BM: Cuộc khủng hoảng khiến cả triệu người Venezuela bỏ nước ra đi

Thursday, January 10, 2019

Cuộc khủng hoảng khiến cả triệu người Venezuela bỏ nước ra đi

Nền kinh tế của Venezuela đang rơi tự do.

Tình trạng siêu lạm phát, bị cắt điện, thiếu thực phẩm, thuốc men đã khiến hàng triệu người Venezuela bỏ đất nước ra đi.

Nhưng người đàn ông mà nhiều người nói là phải chịu trách nhiệm cho tình trạng kiệt quệ của đất nước, Nicolás Maduro, đang chuẩn bị tuyên thệ để nắm giữ ghế tổng thống thêm sáu năm nữa.

Điều gì đang xảy ra với nền kinh tế Venezuela, vì sao lại dẫn tới tình cảnh như hiện nay, và ông Maduro cùng chính phủ ông đã làm những gì để ngăn chặn việc quốc gia suy sụp?

Điều gì đang xảy ra tại Venezuela?

Một người đi xe máy qua dòng chữ trên tường có nội dung 'Tổng thống Maduro: Hãy bên nhau và mọi việc đều có thể'

Có thể nói vấn đề lớn nhất mà người dân Venezuela đang phải đối diện với cuộc sống hàng ngày là tình trạng siêu lạm phát. Điều đó có nghĩa là chi phí cho mọi thứ, từ thức ăn thực phẩm cho tới các hóa đơn, đều tăng chóng mặt, trong lúc đồng tiền tiếp tục mất giá.

Theo một nghiên cứu do Quốc hội, hiện do phe đối lập kiểm soát, đưa ra, thì tỷ lệ lạm phát hàng năm của Venezuela đạt mức khủng khiếp 1.300.000% trong 12 tháng, tính đến 11/2018.

Đến cuối năm 2018, giá cả cứ 19 ngày lại tăng gấp đôi.

Như vậy nghĩa là gì?

Theo Miami tờ Herald, giá một phần bánh mỳ kẹp thịt - món ăn truyền thống trong dịp Giáng Sinh - thì có giá cao hơn một tháng lương tối thiểu trong 12/2018.

Điều này khiến nhiều người dân Venezuela chật vật, phải vật lộn trong việc trang trải cho các sinh hoạt hết sức căn bản như thực phẩm và đồ vệ sinh cá nhân.

Tại sao xảy ra tình trạng này?

Trên giấy tờ, Venezuela lẽ ra phải là một quốc gia giàu có bởi nước này có những nguồn trữ lượng dầu lửa lớn nhất thế giới.

Thế nhưng việc dựa quá nhiều vào dầu lửa - chiếm khoảng 95% thu nhập xuất khẩu của nước này - khiến cho đất nước trở nên mất an toàn khi giá dầu tụt mạnh vào năm 2014.

Điều đó có nghĩa là Venezuela phải đối diện với tình trạng thiếu ngoại tệ, dẫn tới việc gặp khó khăn khi muốn nhập khẩu hàng hóa với khối lượng, mức độ như trước. Các mặt hàng nhập khẩu trở nên ngày càng khan hiếm.

Kết quả là các công ty phải tăng giá, và lạm phát tăng lên.

Thêm vào nữa là việc chính phủ sẵn sàng in thêm tiền và đều đặn tăng mức lương tối thiểu nhằm tranh thủ sự ủng hộ của người nghèo ở Venezuela, dẫu cho số tiền họ nhận được nhanh chóng mất giá.

Chính phủ cũng ngày càng phải vật lộn duy trì uy tín tài chính sau khi nước này không chi trả được một số khoản trái phiếu chính phủ đã đáo hạn.

Với việc các chủ nợ khó có thể chấp nhận rủi ro để đầu tư vào Venezuela, chính phủ lại đi in thêm tiền, và điều đó càng khiến cho đồng tiền nước này mất giá thêm, và lạm phát càng tăng thêm.

Chính phủ đã làm những gì?

Chính phủ Venezuela có một lượng ủng hộ viên trung thành, đồng tình với các biện pháp kinh tế mới của chính phủ

Chính phủ quyết định tung ra một loại tiền mới, gọi là "đồng bolivar chủ quyền", theo đó bỏ đi năm số 0 đằng sau "đồng bolivar mạnh mẽ", và liên hệ đồng tiền mới với petro, một loại tiền mã hóa (cryptocurrency) từ 8/2018.

Chính phủ cũng bắt đầu cho lưu hành tám loại tiền giấy mới, có mệnh giá 2, 5, 10, 20, 50, 100, 200 và 500 bolivar chủ quyền, cùng hai loại đồng tiền xu mới.

Cạnh đó là một số biện pháp mới, gồm: tăng lương tối thiểu lên 34 lần so với trước; hạn chế chính sách trợ giá hào phóng đối với nhiên liệu đối với những ai không có "căn cước Đất mẹ" và tăng VAT từ 4% lên 16%.

Hiệu quả thế nào?

Đồng tiền tệ mới tiếp tục mất giá kể từ khi được tung ra, và mức lương tối thiểu lại tăng tiếp. Thêm nữa, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự đoán mức lạm phát có thể tăng lên tới 10.000.000% (mười triệu phần trăm) tính đến cuối năm 2019.

Người dân đổ lỗi cho ai?

Hầu hết sự giận dữ đều nhắm vào chính phủ Xã hội chủ nghĩa, vốn đã nắm quyền từ 1999, đầu tiên là dưới sự lãnh đạo của ông Hugo Chávez đã quá cố, và nay là ông Nicolás Maduro.

Ông Chávez điều hành vào lúc tại Venezuela có tình trạng bất bình đẳng to lớn; các chính sách mới được đưa ra áp dụng nhằm giúp người nghèo thay đổi tình thế.

Trong số này có những thứ như kiểm soát giá, là chính sách do Tổng thống Chávez đưa ra, nhằm khiến các mặt hàng căn bản có mức phải chăng hơn cho người nghèo. Giá cả được kiểm soát đối với các mặt hàng bột mỳ, dầu ăn và đồ vệ sinh cá nhân, và điều đó khiến một số ít các công ty Venezuela chuyên sản xuất những mặt hàng này trở nên kinh doanh không có lời.

Nhiều người dân Venezuela không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải bỏ ra nước ngoài

Những người chỉ trích cũng nói chính sách kiểm soát ngoại tệ mà Tổng thống Chávez đưa ra hồi 2003 khiến cho việc buôn bán đô la trên thị trường chợ đen trở nên nhộn nhịp.

Những người khác thì đổ lỗi về các vấn đề Venezuela cho phe đối lập thù nghịch bên trong đất nước và "các lực lượng đế quốc" như Mỹ và quốc gia láng giềng Colombia.

Họ nói các lệnh trừng phạt của Mỹ khiến đất nước gặp khó khăn trong việc tái cơ cấu các khoản nợ.

Thường thì họ được hưởng lợi từ các chương trình xã hội của chính phủ, và nói rằng dù có thiếu thốn nhưng họ vẫn có đời sống tốt đẹp hơn so với trước khi ông Chávez lên nắm quyền, 1999.

Cũng một phần nhờ có lực lượng trung thành này mà Tổng thống Marudo được đủ phiếu bầu trong kỳ bầu cử 2018.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phe đối lập đã tẩy chay kỳ bầu cử, và có nhiều nhóm khác đã bị cấm tham gia tranh cử.

Điều gì đang diễn ra với người dân Venezuela?

Khoảng 3 triệu người, chiếm chừng 10% dân số, đã quyết định rời đi kể từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu nghiêm trọng, 2014, theo các số liệu của Liên hiệp quốc.

Cuộc di dân ồ ạt này là một trong những cuộc ra đi bắt buộc lớn nhất tại Tây Bán cầu.

Người biểu tình chống chính phủ nói Tổng thống Maduro phải chịu trách nhiệm cho tình trạng khan hiếm thực phẩm

Trong số những người ra đi hồi tháng Giêng có một thẩm phán Tòa án Tối cao và là người từng trung thành với ông Maduro, ông Christian Zerpa. Ông nói ông ra đi để phản đối việc tổng thống nắm tiếp nhiệm kỳ thứ hai.

Tuy nhiên, Phó Tổng thống Delcy Rodríguez cho rằng đó là các con số không chính xác, và nói chúng đã bị thổi phồng bởi "các quốc gia thù nghịch", nhằm kiếm cớ can thiệp quân sự.

Hầu hết mọi người chạy sang quốc gia láng giềng Colombia, rồi từ đó đi tiếp tới Ecuador, Peru và Chile. Những người khác đi theo ngả phía nam tới Brazil.

Khoảng hơn 200 ngàn người Venezuela đã tới Tây Ban Nha. Nhiều người trong số họ là con cháu của những người Tây Ban Nha từng sang Venezuela thời thập niên 1950, 1960.

Tuy nhiên, chỉ có một phần rất nhỏ được Tây Ban Nha cấp quy chế tị nạn - chỉ 15 trong tổng số 12.875 trường hợp trong năm 2017.

Những người ở lại thì sao?

Khủng hoảng Venezuela qua các khu chợ và nhà xác

Mọi thứ vẫn tiếp tục khó khăn. Giá tiếp tục tăng bất chấp các nỗ lực của chính phủ trong 2018.

Các chủ lao động thì nói họ không biết làm sao họ có thể trả được mức lương tối thiểu tăng gấp 60 lần kể từ tháng Tám tới nay. Lần tăng cuối cùng là trong tháng 11, nay đang ở mức 4.500 đồng bolivar một tháng, đáng giá hơn 6 đô la Mỹ một chút trên thị trường chợ đen.

Các kệ hàng ở siêu thị vẫn trống trơn, và tại một số thành phố đã xảy ra tình trạng thiếu nước, thiếu điện do hệ thống cơ sở hạ tầng của Venezuela thiếu sự đầu tư, bảo dưỡng.

Các bệnh viện công lâm vào tình trạng nguy ngập chết người do thiếu điện, nước.