Đại văn hào người Pháp Honoré de Balzac là tín đồ sùng bái sức mạnh của cà phê và tác dụng của nó đối với não.
Ông từng có một thời khóa biểu khắc nghiệt - mỗi tối ông đều lần mò khắp đường phố Paris để tìm ra một quán cafe mở thâu đêm, sau đó ngồi viết đến sáng. Người ta nói ông uống 50 ly thức uống mà ông yêu thích mỗi ngày.
Cuối cùng, ông nâng cấp đến mức ăn cả muỗng đầy bột cà phê, mà sau đó ông cho là rất công dụng, đặc biệt khi bụng đói.
Như ông mô tả, sau khi ngậm đầy mồm bột cà phê: "Ý tưởng nhanh chóng diễu hành qua như cả binh đoàn quân đội khổng lồ đến chiến trường huyền thoại, và chiến trận rền vang."
Văn hào người Pháp Honoré de Balzac uống rất nhiều cà phê mỗi ngày, điều mà ông tin là đã giúp cho quá trình sáng tác của ông thăng hoa.
Qua nhiều thế kỷ, tất cả những gì mà người lao động dựa vào để giúp họ trôi qua được một ngày làm việc vất vả là chất caffeine nhàm chán.
Nhưng nay đã khác. Thế hệ mới nhất đã thử nghiệm hàng loạt hợp chất, mà họ tin rằng sẽ giúp siêu tăng cường khả năng trí tuệ và giúp họ dẫn đầu.
Trong thực tế, một vài loại trong số những thứ được gọi là "thuốc thông minh" đã nổi tiếng rồi.
Một khảo sát gần đây với hàng chục ngàn người tham gia cho thấy 30% người Mỹ tham gia khảo sát đã uống loại thuốc này năm ngoái. Có vẻ như sắp đến lúc tất cả chúng ta đều sẽ đổ xô vào sử dụng chúng.
Liệu đám người với trí tuệ mới, khổng lồ này có dẫn đến những phát minh sáng chói trong kỷ nguyên vũ trụ không? Hay liệu sẽ có bùng nổ phát triển kinh tế không? Liệu tuần làm việc có ngắn đi không, khi mọi người đều trở nên hiệu quả hơn?
Bẻ cong tâm trí?
Để trả lời những câu hỏi này, đầu tiên ta cần phải hiểu các loại thuốc này đem lại gì.
Loại thuốc "thông minh" đầu tiên là piracetam, được khám phá bởi nhà khoa học người Romania tên là Corneliu Giurgea vào đầu thập niên 1960.
Thời đó, ông đang tìm một hóa chất có thể len lỏi vào não và khiến người ta buồn ngủ.
Sau nhiều tháng thí nghiệm, ông cho ra "Hợp chất 6251". Nó an toàn, có vài tác dụng phụ - nhưng vô tác dụng. Thuốc này chẳng giúp ai có được giấc ngủ ngon lành mà có vẻ như đem lại tác dụng hoàn toàn ngược lại so với dự kiến.
Tuy nhiên, Piracetam có một tác dụng phụ hấp dẫn. Khi bệnh nhân sử dụng thuốc ít nhất một tháng, nó giúp cải thiện đáng kể trí nhớ họ. Giurgea ngay lập tức nhận ra phát hiện quan trọng này, và đặt tên là "nootropic" (nghĩa là tăng cường trí nhớ), là từ ghép từ hai từ tiếng Hy Lạp với nghĩa "tâm trí" và "bẻ cong".
Ngày nay, thuốc piracetam rất được sinh viên và giới chuyên môn trẻ ưa dùng nhằm tăng cường khả năng làm việc, mặc dù nhiều thập niên sau khám phá của Giurgea, người ta vẫn chưa tìm ra nhiều bằng chứng cho thấy thuốc này có thể giúp cải thiện sức mạnh tâm trí ở người khỏe mạnh.
Đây là loại thuốc mà ở Anh chỉ được bán theo toa thuốc do bác sĩ kê đơn, nhưng không được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cho phép sử dụng vì mục đích y tế, và cũng không được phép bán theo dạng thực phẩm chức năng.
Một doanh nhân và người làm phát thanh trên internet ở Texas tên là Mansal Denton đã sử dụng thuốc phenylpiracetam, một loại thuốc cùng họ với piracetam được Liên Xô phát triển làm thuốc dành cho phi hành gia, để giúp họ có thể chịu đựng được căng thẳng khi sống trong không gian.
"Tôi thấy mọi thứ dễ dàng hơn nhiều khi uống thuốc, vì vậy tôi có thể thu âm được rất nhiều chương trình [các buổi phát podcast] trong những ngày đó," ông nói.
Creatine từ nhiều năm qua là thứ không xa lạ với giới tập thể hình - nay mọi người dùng nó với hy vọng sẽ giúp nâng cao cả chất lượng trí não
Trong thực tế, đó là điều xảy ra khá phổ biến với các loại thuốc thông minh. Mặc dù những người thường xuyên dùng thuốc rất tin tưởng vào tác dụng của nó, nhưng thường lợi ích mà thuốc đem lại cho não bộ vẫn chưa được chứng minh, hoặc nếu có thì cũng chỉ là tác dụng rất hạn chế.
Điều này dẫn đến kết quả kém hào hứng với những người say mê chúng: uống hay không cũng chẳng có gì khác biệt.
Tăng cường não?
Lấy creatine monohydrate làm ví dụ. Loại chất bổ sung dinh dưỡng này thường ở dạng bột trắng, được hòa với nước thành thức uống có vị ngọt, hoặc làm thức uống dạng sinh tố xay, hay được uống ở dạng viên.
Hóa chất này được tìm thấy tồn tại trong não, và có một số bằng chứng cho thấy nếu dùng thêm chất creatine, bạn có thể cải thiện trí nhớ làm việc và độ thông minh của mình.
Tuy còn khá mới với những người trẻ tuổi mới đi làm và còn đầy tham vọng, nhưng creatine đã gắn bó lâu dài với những người tập thể hình.
Họ từng sử dụng chất này trong hàng thập niên để tăng cơ bắp.
Ở Hoa Kỳ, ngành công nghiệp chất bổ dưỡng trong thể thao là ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô, và hầu hết các loại dưỡng chất này có chứa creatine.
Theo một khảo sát từ Viện Khảo sát Xã hội Ipsos Public Affairs năm ngoái, 22% người lớn cho biết có sử dụng dưỡng chất bổ sung trong thể thao năm ngoái. Nếu creatine mà có tác dụng quan trọng ở công sở, thì chắc hẳn ta đã thấy kết quả rồi.
Tất nhiên, có rất nhiều loại dược phẩm có tác dụng biến đổi.
"Tôi nghĩ rằng rõ ràng một số loại thực sự có hiệu quả," Andrew Huberman, nhà khoa học thần kinh từ Đại học Stanford cho biết.
Trong thực tế, có một nhóm thuốc thông minh đã được nhiều nhà khoa học và giới bẻ khoá sinh học (biohacker - từ được dùng để chỉ những người có một phần cơ thể được cấy các thiết bị điện tử) chú ý - những người muốn tìm cách thay đổi khả năng và cơ thể sinh học của chính mình - hơn bất kỳ ai khác. Đó là thuốc kích thích.
Có hai loại thuốc ngày càng được ưa chuộng là amphetamines và
Ritalin là chất kích thích nhằm điều trị ADHD, nhưng thường bị lạm dụng cho mục đích giúp người dùng tập trung tâm trí tốt hơn.
Ở Hoa Kỳ, cả hai đều được sử dụng là thuốc chữa trị cho người bị bệnh ADHD, một rối loạn hành vi khiến họ khó có thể ngồi yên hay tập trung. Giờ đây, hai loại thuốc này thường bị người làm việc trong môi trường cạnh tranh cao lạm dụng, vì họ tìm cách để tập trung vào một số nhiệm vụ nhất định.
Amphetamines có một quá trình lịch sử lâu dài trong vai trò thuốc thông minh, từ nhà toán học nghiện công việc Paul Erdös từng dựa vào thuốc này để có thể giải toán liên tục suốt 19 giờ, đến nhà văn Graham Greene dùng thuốc để có thể viết hai quyển sách cùng lúc.
Gần đây, có rất nhiều giai thoại trên tạp chí cho thấy chúng được sử dụng trong một số ngành nghề, như báo chí, nghệ thuật và tài chính.
Người dùng thuốc quả quyết rằng các loại thuốc này hiệu quả - mặc dù không phải theo cách bạn nghĩ.
Quay trở lại năm 2015, một báo cáo dựa trên bằng chứng cho thấy tác dụng của thuốc với trí thông minh là "khiêm tốn". Nhưng hầu hết mọi người không dùng thuốc để tăng cường khả năng tâm trí. Thay vào đó, họ sử dụng thuốc để tăng năng lượng tinh thần và động cơ làm việc. (Cả hai loại thuốc này đều có rủi ro và tác dụng phụ nghiêm trọng - là vấn đề sẽ được nhắc tới dưới đây).
Một tác dụng của sử dụng thuốc kích thích như Adderal và Ritalin là khả năng tập trung vào các nhiệm vụ nặng nề về tinh thần, đặc biệt với những công việc có sự tưởng thưởng rõ ràng trong tầm mắt. Một nghiên cứu cho thấy những người cho rằng giải bài toán là "thú vị" khi họ dùng loại thuốc thứ hai.
Nếu toàn bộ lực lượng lao động đều bắt đầu sử dụng thuốc kích thích có kê đơn, có vẻ như sẽ có hai tác dụng chính. Đầu tiên, mọi người sẽ không tránh né nhiệm vụ khó chịu nữa, và những nhân viên uể oải từng rất giỏi trò giả vờ làm việc mà thực ra không làm việc sẽ bắt đầu giải quyết hệ thống hồ sơ, cập nhật tất cả hồ sơ công việc và nhiệt thành tham dự tất cả các cuộc họp nặng nề.
Và thứ hai, văn phòng sẽ trở nên cạnh tranh hơn. Điều này chính xác với kết luận chung về tác dụng phụ lâu dài của thuốc thông minh nói chung, mặc dù điều này có tốt không thì còn phải xem lại.
Nhưng rõ ràng là có một số nhược điểm nghiêm trọng. Amphetamines thường có cấu trúc tương tự như "đá" (crystal meth) - một loại thuốc dễ dàng gây nghiện đã hủy hoại vô số mạng sống.
Cả Adderal và Ritalin đều nổi tiếng vì gây nghiện, và đã có rất nhiều báo cáo cho thấy người lao động khổ sở tìm cách bỏ thuốc. Thuốc cũng gây ra nhiều tác dụng phụ, như hồi hộp, lo âu, mất ngủ, đau bao tử, và thậm chí rụng tóc, cùng nhiều tác dụng phụ khác.
Cà phê là thứ đã giúp con người duy trì độ tỉnh táo trong suốt hàng thế kỷ
Cuối cùng, một lực lượng lao động phê thuốc không hẳn sẽ làm việc năng suất hơn. "Người ta suy nghĩ 'những thứ này có nguy hiểm không?' - và trong ngắn hạn đó là điều cần phải xem xét," Huberman cho biết. "Nhưng ngoài ra còn có một câu hỏi khác, đó là: 'Bạn cảm thấy thế nào một ngày sau đó?' Có thể bạn tập trung trong bốn giờ, 12 giờ, và sau đó bạn tuột xuống dưới mức cơ bản trong 24 hay 48 giờ."
Với những những nhược điểm đó, công bằng mà suy xét thì sẽ chẳng có loại thuốc kích thích tăng cường nào có thể thay đổi thế giới nhanh được.
Nhưng có một phiên bản nhẹ hơn ngoài kia, mà bạn có thể mua tại quầy ở bất cứ quán cà phê, sạp báo hay siêu thị nào: đó là caffeine.
Ở Hoa Kỳ, mọi người sử dụng cà phê nhiều hơn nước ngọt, trà và nước trái cây cộng lại. Lạy trời, chưa có ai từng ước tính tác dụng của cà phê với tăng trưởng kinh tế - nhưng có rất nhiều nghiên cứu đã tìm ra vô số lợi ích khác. Hơi bối rối một chút, đó là caffeine được chứng minh là có tác dụng tốt hơn sản phẩm dưỡng chất bổ sung thương mại mà công ty của Woo công bố, thứ sản phẩm hiện đang bán với giá 17,95 đô la Mỹ cho 60 viên.
Một lựa chọn phổ biến khác là nicotine. Các nhà khoa học ngày càng nhận ra là chất kích thích này là chất tăng cường trí nhớ mạnh mẽ, với khả năng tăng cường trí nhớ con người và giúp họ tập trung vào một số công việc - mặc dù nó rõ ràng đi kèm với những rủi ro và tác dụng phụ đã được nghiên cứu kỹ.
"Có một số nhà khoa học thần kinh nổi tiếng đã nhai nicorette để có thể tăng cường khả năng nhận thức của họ, nhưng họ thường hút thuốc và đó là chất thay thế," Huberman cho biết.
Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu ta uống thuốc thông minh? Hóa ra hầu như tất cả chúng ta đã uống loại thuốc này hàng ngày, khi ta nhấp ngụm cà phê buổi sáng. Nhưng lẽ ra Balzac có thể nói cho bạn biết điều này rồi.
Zaria Gorvett
No comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.