽ chấp nhận tối đa 200 người di cư. 65 người còn lại đã đến vào thứ Ba. Trong một cuộc họp báo cùng ngày, Tổng thống Costa Rica Rodrigo Chaves cho biết đất nước này có ý định giúp đỡ "người anh em hùng mạnh về kinh tế ở phía bắc".
"Nếu họ áp thuế ở các khu vực tự do của chúng tôi, điều đó sẽ gây hại cho chúng tôi", Chaves nói. "Tôi không nghĩ họ sẽ làm vậy, tạ ơn Chúa... tình yêu sẽ được đền đáp bằng tình yêu... 200 người sẽ đến, chúng tôi đối xử tốt với họ và họ sẽ rời đi".
Trong một cuộc phỏng vấn tiếp theo vào thứ Bảy, Badilla cho biết "không có áp lực" nào để tiếp nhận những người di cư.
"Đây là yêu cầu từ chính phủ Hoa Kỳ đối với Costa Rica để thực hiện quy trình. Costa Rica đã giơ tay", Badilla nói với Noticias Telemundo. "Chúng tôi biết rằng chúng tôi là đối tác chiến lược của Hoa Kỳ và do đó Costa Rica ủng hộ chính phủ Hoa Kỳ thực hiện quy trình này".
Đầu tháng này, Tổng thống Guatemala Bernardo Arévalo nói với NBC News rằng nước này đã đồng ý tiếp nhận những công dân nước thứ ba bị chính quyền Trump trục xuất, nhưng không có mốc thời gian cụ thể về thời điểm bắt đầu thực hiện. Thỏa thuận này khác với thỏa thuận "Quốc gia thứ ba an toàn" năm 2019 trong đó chính quyền Trump và các quan chức Guatemala cho phép những công dân nước thứ ba bị trục xuất đến Guatemala và nộp đơn xin tị nạn tại đó.
Trước khi nhậm chức, Trump cũng bày tỏ rằng ông muốn một quốc gia Mỹ Latinh khác là Mexico tiếp nhận những công dân nước thứ ba, ba nguồn tin trước đó đã nói với NBC News. Nhưng các nguồn tin cho biết việc khiến Mexico đồng ý có thể là một quá trình đầy thách thức và Trump đã có kế hoạch đe dọa áp thuế để buộc Mexico tuân thủ.
Tại sao các quốc gia yếu kém có thể tuân thủ
Chishti chỉ ra rằng Ấn Độ gần đây đã chấp nhận hai chuyến bay quân sự từ Hoa Kỳ lần đầu tiên trong lịch sử trong bối cảnh căng thẳng về thuế quan.
"Nếu bạn là người đứng đầu một quốc gia và người đứng đầu một cơ quan, hãy cho tôi biết tôi nên làm gì để không nằm trong tầm ngắm của chính quyền này?" Chishti nói.
Tanya Golash-Boza, giám đốc điều hành của Trung tâm Washington thuộc Đại học California, một viện nghiên cứu, nơi có nghiên cứu riêng tập trung vào nhập cư và Mỹ Latinh, cho biết rằng việc tin rằng Hoa Kỳ có khả năng sẽ gia tăng áp lực lên các quốc gia này là khá "hợp lý", đặc biệt là khi xét đến lịch sử mà Hoa Kỳ có ở Mỹ Latinh. Chỉ hơn một thập kỷ trước, Hoa Kỳ đã tăng đáng kể các vụ trục xuất sang Guatemala, ví dụ, tăng số lượng hồi hương hơn gấp ba lần từ năm 2005 đến năm 2013.
“Việc các quốc gia này tiếp nhận tất cả những người bị trục xuất cùng một lúc đã gây ra một vấn đề hành chính lớn. Thật sự rất khó để quản lý dòng người này, nhưng họ không thể ngăn chặn được”, Golash-Boza, tác giả của “Deported: Immigrant Policing, Disposable Labor and Global Capitalism” cho biết. “Họ không cảm thấy mình có vị thế để nói với Hoa Kỳ rằng, ‘Hãy ngừng trục xuất người dân của chúng tôi.’”
Chishti cho biết việc đưa người di cư ra khỏi lãnh thổ Hoa Kỳ và buộc các quốc gia Trung Mỹ sau đó xử lý họ có thể là cách chính quyền tận dụng sự khác biệt về mặt pháp lý giữa các quốc gia.
"Hiến pháp không áp dụng ở Panama. Quy trình tố tụng hợp pháp, các quy định và luật pháp của Hoa Kỳ không áp dụng ở Panama", ông nói. "Về mặt pháp lý, điều đó nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng tôi".
Golash-Boza cũng đề cập rằng điều này có thể có nghĩa là mất đi hệ thống thiết lập quyền tị nạn hoặc các hình thức cứu trợ nhập cư khác, ngay cả đối với những người di cư phải đối mặt với những nguy hiểm lớn ở quốc gia quê hương của họ.
"Kể từ những năm 1980, các nhà hoạt động đã từ từ đấu tranh để đưa một số quyền vào hệ thống giam giữ tại Hoa Kỳ, nhưng bất kỳ quyền hạn hạn chế nào mà họ có tại thời điểm này đều không còn nữa ngay khi họ rời khỏi đất Hoa Kỳ", Golash-Boza cho biết.
Chishti cũng lưu ý rằng các cơ sở giam giữ đã quá tải, khiến Hoa Kỳ phải gửi người di cư đi nơi khác. Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ thậm chí đã thả người di cư vì vấn đề hoạt động. Ngoài ra, với việc người di cư được các quốc gia khác xử lý, Hoa Kỳ không phải đối mặt với "cơn đau đầu" ngoại giao liên quan đến các quốc gia không hợp tác trong lịch sử, những quốc gia không muốn tiếp nhận người di cư, ông nói.
ICE trước đây đã xác định Trung cộng, Pakistan và Ấn Độ là một trong số nhiều quốc gia không hợp tác. Tuy nhiên, trong chuyến thăm Nhà Trắng tuần trước, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cho biết ông "hoàn toàn chuẩn bị" để đưa bất kỳ người nhập cư không có giấy tờ nào trở về.
Điều gì có thể xảy ra với những người di cư nếu họ bị gửi trở về nước của họ
Zaman cho biết nhiều người di cư có thể đã liều mạng khi đến Hoa Kỳ. Bây giờ, nếu không có sự đảm bảo về quy trình tố tụng hợp pháp và quyền tị nạn, bà cho biết những người di cư có thể gặp nguy hiểm. Ví dụ, đối với những người chạy trốn khỏi Trung cộng vì lý do chính trị, một chuyến bay trở về nhà cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho họ và gia đình họ, có khả năng bao gồm bắt giữ tùy tiện, giam giữ hoặc mất tích cưỡng bức, Zaman cho biết.
Badilla cho biết những người hạ cánh tại Costa Rica chưa đưa ra bất kỳ yêu cầu chính thức nào về quyền tị nạn.
"Đó là sự đảm bảo và chắc chắn rằng mọi người muốn trở về đất nước của họ", Badilla cho biết. "Các đại sứ quán khác nhau của các quốc gia hoặc quốc tịch của những công dân này đã liên lạc với chúng tôi để có thể phỏng vấn họ".
Liu Pengyu, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung cộng tại Hoa Kỳ, không nêu chi tiết về những hậu quả tiềm tàng đối với những người hồi hương về Trung cộng, nhưng cho biết trong một tuyên bố gửi tới NBC News rằng lập trường của Trung cộng về vấn đề nhập cư bất hợp pháp là "nhất quán và rõ ràng".
"Chính phủ Trung cộng kiên quyết phản đối mọi hình thức nhập cư bất hợp pháp. Chính phủ Trung cộng tuân thủ nguyên tắc 'xác minh trước, sau đó hồi hương' khi hồi hương những người nhập cư bất hợp pháp", Liu cho biết. "Chúng tôi sẽ chấp nhận hồi hương những công dân Trung cộng đã được xác minh là đến từ Trung cộng đại lục".
Những người khác từ các quốc gia như Afghanistan có thể gặp phải số phận thậm chí còn nghiêm trọng hơn.
"Về cơ bản, chúng tôi đang tuyên án tử hình rất nhiều người", Zaman cho biết. "Những người này sẽ chạy trốn khỏi Taliban. Họ sẽ bị đưa trở lại đúng vị trí mà giờ đây họ có nguy cơ bị đàn áp thậm chí còn cao hơn".
Kimmy Yam
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.