Luận tội tại Hoa Kỳ (tiếng Anh: Impeachment in the United States) là một quyền lực của ngành lập pháp Hoa Kỳ, được dùng đến để chính thức truy tố một viên chức dân sự nào của chính phủ vì những hành động phạm pháp thực hiện trong khi đang tại chức. Việc xét xử thực sự về những điều truy tố này và sau cùng là việc truất phế một viên chức bị kết án là 1 hành động khác, riêng biệt.
Theo truyền thống Quốc hội Hoa Kỳ xem việc luận tội như là một quyền lực chỉ sử dụng cho các vụ việc nghiêm trọng; Hạ viện Hoa Kỳ thực sự khởi sự thủ tục luận tội chỉ có 62 lần kể từ năm 1789. Có hai vụ không đi đến giai đoạn xét xử vì các cá nhân đáng ra bị luận tội đã rời nhiệm sở.
Đã có 19 viên chức liên bang thực sự bị luận tội. Trong số này có 15 vị thẩm phán liên bang: 12 người là thẩm phán tòa án khu vực, hai người là thẩm phán tòa phúc thẩm (một trong số này cũng là thẩm phán của tòa thương mại Hoa Kỳ), và một người là thẩm phán Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ. Trong số 4 người khác là hai vị Tổng thống Hoa Kỳ, một vị bộ trưởng và một vị thượng nghị sĩ. Trong số 18 viên chức bị luận tội có bảy người bị kết án. Một người, cựu quan tòa Alcee Hastings, được bầu vào Hạ viện Hoa Kỳ sau khi bị truất phế khỏi chức vụ.
Hai tổng thống Hoa Kỳ đã bị luận tội: Andrew Johnson (bị xét xử) và Bill Clinton (bị xét xử). Cả hai đều được tha bổng khi xét xử. Tổng thống Richard Nixon từ chức khi biết chắc chắn rằng mình sắp bị luận tội khi Ủy ban Tư pháp Hạ viện Hoa Kỳ đã chấp thuận việc luận tội ông trước đó.
Tỷ phú San Francisco Tom Steyer đã chi hàng triệu USD cho các chiến dịch nhằm kêu gọi luận tội Tổng thống Donald Trump. Steyer, cựu giám đốc công ty quản lý quỹ, được coi là một trong những nhà hoạt động tích cực kêu gọi luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông Steyer thực hiện chiến dịch này cùng với 3 công dân California khác.
Ông dự định tổ chức các cuộc mít-tinh ở 5 bang, bắt đầu từ ngày 4/12 tới từ South Carolina - nơi ông dự kiến sẽ thảo luận với cử tri về quyền bỏ phiếu.
Cuộc vận động tiếp theo sẽ ở Fresno, California vào giữa tháng 12, tập trung vào các chủ đề như nước, không khí sạch. Tại các bang New Hampshire, Iowa và Nevada, tỷ phú này dự kiến sẽ thảo luận các vấn đề khác mà cử tri quan tâm như giáo dục, chăm sóc y tế và lương.
Kế hoạch vận động của ông Steyer được đưa ra không lâu sau khi đảng Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa kỳ hồi đầu tháng 11. Tỷ phú này đã chi hơn 100 triệu USD cho các chiến dịch vận động trước thềm bầu cử giữa kỳ, trong đó chủ yếu thông qua tổ chức NextGen America. Ông cho rằng ông Trump cần bị phế truất vì các hành động cản trở công lý, đẩy nước Mỹ đến bờ vực chiến tranh.
Tuy nhiên thật sự mà nói việc luận tội tổng thống đều nằm trong nguyên tắc kiểm soát và cân bằng quyền lực (checks and balances) mà các bộ óc thiên tài của nước Mỹ đã nghĩ ra và đưa vào hiến pháp.
Trong khi nền chính trị các nước độc tài đều thi hành các chính sách ngu dân bằng cách cho báo chí một chiều ra sức ca ngợi các lãnh tụ. Chính sách này luôn vẽ ra lãnh đạo quốc gia là người liêm khiết, đạo đức, giản dị, luôn vì nước vì dân... thì người Mỹ lại sáng chế ra kỳ bầu cử giữa kỳ để đảng đối lập lấy lại đa số để kiểm soát hạ viện. Sau đó là có thể cân nhắc để tiến hành luận tội tổng thống.
Nhiều người không hiểu đều cho rằng chắc chắn tổng thống phải phạm nhiều tội quan trọng mới bị luận tội. Nhưng thật ra chỉ là trò chơi, bởi anh luận tội là một chuyện nhưng có kết tội được hay không lại là chuyện khác. Một khi thượng viện đã được đảng nắm quyền kiểm soát thì đảng đối lập luận tội chủ yếu để nhắm vào lá phiếu cử tri.
Nhưng thực tế các lần luận tội trước đều cho thấy đảng đưa tổng thống ra luận tội thường gặp bất lợi. Tổng thống Bill Clinton bị luận tội cách đây 20 năm. Đảng Cộng hòa đã có những động thái bị xem là “thái quá” và điều này đã giúp gia tăng tỷ lệ cử tri ủng hộ Tổng thống Clinton, khiến Đảng Dân chủ của ông Bill Clinton giành quyền kiểm soát ở cả Thượng viện và Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 1998.
Bà Pelosi cho biết nếu đảng Dân chủ tận dụng 2 năm chiếm thế đa số tại Quốc hội để luận tội Tổng thống Bush thời điểm đó thì cử tri có lẽ sẽ chẳng bao giờ lựa chọn ông Obama là Tổng thống Mỹ năm 2008. Ngay cả khi đảng Dân chủ thông qua các điều khoản luận tội, Hiến pháp vẫn yêu cầu phải có 2/3 số phiếu ủng hộ tại Thượng viện. Điều mà nhiều khả năng khó thành hiện thực khi Thượng viện đang nằm trong tay đảng Cộng hòa. Bên cạnh đó, một số Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ cũng tỏ ra không mặn mà lắm với việc luận tội Tổng thống vì nhiều người trong số này đại diện cho các bang trung lập.
Như vậy có thể thấy luận tội chỉ là một trong những thủ pháp của nền dân chủ Mỹ. Bởi hạ viện có thể luận tội tổng thống thì tổng thống cũng có thể luận tội các thành viên đảng đối lập ở thượng viện. Tuy nhiên nhiều người không hiểu cứ tưởng rằng Trump sắp bị truất phế đến nơi.
Tuy nhiên không ai biết rằng nếu Trump bị luận tội chắc chắn ông sẽ tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ nữa vào năm 2020.
NẾU BỊ LUẬN TỘI, TRUMP SẼ RA SAO ?
ReplyDeleteCựu Tổng thống Bill Clinton từng bị luận tội vì tội danh khai man và cản trở công lý khi nói dối về cuộc tình vụng trộm với cựu thực tập sinh Nhà Trắng Monica Lewinsky, nhưng sau đó đã thắng trong phiên tòa ở Thượng viện, giúp ông vẫn bình yên tại vị cho tới hết nhiệm kỳ.
Nếu Tổng thống Trump bị luận tội ở Hạ viện, vấn đề này sẽ tiếp tục được chuyển lên Thượng viện, nơi các thượng nghị sỹ sẽ xem xét các bằng chứng và quyết định có phế truất Tổng thống hay không. Ông Trump sẽ bị buộc rời nhiệm sở nếu có ít nhất 2/3 Thượng viện bỏ phiếu thông qua bãi nhiệm ông. Nhưng đây cũng không phải là điều dễ dàng khi đảng Cộng hòa đang nắm tới 52/100 ghế tại Thượng viện.
Để thắng cử ở nhiệm kỳ 2, Trump phải đánh bại các ứng viên trong đảng Cộng Hòa của ông rồi tiếp tục đánh bại ứng cử viên của đảng Dân chủ đối lập. Đánh bại ứng cử viên trong đảng Cộng hòa không khó. Đánh bại ứng cử viên đảng Dân chủ hơi khó vì phụ thuộc vào số phiếu bầu của cử tri toàn nước Mỹ. Với thành quả mỹ mãn sau 4 năm làm tổng thống, Trump đã dư sức để đa số cử tri Mỹ tín thác vai trò tổng thống ở nhiệm kỳ 2. Nhưng uy tín của Trump sẽ tăng cao hơn khi phe Dân chủ quyết lòng luận tội ông ta bởi nó sẽ tạo hiệu ứng ngược như bài viết của tác giả Dương Hoài Linh dưới đây. Chính hêệu ứng ngược này lại vừa giúp cho Trump giữ ghế tổng thống, vừa giúp đảng Cộng hòa kiểm soát luôn Lưỡng viện. Đây là lúc chủ nghĩa xã hội bị tiệt nọc. (Tran Hung)